r04-05-spr-spr, ## Documents ##, Debian GNU Linux

Rozdział 4.
Poznawanie podstawowych poleceń Linuksa[Author ID1: at Thu Nov 8 10:06:00 2001 ]~~Zapoznawanie podstawowych komend Linuksa~~[Author ID1: at Thu Nov 8 10:06:00 2001 ]

Cykl pra[Author ID1: at Thu Nov 8 13:42:00 2001 ]cy systemu[Author ID1: at Thu Nov 8 13:43:00 2001 ]~~Cykliczny System~~[Author ID1: at Thu Nov 8 13:19:00 2001 ]

Uruchomienie systemu.
Identyfikacja użytkownika.
Użytkowanie systemu ~~przez użytkownika~~[Author ID1: at Thu Nov 8 13:43:00 2001 ].
Zamknięcie systemu.

Uruchamianie systemu

Większość użytkowników systemu Linux uruchamia go z ~~twardego~~ [Author ID1: at Thu Nov 8 13:45:00 2001 ]dysku twardego[Author ID1: at Thu Nov 8 13:45:00 2001 ]. Oczywiście, jeśli ~~zrobiłeś~~ [Author ID1: at Thu Nov 8 13:45:00 2001 ]posiadasz [Author ID1: at Thu Nov 8 13:45:00 2001 ]dyskietkę startową przygotowaną jeszcze [Author ID1: at Thu Nov 8 13:45:00 2001 ]podczas instalacji systemu, możesz jej użyć do uruchomienia Linuksa. ~~Najpierw~~ [Author ID1: at Thu Nov 8 10:10:00 2001 ]Wpier[Author ID1: at Thu Nov 8 10:10:00 2001 ]w [Author ID1: at Thu Nov 8 10:10:00 2001 ]jednak,[Author ID1: at Thu Nov 8 10:10:00 2001 ] musisz przygotować system do uruchomienia. Jeśli ~~masz już uruchomiony~~ [Author ID1: at Thu Nov 8 10:10:00 2001 ]jakiś system już pracuje[Author ID1: at Thu Nov 8 10:10:00 2001 ], musisz go najpierw zamknąć ~~wykonując odpowiednią procedurę dla tego systemu~~[Author ID1: at Thu Nov 8 10:10:00 2001 ]. Na przykład, jeśli pracujesz w systemie Microsoft Windows^®[Author ID1: at Thu Nov 8 10:11:00 2001 ], kliknij Start;[Author ID1: at Thu Nov 8 10:11:00 2001 ],[Author ID1: at Thu Nov 8 10:11:00 2001 ] następnie wybierz menu Zamknij,[Author ID1: at Thu Nov 8 10:11:00 2001 ] a w nowo [Author ID1: at Thu Nov 8 13:51:00 2001 ]otwartym oknie dialogowym ~~także~~ [Author ID1: at Thu Nov 8 13:48:00 2001 ]zaznacz opcję Zamknij. Po kilku sekundach,[Author ID1: at Thu Nov 8 13:48:00 2001 ] Windows wyświetli napis na ekranie monitora ~~Twojego komputera~~ [Author ID1: at Thu Nov 8 13:48:00 2001 ]mówiący, że możesz teraz bezpiecznie wyłączyć komputer. Wyłącz zasilanie lub, jeśli twój komputer wyłącza się automatycznie, poczekaj aż to zrobi.

Kiedy Linux skończy ~~proces startowania~~[Author ID1: at Thu Nov 8 15:07:00 2001 ]start[Author ID1: at Thu Nov 8 15:07:00 2001 ] systemu,[Author ID1: at Thu Nov 8 15:07:00 2001 ] na ekranie monitora pojawi się znak zachęty ~~logowania, który wygląda mniej więcej tak~~[Author ID1: at Thu Nov 8 15:07:00 2001 ] procedury logowania[Author ID1: at Thu Nov 8 15:07:00 2001 ]:

Debian GNU/Linux 2.2[Author ID2: at Sat Oct 13 12:40:00 2001 ]1[Author ID2: at Sat Oct 13 12:40:00 2001 ] debian1 tty1

debian1 login:

Logowanie

Uwaga:

Kiedy już poprawnie się zalogujesz, zobaczysz znak zachęty systemu~~, który wygląda mniej więcej tak~~[Author ID1: at Thu Nov 8 15:27:00 2001 ]:

root@debian1: /root#

~~Ten znak zachęty i~~[Author ID1: at Thu Nov 8 15:27:00 2001 ]I[Author ID1: at Thu Nov 8 15:27:00 2001 ]nformuje on[Author ID1: at Thu Nov 8 15:27:00 2001 ], że powłoka Linuksa bash jest gotowa na przyjmowanie ~~twoich komend~~[Author ID1: at Thu Nov 8 15:27:00 2001 ]poleceń[Author ID1: at Thu Nov 8 15:27:00 2001 ].

Wprowadzanie ~~komend~~[Author ID1: at Thu Nov 8 15:27:00 2001 ]poleceń[Author ID1: at Thu Nov 8 15:27:00 2001 ]

Składnikiem systemu Linux, który jest odpowiedzialny za interpretację i wykonywanie ~~komend~~ [Author ID1: at Thu Nov 8 15:54:00 2001 ]poleceń [Author ID1: at Thu Nov 8 15:54:00 2001 ]jest tak zwana powłoka (shell). Linux udostępnia jednak wiele różnych powłok,[Author ID1: at Thu Nov 8 15:54:00 2001 ] a do najbardziej popularnych należy powłoka bash. Ten rozdział przedstawia krótko podstawy używania tej powłoki; więcej na jej temat dowiesz się
z rozdziału 13. „ [Author ID1: at Mon Nov 12 10:14:00 2001 ]Podbój powłoki BASH”.

root@debian1: /root# w

11:12am up 6 min, 1 user, load average: 0.00, 0.08, 0.05

USER TTY FROM LOGIN@ IDLE JCPU PCPU WHAT

root tty1 11:13am 0.00s 0.20s 0.11 -bash

Teraz wypróbuj drug~~ą komendę~~[Author ID1: at Thu Nov 8 16:01:00 2001 ]ie polecenie[Author ID1: at Thu Nov 8 16:01:00 2001 ] ~~zwaną~~ [Author ID1: at Thu Nov 8 16:02:00 2001 ]— [Author ID1: at Thu Nov 8 16:02:00 2001 ]date:

root@debian1: /root# date

Tue Aug 16 22:23:46 CE[Author ID2: at Sat Oct 13 12:55:00 2001 ]P[Author ID2: at Sat Oct 13 12:55:00 2001 ]ST 2001

Polecenie to wyświetla aktualną datę i czas.

Uwaga:

Jeśli praca w środowisku MS-DOS sprawia ci [Author ID1: at Thu Nov 8 18:24:00 2001 ]Ci [Author ID1: at Thu Nov 8 16:02:00 2001 ]wiele trudności ~~i nieprzyjemności~~[Author ID1: at Thu Nov 8 18:34:00 2001 ], to prawdopodobnie zbyt szybko nie spodoba Ci [Author ID1: at Thu Nov 8 16:02:00 2001 ]ci [Author ID1: at Thu Nov 8 16:02:00 2001 ]się również praca z wierszem poleceń systemu Linux. Jednakże spróbuj poświęcić trochę czasu i cierpliwości,[Author ID1: at Thu Nov 8 16:02:00 2001 ] aby się przyzwyczaić [Author ID1: at Fri Nov 9 00:54:00 2001 ]do takiego sposobu pracy ~~przyzwyczaić~~[Author ID1: at Fri Nov 9 00:54:00 2001 ]. Wiersz poleceń ~~tego~~ [Author ID1: at Fri Nov 9 00:54:00 2001 ]systemu posiada kilka ważnych właściwości, które ułatwiają jego używanie,[Author ID1: at Fri Nov 9 00:54:00 2001 ] a także dają przewagę nad systemem MS-DOS. Jeśli jednak po kilku dniach pracy z wierszem poleceń systemu Linux,[Author ID1: at Mon Nov 12 10:56:00 2001 ] stwierdzisz, że kompletnie nic z tego nie rozumiesz, nie załamuj się! Linux ~~dostarcza~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 10:56:00 2001 ]posiada [Author ID1: at Mon Nov 12 10:56:00 2001 ]także ~~graficznego~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 10:56:00 2001 ]g[Author ID1: at Mon Nov 12 10:56:00 2001 ]raficzny [Author ID1: at Mon Nov 12 10:56:00 2001 ]interfejsu[Author ID1: at Mon Nov 12 10:56:00 2001 ] użytkownika jako dodate[Author ID1: at Mon Nov 12 10:56:00 2001 ]ku[Author ID1: at Mon Nov 12 10:56:00 2001 ] do interfejsu wiersza poleceń. Więcej o graficznym interfejsie użytkownika możesz przeczytać w rozdziale 6. „Praca w graficznym środowisku X Window[Author ID1: at Mon Nov 12 10:57:00 2001 ]~~Używanie Systemu X Window~~[Author ID1: at Mon Nov 12 10:57:00 2001 ]”.

Poprawianie ~~komend~~[Author ID1: at Mon Nov 12 10:57:00 2001 ]źle wprowadzonych poleceń[Author ID1: at Mon Nov 12 10:57:00 2001 ]

root@debian1: /root# dat

bash: dat: command not found

~~Używanie w~~[Author ID1: at Mon Nov 12 12:17:00 2001 ]W[Author ID1: at Mon Nov 12 12:17:00 2001 ]irtualnej[Author ID1: at Mon Nov 12 12:17:00 2001 ]a[Author ID1: at Mon Nov 12 12:17:00 2001 ] konsola[Author ID1: at Mon Nov 12 12:17:00 2001 ]i[Author ID1: at Mon Nov 12 12:17:00 2001 ]

W systemie Microsoft Windows możesz aktywować kilka okien MS-DOS jednocześnie. I chociaż powłoka bash nie posiada graficznego interfejsu użytkownika, ~~niemniej jedna~~[Author ID1: at Mon Nov 12 12:18:00 2001 ]k [Author ID1: at Mon Nov 12 12:18:00 2001 ]możesz,[Author ID1: at Mon Nov 12 12:17:00 2001 ] dzięki wirtualnym konsolom, [Author ID1: at Mon Nov 12 12:17:00 2001 ]pracować z kilkoma odpowiednikami powłoki ~~dzięki wirtualnym konsolom~~[Author ID1: at Mon Nov 12 12:17:00 2001 ]. System Linux ~~dostarcza~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:17:00 2001 ]posiada [Author ID1: at Mon Nov 12 12:17:00 2001 ]~~sześciu~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:17:00 2001 ]sześć [Author ID1: at Mon Nov 12 12:17:00 2001 ]wirtualnych konsol,[Author ID1: at Mon Nov 12 12:17:00 2001 ]
[Author ID1: at Mon Nov 12 12:18:00 2001 ]a do przełączania między nimi służy specjalna kombinacja klawiszy Alt+Fn, gdzie n oznacza numer kolejnej (1 - 6) wirtualnej konsoli. Na przykład, jeśli chcesz pracować na konsoli numer 2,[Author ID1: at Mon Nov 12 12:18:00 2001 ] ~~wciśnij~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:18:00 2001 ]naciśnij [Author ID1: at Mon Nov 12 12:18:00 2001 ]jednocześnie klawisz Alt i F2. Możesz oglądać jedną wirtualną konsolę na raz,[Author ID1: at Mon Nov 12 12:18:00 2001 ] ale za to możesz się między nimi ~~wszystkimi bardzo~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:18:00 2001 ]szybko przełączać.

Wirtualne konsole posiadają wygaszacz ekranu podobny do tego, który jest używany w Microsoft Windows. Jeśli wirtualna konsola jest nieaktywna przez pewien określony ~~przedział~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:32:00 2001 ]czasu[Author ID1: at Mon Nov 12 12:32:00 2001 ], Linux wygasza ekran monitora. W celu przywrócenia ekranu bez wprowadzania zmian jego zawartości wciśnij klawisz Shift.

Kończenie pracy

Kiedy kończysz pracę w systemie Linux, powinieneś się wylogować za pomocą ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:32:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 12:32:00 2001 ]exit, po wpisaniu ~~której~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:32:00 2001 ]którego [Author ID1: at Mon Nov 12 12:32:00 2001 ]należy oczywiście wcisnąć klawisz Enter. Podczas operacji wylogowy[Author ID1: at Mon Nov 12 12:32:00 2001 ]wania system zwalnia pamięć
i inne zasoby, które zostały zaalokowane podczas logowania, udostępniając zwolnione zasoby innym użytkownikom systemu.

Po wykonaniu procedury wylogowania, system Linux natychmiast wyświetla znak zachęty ponownego logowania. Jeśli zmieniłeś zdanie i chciałbyś jeszcze trochę popracować, zaloguj się podając nazwę użytkownika oraz odpowiadające mu hasło.

Zamy[Author ID1: at Mon Nov 12 12:33:00 2001 ]ka[Author ID1: at Mon Nov 12 12:33:00 2001 ]nie[Author ID1: at Mon Nov 12 12:33:00 2001 ]ęcie[Author ID1: at Mon Nov 12 12:33:00 2001 ] systemu

Nie powinno się wyłączać zasilania podczas pracy systemu Linux, zamiast tego należy zamknąć system operacyjny,[Author ID1: at Mon Nov 12 12:33:00 2001 ] a dopiero potem wyłączyć zasilanie. Aby zamknąć system Linux,[Author ID1: at Mon Nov 12 12:33:00 2001 ] użyj ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:33:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 12:33:00 2001 ]shutdown, ~~która~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:33:00 2001 ]które [Author ID1: at Mon Nov 12 12:33:00 2001 ]znajduje się w katalogu /sbin:

root@debian1: /root# /sbin/shutdown -h now

Nie wpisuj znaku zachęty, który automatycznie pojawia się w wierszu poleceń. Tylko użytkownik root może zainicjować polecenie shutdown. Jeśli chcesz ponownie uruchomić system (zrestartować), użyj alternatywnej formy polecenia shutdown przedstawionej poniżej:

root@debian1: /root# /sbin/shutdown -r now

Możesz również użyć metody bardziej konwencjonalnej, znanej także w systemie MS-DOS składającej się
z kombinacji trzech klawiszy: Ctrl+Alt+Del, których jednoczesne wciśnięcie inicjuje ~~komendę~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:34:00 2001 ]shutdown „na zawołanie”.

Kiedy zamykasz system, Linux automatycznie wylogowuje wszystkich innych użytkowników, przerywa wszystkie działające programy oraz zamyka wszystkie otwarte pliki. Przed zamknięciem systemu Linux powinieneś upewnić się,[Author ID1: at Mon Nov 12 12:34:00 2001 ] czy na innych wirtualnych konsolach nie jest uruchomione żadne ważne zadanie[Author ID1: at Mon Nov 12 12:34:00 2001 ] ~~z punktu widzenia administracyjnego zadanie~~[Author ID1: at Mon Nov 12 12:34:00 2001 ]. Jeśli jest, powinieneś opóźnić zamknięcie systemu tak,[Author ID1: at Mon Nov 12 12:34:00 2001 ] aby ~~to zadanie~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:35:00 2001 ]zostało zakończone.

Praca z wierszem poleceń systemu Linux

Struktura ~~komend~~[Author ID1: at Mon Nov 12 12:36:00 2001 ]poleceń[Author ID1: at Mon Nov 12 12:36:00 2001 ]

~~Komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:36:00 2001 ]Polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 12:36:00 2001 ]systemu Linux ~~dzielą powszechną metodę wprowadzania~~[Author ID1: at Mon Nov 12 12:36:00 2001 ]mają podobną konstrukcję[Author ID1: at Mon Nov 12 12:36:00 2001 ]:

~~komenda~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:36:00 2001 ]polecenie [Author ID1: at Mon Nov 12 12:36:00 2001 ]opcja(e) argument [Author ID2: at Sat Oct 13 13:20:00 2001 ](y)

root@debian1: /root# w -h

Powyższy przykład użycia [Author ID1: at Mon Nov 12 12:41:00 2001 ]~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:40:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 12:40:00 2001 ]w z opcją -h powoduje wyświetlenie listy zalogowanych użytkowników bez nagłówków opisujących główne pola tej listy.

root@debian1: /root# w root

spowoduje wyświetlenie aktualnych logowań użytkownika root. Niektóre ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:43:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 12:43:00 2001 ]pozwalają na stosowanie wielu argumentów, które są od siebie oddzielane za pomocą spacji lub tabulatora.

Szukanie pomocy

~~Używanie p~~[Author ID1: at Mon Nov 12 12:44:00 2001 ]P[Author ID1: at Mon Nov 12 12:44:00 2001 ]olecenia[Author ID1: at Mon Nov 12 12:45:00 2001 ]e[Author ID1: at Mon Nov 12 12:45:00 2001 ] man

root@debian1: /root# man w

Rysunek 4.1 ukazuje rezultat powyższego polecenia, które wyświetla jedną stronę pomocy ~~na ekran~~[Author ID1: at Mon Nov 12 12:53:00 2001 ]. Zwróć uwagę na dwukropek znajdujący się w lewym dolnym rogu ekranu. Aby przejść do następnej strony,[Author ID1: at Mon Nov 12 12:54:00 2001 ] naciśnij klawisz spacji; stronę wcześniej ~~wciśnij~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:54:00 2001 ]— naciśnij [Author ID1: at Mon Nov 12 12:54:00 2001 ]klawisz b. Aby wyjść z programu man,[Author ID1: at Mon Nov 12 12:54:00 2001 ] ~~przyciśnij~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:54:00 2001 ]naciśnij [Author ID1: at Mon Nov 12 12:54:00 2001 ]klawisz q.

Tabela 4.1. ~~Sekcje~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:56:00 2001 ]Rekordy [Author ID1: at Mon Nov 12 12:56:00 2001 ]bazy danych pomocy man

~~Sekcja~~[Author ID1: at Mon Nov 12 12:56:00 2001 ]Rekord[Author ID1: at Mon Nov 12 12:56:00 2001 ]	Opis
1	Programy wykonywalne oraz ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 12:57:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 12:57:00 2001 ]powłoki.[Author ID1: at Mon Nov 12 12:57:00 2001 ]
2	Wywołania systemowe (wychodzące od jądra systemu ~~: kernel~~[Author ID1: at Mon Nov 12 12:57:00 2001 ]).[Author ID1: at Mon Nov 12 12:57:00 2001 ]
3	Wywołania bibliotek (wychodzące od bibliotek systemowych).[Author ID1: at Mon Nov 12 12:57:00 2001 ]
4	Pliki specjalne (na przykład pliki urządzeń).[Author ID1: at Mon Nov 12 12:57:00 2001 ]
5	Formaty plików i związane z tym konwencje formatowania.[Author ID1: at Mon Nov 12 12:57:00 2001 ]
6	Gry.[Author ID1: at Mon Nov 12 12:57:00 2001 ]
7	Makro [Author ID1: at Mon Nov 12 12:57:00 2001 ]pakiety i konwencje.[Author ID1: at Mon Nov 12 12:57:00 2001 ]
8	Komendy administracyjne.[Author ID1: at Mon Nov 12 12:57:00 2001 ]
9	Niestandardowe procedury jądra

0x08 graphic
Rysunek 4.1. Typowa strona man

Podczas nauki posługiwania się systemem Linux może okazać się przydatnym zarezerwowanie jednej wirtualnej konsoli d~~o uzyskiwania~~[Author ID1: at Mon Nov 12 12:59:00 2001 ]la[Author ID1: at Mon Nov 12 12:59:00 2001 ] pomocy manualnej. Tym sposobem możesz wykonywać polecenia na jednej konsoli,[Author ID1: at Mon Nov 12 13:00:00 2001 ] a na innej przeglądać opcje i argumenty dla tego polecenia. Jest to bardzo dobry sposób na szybkie poznanie ~~komen~~[Author ID1: at Mon Nov 12 13:00:00 2001 ]d [Author ID1: at Mon Nov 12 13:00:00 2001 ]poleceń [Author ID1: at Mon Nov 12 13:00:00 2001 ]oraz ich opcji ~~w tym systemie~~[Author ID1: at Mon Nov 12 13:00:00 2001 ].

Stosowanie polecenia apropos

~~Komenda~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:00:00 2001 ]Polecenie [Author ID1: at Mon Nov 12 13:00:00 2001 ]man szuka odpowiednich stron podręcznika i wyświetla szczegółowe informacje ~~na temat danej komendy~~[Author ID1: at Mon Nov 12 13:00:00 2001 ]. Polecenie apropos również przeszukuje bazę stron podręcznika,[Author ID1: at Mon Nov 12 13:01:00 2001 ];[Author ID1: at Mon Nov 12 13:01:00 2001 ] jednakże wyświetla podsumowane informacje o znalezionych stronach, które zawierają sprecyzowane słowo kluczowe (przeszukiwanie jest ograniczone do krótkiego opisu, który znajduje się zawsze na początku każdej strony podręcznika). Na przykład wpisując polecenie apropos w następujący sposób:

root@debian1: /root# apropos files

otrzymamy listę stron podręcznika man wraz z numerami sekcji, które zawierają słowo kluczowe files, tak jak na rysunku 4.2.

0x01 graphic

Rysunek 4.2. Wyjście ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:01:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 13:01:00 2001 ]apropos

Jak system Linux organizuje dane?

W celu wydajnego używania systemu Linux musisz najpierw zrozumieć,[Author ID1: at Mon Nov 12 13:02:00 2001 ] jak ten [Author ID1: at Mon Nov 12 13:02:00 2001 ]system ~~ten~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:02:00 2001 ]organizuje dane. Jeśli korzystałeś wcześniej z Microsoft Windows lub innego systemu operacyjnego, to nauczenie się sposobu, w który Linux organizuje dane będzie łatwym zadaniem, ponieważ większość systemów operacyjnych używa podobnych metod. Wkrótce [Author ID1: at Mon Nov 12 13:03:00 2001 ]~~Ta sekcja w~~[Author ID1: at Mon Nov 12 13:03:00 2001 ]w[Author ID1: at Mon Nov 12 13:03:00 2001 ]yjaśnia[Author ID1: at Mon Nov 12 13:03:00 2001 ]my,[Author ID1: at Mon Nov 12 13:03:00 2001 ] jakie są sposoby organizowania danych w systemie Linux. ~~Przedstaw~~[Author ID1: at Mon Nov 12 13:03:00 2001 ]ia [Author ID1: at Mon Nov 12 13:03:00 2001 ]Przedstawimy [Author ID1: at Mon Nov 12 13:03:00 2001 ]także kilka ważnych ~~komend~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:03:00 2001 ]poleceń [Author ID1: at Mon Nov 12 13:03:00 2001 ]służących do pracy z katalogami i plikami.

Urządzenia

Linux otrzymuje dane z, wysyła je do oraz przechowuje je na [Author ID1: at Mon Nov 12 13:03:00 2001 ]w [Author ID1: at Mon Nov 12 13:03:00 2001 ]urządzeniach (devices). Urządzenie zazwyczaj odpowiada jednostce sprzętowej,[Author ID1: at Mon Nov 12 13:04:00 2001 ] takiej jak na przykład klawiatura czy port szeregowy. Jednakże urządzenie nie zawsze posiada odpowiednik sprzętowy; jądro systemu (kernel) tworzy kilka pseudourządzeń, które nie istnieją fizycznie,[Author ID1: at Mon Nov 12 13:04:00 2001 ] ale za to można uzyskać do ich dostęp jakby rzeczywiście istniały. Co więcej, jednostka sprzętowa może odpowiadać kilku urządzeniom, na przykład,[Author ID1: at Mon Nov 12 13:04:00 2001 ] Linux definiuje każdą partycję dysku twardego jako osobne urządzenie. Tabela 4.2 opisuje parę typowych urządzeń systemu Linux; nie każdy system posiada wszystkie te urządzenia,[Author ID1: at Mon Nov 12 13:04:00 2001 ] a niektóre systemy ~~dostarczają~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:04:00 2001 ]posiadają [Author ID1: at Mon Nov 12 13:04:00 2001 ]~~urządzeń~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:04:00 2001 ]urządzenia, [Author ID1: at Mon Nov 12 13:04:00 2001 ]których nie ma w tej tabeli.

Tabela 4.2. Typowe urządzenia systemu Linux

Urządzenie	Opis
atibm	Mysz magistralowa.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:05:00 2001 ]
audio	Karta dźwiękowa.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:05:00 2001 ]
cdrom	Napęd CD-ROM.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:05:00 2001 ]
console	~~Używana obecnie~~[Author ID1: at Mon Nov 12 13:05:00 2001 ]Aktualnie uży[Author ID1: at Mon Nov 12 13:05:00 2001 ]wana[Author ID1: at Mon Nov 12 13:05:00 2001 ] ~~wirtualna~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:05:00 2001 ]konsola wirtualna[Author ID1: at Mon Nov 12 13:05:00 2001 ].[Author ID1: at Mon Nov 12 13:05:00 2001 ]
fdn	~~Stacja~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:05:00 2001 ]Napęd [Author ID1: at Mon Nov 12 13:05:00 2001 ]dyskietek (n oznacza napęd, na przykład fd0 jest pierwszym napędem — A: w Windows, fd1 jest drugim,[Author ID1: at Mon Nov 12 13:05:00 2001 ] czyli odpowiada [Author ID1: at Mon Nov 12 13:05:00 2001 ]B: w systemie Windows).[Author ID1: at Mon Nov 12 13:05:00 2001 ]
ftape	Napęd taśmowy ~~nie wspierający~~[Author ID1: at Mon Nov 12 13:05:00 2001 ]bez możliwości[Author ID1: at Mon Nov 12 13:05:00 2001 ] przewijania.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:05:00 2001 ]
hdxn	Dysk twardy (ale nie SCSI),[Author ID1: at Mon Nov 12 13:06:00 2001 ] gdzie x określa napęd,[Author ID1: at Mon Nov 12 13:06:00 2001 ] a n określa partycję~~, n~~[Author ID1: at Mon Nov 12 13:06:00 2001 ]. N[Author ID1: at Mon Nov 12 13:06:00 2001 ]a przykład: hda1 to pierwsza partycja pierwszego dysku twardego.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:06:00 2001 ]
inportbm	Mysz magistralowa.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:06:00 2001 ]
lpn	Port równoległy (n określa numer urządzenia, na przykład: lp0 jest pierwszym[Author ID1: at Mon Nov 12 13:06:00 2001 ] portem równoległym —[Author ID1: at Mon Nov 12 13:06:00 2001 ] lpt1 w systemie Microsoft Windows).[Author ID1: at Mon Nov 12 13:06:00 2001 ]
modem	Modem.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:06:00 2001 ]
mouse	Mysz.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:06:00 2001 ]
nftape	Napęd taśmowy ~~wspierający~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:06:00 2001 ]obsługujący [Author ID1: at Mon Nov 12 13:06:00 2001 ]przewijanie.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:06:00 2001 ]
nrftn	Napęd taśmowy ~~wspierający~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:06:00 2001 ]obsługujący [Author ID1: at Mon Nov 12 13:06:00 2001 ]przewijanie (n określa numer urządzenia, na przykład: nrft0 to pierwszy napęd taśmowy, nrft1 to drugi i tak dalej).[Author ID1: at Mon Nov 12 13:07:00 2001 ]
nstn	Napęd taśmowy SCSI ~~nie wspierający~~[Author ID1: at Mon Nov 12 13:07:00 2001 ]bez[Author ID1: at Mon Nov 12 13:07:00 2001 ] przewijania (n określa numer urządzenia, na przykład: nst0 to pierwszy napęd taśmowy SCSI, nst1 to drugi).[Author ID1: at Mon Nov 12 13:07:00 2001 ]
null	Pseudourządzenie, które przyjmuje nieograniczone wyjście.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:07:00 2001 ]
printer	Drukarka
psaux	Pomocnicze urządzenie wskazujące,[Author ID1: at Mon Nov 12 13:07:00 2001 ] takie jak trackball lub gałka w urządzeniu Thinkpad firmy IBM.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:07:00 2001 ]
rftn	Napęd taśmowy ~~nie wspierający~~[Author ID1: at Mon Nov 12 13:07:00 2001 ] bez[Author ID1: at Mon Nov 12 13:07:00 2001 ] przewijania (n oznacza numer urządzenia, na przykład: rft0 jest pierwszym napędem taśmowym).[Author ID1: at Mon Nov 12 13:07:00 2001 ]
scdn	Urządzenie SCSI (n określa numer urządzenia, na przykład: scd1 jest drugim urządzeniem SCSI w systemie).[Author ID1: at Mon Nov 12 13:07:00 2001 ]
sdxn	Dysk twardy SCSI (x oznacza napęd,[Author ID1: at Mon Nov 12 13:07:00 2001 ] a n określa partycję, na przykład: sda1 jest pierwszą partycją pierwszego dysku SCSI).[Author ID1: at Mon Nov 12 13:07:00 2001 ]
srn	SCSI CD-ROM (n określa napęd, na przykład: sr0 jest pierwszym napędem SCSI CD-ROM).[Author ID1: at Mon Nov 12 13:07:00 2001 ]
stn	Napęd taśmowy SCSI ~~wspierający~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:08:00 2001 ]obsługujący [Author ID1: at Mon Nov 12 13:08:00 2001 ]przewijanie (n określa numer urządzenia, na przykład: st0 jest pierwszym napędem taśmowym SCSI).[Author ID1: at Mon Nov 12 13:08:00 2001 ]
ttyn	Wirtualna konsola (n oznacza ~~specyficzną~~ [Author ID2: at Sat Oct 13 13:32:00 2001 ]kolejną [Author ID2: at Sat Oct 13 13:32:00 2001 ]wirtualną konsolę, na przykład: tty0 jest pierwszą wirtualną konsolą).[Author ID1: at Mon Nov 12 13:08:00 2001 ]
ttySn	~~Modem~~ [Author ID2: at Sat Oct 13 13:32:00 2001 ]Port szeregowy [Author ID2: at Sat Oct 13 13:32:00 2001 ](n określa port, na przykład: ttyS0 oznacza ~~nadchodzące połączenie modemowe na pierwszym~~[Author ID2: at Sat Oct 13 13:33:00 2001 ]pierwszy[Author ID2: at Sat Oct 13 13:33:00 2001 ] port[Author ID2: at Sat Oct 13 13:33:00 2001 ]~~cie~~[Author ID2: at Sat Oct 13 13:33:00 2001 ] szeregowym[Author ID2: at Sat Oct 13 13:33:00 2001 ]).[Author ID1: at Mon Nov 12 13:08:00 2001 ]
zero	Pseudourządzenie, które dostarcza niewyczerpanych potoków zer ~~i jedynek~~[Author ID2: at Sat Oct 13 13:33:00 2001 ].[Author ID1: at Mon Nov 12 13:08:00 2001 ]

Systemy plików

Czy używasz systemu Microsoft Windows,[Author ID1: at Mon Nov 12 13:08:00 2001 ] czy też Linux, pierwszą rzeczą, jaką musisz zrobić, aby móc przechowywać dane na dysku, jest utworzenie na nim partycji i sformatowanie jej. Kiedy formatujesz partycję, system Linux zapisuje na niej specjalne dane zwane systemem plików (filesystem). System plików organizuje dostępne miejsce oraz ~~dostarcza~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:08:00 2001 ]katalog, który pozwala na nadanie nazwy każdemu plikowi, który jest składnikiem przechowywanych danych. Możesz również grupować pliki w katalogi, które spełniają podobne funkcje do folderów tworzonych ~~przy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:09:00 2001 ]za [Author ID1: at Mon Nov 12 13:09:00 2001 ]~~pomocy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:09:00 2001 ]pomocą [Author ID1: at Mon Nov 12 13:09:00 2001 ]~~Exploratora~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:09:00 2001 ]Eksploratora [Author ID1: at Mon Nov 12 13:09:00 2001 ]~~Microsoft~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:09:00 2001 ]Windows: katalogi przechowują informacje na temat wszystkich plików, które się w nich znajdują.

Każdy dysk CD-ROM[Author ID2: at Sat Oct 13 13:38:00 2001 ]om[Author ID2: at Sat Oct 13 13:38:00 2001 ] oraz każda dyskietka również musi posiadać system plików. System plików każdej płyty CD-ROM jest zapisywany podczas jej [Author ID1: at Mon Nov 12 13:13:00 2001 ]tworzenia ~~dysku~~[Author ID1: at Mon Nov 12 13:13:00 2001 ], natomiast dla dyskietki tworzony jest przy każdym jej formatowaniu.

Tabela 4.3. ~~Powszechne s~~[Author ID1: at Mon Nov 12 13:43:00 2001 ]S[Author ID1: at Mon Nov 12 13:43:00 2001 ]ystemy plików ~~dostarczane~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:43:00 2001 ]obsługiwane [Author ID1: at Mon Nov 12 13:43:00 2001 ]z [Author ID1: at Mon Nov 12 13:43:00 2001 ]przez [Author ID1: at Mon Nov 12 13:43:00 2001 ]systemem[Author ID1: at Mon Nov 12 13:43:00 2001 ] Linux

System Plików	Opis
coherent	System plików kompatybilny z systemem używanym przez Coherent Unix.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:43:00 2001 ]
ext	Przodek systemu ext2, ~~wspierany~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ]obsługiwany [Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ]~~dla~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ]w celu [Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ]zachowania kompatybilności.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ]
ext2	Standardowy system plików Linuksa.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ]
hpfs	System plików kompatybilny z systemem używanym przez OS/2 firmy IBM.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ]
iso9660	Standardowy system plików ~~używany~~[Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ] na [Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ]dla [Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ]CD-ROM-ów[Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ]~~ach.~~[Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ]
minix	Stary system plików Linuksa, wciąż jeszcze używany na dyskietkach.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ]
msdos	System plików kompatybilny z FAT;[Author ID1: at Mon Nov 12 13:45:00 2001 ] używanym[Author ID1: at Mon Nov 12 13:45:00 2001 ] przez MS-DOS oraz Windows.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ]
nfs	System plików kompatybilny z ~~Sieciowym~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ]sieciowym [Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ]systemem ~~Plików~~[Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ]plików [Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ](Network File System) firmy Sun.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ]
ntfs	System plików zgodny z NTFS;[Author ID1: at Mon Nov 12 13:45:00 2001 ] używanym[Author ID1: at Mon Nov 12 13:45:00 2001 ] przez Windows NT.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:44:00 2001 ]
sysv	System plików kompatybilny z systemem używanym przez V Unix firmy AT&T.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:45:00 2001 ]
vfat	System plików zgodny z FAT32;[Author ID1: at Mon Nov 12 13:45:00 2001 ] używanym[Author ID1: at Mon Nov 12 13:45:00 2001 ] przez Microsoft Windows 9.x
xenix	System plików kompatybilny z systemem używanym przez Xenix.[Author ID1: at Mon Nov 12 13:45:00 2001 ]

Katalogi

Jeżeli kiedykolwiek używałeś systemu MS-DOS,[Author ID1: at Mon Nov 12 13:46:00 2001 ] to znasz już ~~pomysł~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:46:00 2001 ]organizację[Author ID1: at Mon Nov 12 13:47:00 2001 ] [Author ID1: at Mon Nov 12 13:46:00 2001 ]plików i katalogów oraz różne ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 13:46:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 13:46:00 2001 ]tego systemu służące do operowania na plikach i katalogach. W systemie Linux istota ~~pomysłu~~[Author ID1: at Mon Nov 12 13:47:00 2001 ]obsługi[Author ID1: at Mon Nov 12 13:47:00 2001 ] jest bardzo podobna, natomiast sama implementacja oraz współpraca z plikami i katalogami została znacznie ulepszona.

Katalogi domowe i robocze

Drzewo katalogowe

Rysunek 4.3 przedstawia hipotetyczne drzewo katalogowe systemu Linux. Główny katalog (root) zawiera sześć podkatalogów: bin, dev, etc, home, tmp oraz usr. Katalog home posiada dwa podkatalogi; każdy
z ~~dwóch tych podkatalogów~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:14:00 2001 ]nich[Author ID1: at Mon Nov 12 14:14:00 2001 ] jest katalogiem domowym użytkownika i ~~posiada taką samą nazwę jak użytkownik~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:14:00 2001 ]oznaczony jest jego iden[Author ID1: at Mon Nov 12 14:14:00 2001 ]tyfikatorem[Author ID1: at Mon Nov 12 14:14:00 2001 ]~~, który jest jego właścicielem~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:15:00 2001 ]. Użytkownik magda stworzył dwa podkatalogi w swoim katalogu domowym: praca i dom. Drugi użytkownik ewa stworzył tylko jeden katalog: dom.

0x01 graphic

Rysunek 4.3. Hipotetyczne drzewo katalogowe systemu Linux

Każdy katalog (inny niż katalog główny root) ~~jest zawarty~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:15:00 2001 ]znajduje się[Author ID1: at Mon Nov 12 14:15:00 2001 ] w katalogu znanym jako katalog nadrzędny (parent directory). Na przykład katalogiem nadrzędnym dla katalogu magda jest home.

~~Absolutne (b~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:15:00 2001 ]B[Author ID1: at Mon Nov 12 14:15:00 2001 ]ezwzględne [Author ID1: at Mon Nov 12 14:15:00 2001 ]) [Author ID1: at Mon Nov 12 14:15:00 2001 ]oraz ~~relatywne (~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:15:00 2001 ]względne)[Author ID1: at Mon Nov 12 14:16:00 2001 ] nazwy ścieżek

Zwróć uwagę, że na powyższym rysunku istnieją dwa katalogi o tej samej nazwie: dom. Jeden z nich jest podkatalogiem znajdującym się w katalogu magda, drugi znajduje się w katalogu ewa. Aby uniknąć zamieszania, które mogłoby powstać przy istnieniu kilku katalogów o tych samych nazwach,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:16:00 2001 ] zastosowano nazwy ścieżek, którymi opisuje się katalogi. Istnieją dwa rodzaje nazw ścieżek: bezwzględne (absolute) oraz względne (relative). Bezwzględna nazwa ścieżki śledzi położenie katalogu zaczynając od głównego katalogu root; nazwę ścieżki tworzymy z nazw katalogów oddzielonych od siebie znakami „/” (forward slash). Na przykład,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:17:00 2001 ] bezwzględna ścieżka unikatowego katalogu magda wygląda tak: /home/madga. Natomiast bezwzględna nazwa ścieżki dla podkatalogu dom znajdującego się w katalogu magda ~~jest:~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:17:00 2001 ]to[Author ID1: at Mon Nov 12 14:17:00 2001 ] /home/magda/dom. Nazwa bezwzględna dla tego samego podkatalogu,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:17:00 2001 ] ale znajdującego się w katalogu ewa przedstawia się następująco: /home/ewa/dom.

Kiedy podkatalog znajduje głęboko w ~~wielu~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:18:00 2001 ]strukturze [Author ID1: at Mon Nov 12 14:18:00 2001 ]innych ~~podkatalogach~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:18:00 2001 ]podkatalogów[Author ID1: at Mon Nov 12 14:18:00 2001 ]~~od katalogu głównego~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:18:00 2001 ]~~root~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:18:00 2001 ], jego bezwzględna nazwa ścieżki może być bardzo długa i nieporęczna. W takim przypadku lepiej jest używać wzglednej nazwy ścieżki, która używa jako punktu startowego aktualnego katalogu zamiast katalogu root. Na przykład,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:18:00 2001 ] przypuśćmy,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:18:00 2001 ] że katalog magda jest ~~aktualnym~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:18:00 2001 ]bieżącym [Author ID1: at Mon Nov 12 14:18:00 2001 ]katalogiem roboczym; możemy się odwołać do znajdującego się w nim katalogu dom za pomocą relatywnej nazwy ścieżki dom. Zauważ, że względne nazwy ścieżek nigdy nie zaczynają się od znaku forward slash (/), podczas gdy bezwzględne nazwy muszą się tym znakiem rozpoczynać. W drugim przykładzie załóżmy, że katalog domowy /home[Author ID2: at Sat Oct 13 13:44:00 2001 ] [Author ID2: at Sat Oct 13 13:44:00 2001 ]jest ~~aktualnym~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:19:00 2001 ]~~a[Author ID1: at Mon Nov 12 14:19:00 2001 ]~~[Author ID2: at Sat Dec 8 14:02:00 2001 ]bieżącym [Author ID1: at Mon Nov 12 14:19:00 2001 ]katalogiem roboczym. Względna nazwa ścieżki dla podkatalogu dom, który znajduje się w katalogu magda będzie wyglądała tak: magda/dom, natomiast dla tego samego podkatalogu,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:19:00 2001 ] ale znajdującego się w katalogu ewa wygląda tak: ewa/dom.

System Linux używa dwóch specjalnych nazw katalogów. Pierwszą nazwą jest pojedyncza kropka (.), która jako nazwa katalogu jest odpowiednikiem określającym katalog roboczy. Zastosowanie dwóch kropek (..)
w nazwie ścieżki przenosi nas o jeden poziom do góry w aktualnej ścieżce,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:19:00 2001 ] do katalogu nadrzędnego. Na przykład, jeśli katalogiem roboczym jest /home/magda, dwie kropki odwołują się do katalogu /home. Podobnie, nazwa ścieżki, która przyjmie postać[Author ID1: at Mon Nov 12 14:20:00 2001 ] ~~wyglądająca tak:~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:20:00 2001 ] ../ewa/dom odnosi się do katalogu /home/ewa/dom.

~~Polecenia służące do operowania na~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:20:00 2001 ]Praca z[Author ID1: at Mon Nov 12 14:20:00 2001 ] katalogami[Author ID1: at Mon Nov 12 14:20:00 2001 ]ch[Author ID1: at Mon Nov 12 14:20:00 2001 ]

Teraz, kiedy już rozumiesz podstawy organizacji danych w systemie Linux, jesteś gotowy,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:20:00 2001 ] aby poznać kilka nowych ~~komend~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:20:00 2001 ]polecen[Author ID1: at Mon Nov 12 14:20:00 2001 ], które wykonują różne operacje na katalogach. ~~Zamiast po prostu przeczytać tę sekcję~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:20:00 2001 ]Możesz przeczytać ten podro[Author ID1: at Mon Nov 12 14:20:00 2001 ]z[Author ID1: at Mon Nov 12 14:21:00 2001 ]dział[Author ID1: at Mon Nov 12 14:20:00 2001 ], ale [Author ID1: at Mon Nov 12 14:21:00 2001 ]powinieneś raczej zalogować się do systemu i wypróbować samemu działanie ~~poniżej przedstawionych kom~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:21:00 2001 ]~~end~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:21:00 2001 ]opisanych poleceń[Author ID1: at Mon Nov 12 14:21:00 2001 ]. Tylko w ten sposób rozwiniesz swoje umiejętności oraz szybciej poznasz główne polecenia powłoki.

Określanie katalogu roboczego

Aby wyświetlić aktualny katalog roboczy,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:21:00 2001 ] ~~zainicjuj komendę~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:21:00 2001 ]wydaj polecenie[Author ID1: at Mon Nov 12 14:21:00 2001 ] pwd. ~~Polecenie to n~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:21:00 2001 ]N[Author ID1: at Mon Nov 12 14:21:00 2001 ]ie wymaga ono[Author ID1: at Mon Nov 12 14:21:00 2001 ] [Author ID1: at Mon Nov 12 14:21:00 2001 ]żadnych opcji ani argumentów.

root@debian1: /root# pwd

/root

~~Komenda~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:21:00 2001 ]Polecenie [Author ID1: at Mon Nov 12 14:21:00 2001 ]pwd wyświetla bezwzględną nazwę ścieżki katalogu roboczego.

Zmiana katalogu roboczego

Do zmiany katalogu roboczego służy ~~komenda~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:22:00 2001 ]polecenie [Author ID1: at Mon Nov 12 14:22:00 2001 ]cd, ~~która~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:22:00 2001 ]które [Author ID1: at Mon Nov 12 14:22:00 2001 ]jako argument przyjmuje nazwę ścieżki nowego katalogu roboczego. Argumentem może być zarówno bezwzględna jak i relatywna nazwa ścieżki. Na przykład, aby zmienić katalog roboczy na katalog /bin,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:22:00 2001 ] wpisz następujące polecenie:

root@debian1: /root# cd /bin

[Author ID1: at Mon Nov 12 14:22:00 2001 ][root@debian1 /bin]#

Zauważ,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:22:00 2001 ] jak zmienia się znak zachęty, kiedy zmieniasz katalog na[Author ID1: at Mon Nov 12 14:23:00 2001 ] ~~w celu zmiany katalogu roboczego na~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:22:00 2001 ]/bin.

Możesz szybko wrócić do katalogu domowego,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:23:00 2001 ] ~~inicjując~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:23:00 2001 ]wydając [Author ID1: at Mon Nov 12 14:23:00 2001 ]polecenie cd bez żadnych argumentów:

[root@debian1 /bin]# cd

root@debian1: /root#

Ponownie zwróć uwagę na zmianę znaku zachęty, który wskazuje nowy katalog roboczy.

Jeśli zechcesz (lub wydasz polecenie [Author ID1: at Mon Nov 12 14:23:00 2001 ]~~na przykład~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:23:00 2001 ]przez przypadek) zmienić katalog roboczy na katalog, który nie istnieje, Linux wyświetli komunikat o błędzie:

root@debian1: /root# cd /kat

bash: /kat: No such file or directory (Nie ma takiego pliku ani katalogu)

Wyświetlanie zawartości katalogów

Do wyświetlania zawartości katalogów służy ~~komenda~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:24:00 2001 ]polecenie [Author ID1: at Mon Nov 12 14:24:00 2001 ]ls. ~~Polecenie to zawiera~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:24:00 2001 ]Posiada ono[Author ID1: at Mon Nov 12 14:24:00 2001 ] wiele użytecznych opcji, które pozwalają na manipulowanie wyjściem ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:24:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 14:24:00 2001 ]na różne sposoby.

Najprostsza forma ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:24:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 14:24:00 2001 ]ls nie posiada żadnych opcji ani też argumentów. Skutkiem wydania samego polecenia ls jest lista zawartości katalogu roboczego zawierająca pliki i podkatalogi (~~Twoje~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:24:00 2001 ]wyjście działania ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:24:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 14:24:00 2001 ]ls w twoim systemie [Author ID1: at Mon Nov 12 14:25:00 2001 ]będzie się różniło ze względu na zawartość katalogu roboczego). ~~Ilustruje to poniższy~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:25:00 2001 ]Spójrz na[Author ID1: at Mon Nov 12 14:25:00 2001 ] rysunek 4.4.1[Author ID2: at Thu Oct 25 11:05:00 2001 ].

0x01 graphic

Rysunek 4.4.1[Author ID2: at Thu Oct 25 11:05:00 2001 ]. Typowy ekran polecenia ls

Bardziej profesjonalna forma polecenia ls zawiera opcję -l, która pozwala na wyświetlenie zawartości katalogu wraz ze szczegółowymi informacjami opisującymi pliki i katalogi, tak jak ilustruje to rysunek 4.4.2[Author ID2: at Thu Oct 25 11:05:00 2001 ]5[Author ID2: at Thu Oct 25 11:05:00 2001 ].

Typ (Type)

Tryb dostępu (Access mode)

Tryb dostępu określa,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:29:00 2001 ] czy użytkownik może lub nie może przeglądać, edytować, zapisywać pliki i podkatalogi
[Author ID1: at Mon Nov 12 14:29:00 2001 ]w danym katalogu.

0x01 graphic

Rysunek 4.4.2[Author ID2: at Thu Oct 25 11:05:00 2001 ]5[Author ID2: at Thu Oct 25 11:05:00 2001 ]. Wyjście ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:29:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 14:29:00 2001 ]ls -l

Linki (Links)

Właściciel ( User )[Author ID2: at Sat Oct 13 14:55:00 2001 ][Author ID2: at Sat Oct 13 14:55:00 2001 ]

Nazwa [Author ID2: at Sat Oct 13 14:56:00 2001 ]~~U[Author ID2: at Sat Oct 13 14:56:00 2001 ]~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:30:00 2001 ]u[Author ID1: at Mon Nov 12 14:30:00 2001 ]żytkownika, który jest właścicielem danego pliku lub katalogu.[Author ID2: at Sat Oct 13 14:56:00 2001 ][Author ID2: at Sat Oct 13 14:56:00 2001 ]

[Author ID1: at Mon Nov 12 14:30:00 2001 ]

Grupa (Group)

Nazwa grupy, która jest właścicielem danego pliku lub katalogu.

Rozmiar (Size)

Rozmiar pliku lub katalogu w bajtach.

Data modyfikacji (Modification Date)

Data i czas ostatniej modyfikacji pliku lub katalogu.

Nazwa (Name)

Nazwa pliku lub katalogu.

O trybach dostępu, ~~linkach~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:31:00 2001 ]dowiązaniach[Author ID1: at Mon Nov 12 14:31:00 2001 ] [Author ID1: at Mon Nov 12 14:31:00 2001 ]oraz grupach dowiesz się więcej w ~~dalszych sekcjach tego rozdziału~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:31:00 2001 ]kolejnych podrozdziałach[Author ID1: at Mon Nov 12 14:31:00 2001 ].

ls -l | more

~~Spacja~~[Author ID2: at Sat Dec 8 14:06:00 2001 ] [Author ID2: at Sat Dec 8 14:06:00 2001 ]spacja[Author ID2: at Sat Dec 8 14:06:00 2001 ] [Author ID2: at Sat Dec 8 14:06:00 2001 ]przesuwa jedną stroną na przód.
B[Author ID2: at Sat Dec 8 14:06:00 2001 ] [Author ID2: at Sat Dec 8 14:06:00 2001 ]b[Author ID2: at Sat Dec 8 14:06:00 2001 ] [Author ID2: at Sat Dec 8 14:06:00 2001 ]cofa o jedną stronę
Q[Author ID2: at Sat Dec 8 14:06:00 2001 ] [Author ID2: at Sat Dec 8 14:06:00 2001 ]q[Author ID2: at Sat Dec 8 14:06:00 2001 ] [Author ID2: at Sat Dec 8 14:06:00 2001 ]kończy działanie programu i powraca do znaku zachęty systemu.

Jeśli chcesz wyświetlić zawartość innego katalogu niż katalog roboczy,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:33:00 2001 ] wpisz nazwę tego katalogu jako argument ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:33:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 14:33:00 2001 ]ls. System Linux wyświetli wtedy zawartość żądanego katalogu, ale nie zmieni katalogu roboczego. W ten sam sposób możesz zbierać informacje na temat plików, wpisując nazwę pliku jako argument polecenia. Co więcej, ~~komenda ta~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:33:00 2001 ]polecenie to[Author ID1: at Mon Nov 12 14:33:00 2001 ] akceptuje nieokreśloną liczbę argumentów, które oddziela się ~~przy~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:34:00 2001 ]za[Author ID1: at Mon Nov 12 14:34:00 2001 ] ~~pomocy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:34:00 2001 ]pomocą [Author ID1: at Mon Nov 12 14:34:00 2001 ]spacji lub tabulatora.

root@debian1: /root# ls -a -l

lub, jeśli wolisz, możesz połączyć obie opcje, co wygląda mniej więcej tak:

root@debian1: /root# ls -al

W katalogu domowym użytkownika zazwyczaj znajduje się kilka plików ukrytych, które zawierają informacje o [Author ID1: at Mon Nov 12 14:35:00 2001 ]~~konfiguracyjne~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:35:00 2001 ]konfiguracji [Author ID1: at Mon Nov 12 14:35:00 2001 ]~~dla~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:35:00 2001 ]różnych programów. Na przykład,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:35:00 2001 ] plik .profile zawiera informacje konfiguracyjne dla powłoki systemu Linux.

~~Komenda~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:35:00 2001 ]Polecenie [Author ID1: at Mon Nov 12 14:35:00 2001 ]ls ~~dostarcza~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:35:00 2001 ]wyposażono w [Author ID1: at Mon Nov 12 14:35:00 2001 ]mnóstwo dodatkowych i użytecznych opcji, zajrzyj do [Author ID1: at Mon Nov 12 14:36:00 2001 ]na [Author ID1: at Mon Nov 12 14:36:00 2001 ]stron[Author ID1: at Mon Nov 12 14:36:00 2001 ]ny[Author ID1: at Mon Nov 12 14:36:00 2001 ] ~~podręcznych~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:36:00 2001 ]podręcznika systemowego [Author ID1: at Mon Nov 12 14:36:00 2001 ](man) ~~tego polecenia~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:36:00 2001 ], aby dowiedzieć się więcej.

Tworzenie katalogu

root@debian1: /root# mkdir office

Jeśli nie chcesz, aby [Author ID1: at Mon Nov 12 14:51:00 2001 ] ~~Twój~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:51:00 2001 ]nowy katalog powstał w katalogu roboczym, wpisz bezwzględną lub względną nazwę ścieżki jako argument polecenia mkdir. Na przykład w celu utworzenia katalogu dokumenty w katalogu root wy~~konaj~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:52:00 2001 ]daj[Author ID1: at Mon Nov 12 14:52:00 2001 ] ~~poniższe~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:52:00 2001 ]polecenie:

root@debian1: /root# mkdir /root/dokumenty

Ten sposób działa bez względu na ~~obecny~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:52:00 2001 ]bieżący [Author ID1: at Mon Nov 12 14:52:00 2001 ]katalog roboczy.

Większość nazw plików systemu MS-DOS zawiera kropkę,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:54:00 2001 ] a większość plików systemu Linux wręcz przeciwnie. W systemie MS-DOS kropki oddzielają część nazwy pliku od części zwanej rozszerzeniem pliku, która to część służy do określania rodzaju pliku. Na przykład,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:55:00 2001 ] plik tata.txt [Author ID1: at Mon Nov 12 14:55:00 2001 ]będzie rozpoznawany przez[Author ID1: at Mon Nov 12 14:55:00 2001 ] systemu[Author ID1: at Mon Nov 12 14:55:00 2001 ] MS-DOS ~~będzie zawierał zwykły tekst~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:55:00 2001 ]jako plik tekstowy[Author ID1: at Mon Nov 12 14:55:00 2001 ]. Znaczna część programów systemu Linux automatycznie określa rodzaj pliku, dlatego w tym [Author ID1: at Mon Nov 12 14:56:00 2001 ]systemie ~~tym~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:56:00 2001 ]pliki nie potrzebują rozszerzeń.

Usuwanie katalogu

Aby usunąć katalog, użyj polecenia rmdir. Na przykład,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:56:00 2001 ] w celu usunięcia katalogu niechciany, który jest podkatalogiem katalogu roboczego wpisz:

root@debian1: /root# rmdir niechciany

Jeżeli katalog, który chcesz usunąć nie jest podkatalogiem katalogu roboczego,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:56:00 2001 ] możesz go usunąć podając jego ~~relatywną~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:56:00 2001 ]względną [Author ID1: at Mon Nov 12 14:56:00 2001 ]lub ~~absolutną~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:56:00 2001 ]bezwzględną [Author ID1: at Mon Nov 12 14:56:00 2001 ]nawę ścieżki.

Praca z plikami

Katalogi zawierają w sobie pliki i inne podkatalogi. Pliki służą do przechowywania danych. ~~Ta sekcja~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:57:00 2001 ]Podrozdział[Author ID1: at Mon Nov 12 14:57:00 2001 ] przedstawia kilka użytecznych poleceń do pracy z plikami.

Wyświetlanie zawartości plików

Pliki systemu Linux,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:58:00 2001 ] podobnie jak systemu Microsoft Windows,[Author ID1: at Mon Nov 12 14:58:00 2001 ] mogą zawierać zwykły tekst oraz informacje binarne. Zawartość plików binarnych ma znaczenie tylko dla biegłych programistów, ale Ty [Author ID1: at Mon Nov 12 14:58:00 2001 ]możesz z łatwością ~~oglądać~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 14:58:00 2001 ]obejrzeć [Author ID1: at Mon Nov 12 14:58:00 2001 ]zawartość plików tekstowych. Po prostu użyj polecenia cat, podając nazwę pliku tekstowego jako argument dla tego polecenia. Np.[Author ID1: at Mon Nov 12 14:58:00 2001 ]~~a przykład komenda:~~[Author ID1: at Mon Nov 12 14:58:00 2001 ]

root@debian1: /root# cat /etc/passwd

wyświetla zawartość pliku /etc/passwd, w którym znajduj~~ą się ważne logowania~~[Author ID2: at Sat Oct 13 15:02:00 2001 ]e się baza danych użytkowników zarejestrowanych w[Author ID2: at Sat Oct 13 15:02:00 2001 ] ~~systemowe~~[Author ID2: at Sat Oct 13 15:02:00 2001 ]systemie[Author ID2: at Sat Oct 13 15:02:00 2001 ].

root@debian1: /root# more /etc/passwd

Usuwanie pliku

W celu usunięcia pliku,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:01:00 2001 ] użyj ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:01:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 15:01:00 2001 ]rm, podając nazwę pliku jako argument ~~dla tego polecenia~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:01:00 2001 ]. N~~a przykład:~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:01:00 2001 ]p.[Author ID1: at Mon Nov 12 15:01:00 2001 ]

root@debian1: /root# rm złyplik

usuwa plik o nazwie złyplik znajdujący się w katalogu roboczym. Jeśli natomiast plik [Author ID1: at Mon Nov 12 15:01:00 2001 ] [Author ID1: at Mon Nov 12 15:01:00 2001 ]znajduje się gdzie indziej,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:01:00 2001 ] usuwamy go podając bezwzględną lub względną nazwę ścieżki.

Uwaga

Kiedy już raz usuniesz plik w systemie Linux, jego zawartość jest stracona na zawsze. Bądź ostrożny przy usuwaniu plików, które zawierają ważne informacje systemowe.

Opcja -i dla polecenia rm powoduje, że ~~komenda ta~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:02:00 2001 ]polecenie[Author ID1: at Mon Nov 12 15:02:00 2001 ] weryfikuje decyzje o usunięciu pliku. Jeśli nie masz pewności co do swoich umiejętności i wiedzy,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:02:00 2001 ] ta [Author ID1: at Mon Nov 12 15:02:00 2001 ]opcja ta [Author ID1: at Mon Nov 12 15:02:00 2001 ]na pewno [Author ID1: at Mon Nov 12 15:02:00 2001 ] Ci [Author ID1: at Mon Nov 12 15:02:00 2001 ]się przyda. ~~Linux automatycznie wprowadza tę opcję do komendy rm, nawet jeśli jej nie wpiszesz ręcznie.~~[Author ID2: at Sat Oct 13 15:04:00 2001 ]

Kopiowanie plików

Do kopiowania plików służy polecenie cp. Podajemy również nazwę pliku (lub ścieżkę), który chcemy skopiować oraz nazwę (lub ścieżkę) miejsca docelowego, do którego chcemy plik skopiować. Np.[Author ID1: at Mon Nov 12 15:02:00 2001 ]~~a przykład:~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:02:00 2001 ]

root@debian1: /root# cp /etc/passwd plik

kopiuje plik /etc/passwd to [Author ID1: at Mon Nov 12 15:02:00 2001 ]do [Author ID1: at Mon Nov 12 15:02:00 2001 ]pliku o nazwie plik do katalogu roboczego.

Jeżeli plik docelowy już istnieje, jego zawartość zostanie zmieniona. Należy jednak uważać,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:03:00 2001 ] aby nie nadpisać pliku, który zawiera ważne informacje. Zanim skopiujesz plik, użyj ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:03:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 15:03:00 2001 ]ls [Author ID1: at Mon Nov 12 15:03:00 2001 ], [Author ID1: at Mon Nov 12 15:03:00 2001 ]aby upewnić się, że żaden plik nie zostanie nadpisany lub wykorzystaj opcję -i ~~dostępną dla komendy~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:03:00 2001 ]polecenia[Author ID1: at Mon Nov 12 15:03:00 2001 ] cp, która zapyta,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:03:00 2001 ] czy na pewno chcesz zamienić istniejący plik. ~~System Linux automatycznie używa tej opcji, nawet jeśli jej nie wprowadzisz manualnie.~~[Author ID2: at Sat Oct 13 15:05:00 2001 ]

Zmiana nazwy lub przeniesienie pliku

Aby zmienić nazwę pliku, użyj polecenia mv podając nazwę (lub ścieżkę) istniejącego pliku oraz nową nazwę (lub ścieżkę). Np.[Author ID1: at Mon Nov 12 15:04:00 2001 ]~~a przykład:~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:03:00 2001 ]

root@debian1: /root# mv stary_plik nowy_plik

~~System Linux automatycznie używa tej opcji, nawet jeśli jej nie wprowadzisz manualnie.~~[Author ID2: at Sat Oct 13 15:05:00 2001 ]

~~Komenda~~ [Author ID2: at Sat Oct 13 15:06:00 2001 ]mv[Author ID2: at Sat Oct 13 15:06:00 2001 ] może zmienić nazwę katalogu ale nie może go przenieść z jednego urządzenia na drugie. W celu przeniesienia katalogu na inne urządzenie trzeba go najpierw skopiować wraz z całą jego zawartością a następnie usunąć oryginał.[Author ID2: at Sat Oct 13 15:06:00 2001 ]

Szukanie pliku

root@debian1: /root# find . -name 'szukany' -print

próbuje znaleźć plik o nazwie szukany w (lub poniżej) katalogu roboczym (.). Jeśli plik zostanie znaleziony, [Author ID1: at Mon Nov 12 15:06:00 2001 ] ~~to komenda~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:06:00 2001 ]polecenie [Author ID1: at Mon Nov 12 15:06:00 2001 ]find ma za zadanie podać jego bezwzględną nazwę ścieżki.

root@debian1: /root# find / -name '*iss*' -print

W tym przykładzie ~~szukany~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:08:00 2001 ]szukamy [Author ID1: at Mon Nov 12 15:08:00 2001 ]~~jest~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:08:00 2001 ]pliku[Author ID1: at Mon Nov 12 15:08:00 2001 ], który w nazwie posiada litery iss,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:08:00 2001 ] a przeszukiwanie zaczyna się od głównego katalogu systemu (/).

Drukowanie pliku

Jeśli do ~~Twojego~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:08:00 2001 ]komputera podłączona jest drukarka, możesz drukować pliki ~~przy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:08:00 2001 ]za [Author ID1: at Mon Nov 12 15:08:00 2001 ]pomoc~~y komendy~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:08:00 2001 ]ą polecenia[Author ID1: at Mon Nov 12 15:08:00 2001 ] lpr. Np.[Author ID1: at Mon Nov 12 15:08:00 2001 ]~~a przykład:~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:08:00 2001 ]

root@debian1: /root# lpr /etc/passwd

spowoduje wysłanie pliku /etc/passwd na drukarkę.

root@debian1: /root# lpq

lp is ready and printing (drukarka jest gotowa i drukuje)

Rank Owner Job Files Total Size

Active root 155 /etc/passwd 1030 bytes

Każde aktywne oraz oczekujące zadanie drukowania posiada ~~przypisany~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:10:00 2001 ]numer. ~~Przy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:10:00 2001 ]Za [Author ID1: at Mon Nov 12 15:10:00 2001 ]~~pomocy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:10:00 2001 ]pomocą [Author ID1: at Mon Nov 12 15:10:00 2001 ]polecenia lprm możesz anulować drukowanie pliku podając numer zadania drukowania. Np.[Author ID1: at Mon Nov 12 15:10:00 2001 ]~~a przykład:~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:10:00 2001 ]

root@debian1: /root# lprm 155

powoduje przerwanie drukowania zadania numer 155. Jednakże tylko użytkownik, który zażądał drukowania danego pliku (lub tylko użytkownik specjalny root) może anulować zadanie [Author ID1: at Mon Nov 12 15:11:00 2001 ]drukowanie[Author ID1: at Mon Nov 12 15:11:00 2001 ]a[Author ID1: at Mon Nov 12 15:11:00 2001 ] ~~tego pliku~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:11:00 2001 ].

Praca ze skompresowanymi plikami

Kompresja danych służy do oszczędzania miejsca na dysku twardym oraz do przyśpieszenia ściągania plików
z sieci. Z reguły skompresowane pliki z danymi mają zakończenie nazwy .gz, jednakże system Linux nie wymaga przestrzegania tej reguły.

Do rozwinięcia spakowanego pliku stosuje się ~~komendę~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:11:00 2001 ]polecenie [Author ID1: at Mon Nov 12 15:11:00 2001 ]gunzip. Na przykład,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:11:00 2001 ] załóżmy,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:11:00 2001 ] że mamy plik ogromny_plik.gz. Wpisując [Author ID1: at Mon Nov 12 15:11:00 2001 ] ~~poniższe~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:11:00 2001 ]polecenie:

root@debian1: /root# gunzip ogromny_plik.gz

rozpako[Author ID1: at Mon Nov 12 15:12:00 2001 ]~~owy~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:12:00 2001 ]wujemy[Author ID1: at Mon Nov 12 15:12:00 2001 ] plik ogromny_plik i usuwamy[Author ID1: at Mon Nov 12 15:12:00 2001 ] skompresowany plik ogromny_plik.gz.

Do kompresji plików używa się programu gzip. Aby skompresować plik ogromny_plik,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:12:00 2001 ] wpisz ~~komendę~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:12:00 2001 ]polecenie[Author ID1: at Mon Nov 12 15:12:00 2001 ]:

root@debian1: /root# gzip ogromny_plik

~~Powyżej przedstawione polecenie t~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:12:00 2001 ]T[Author ID1: at Mon Nov 12 15:12:00 2001 ]worzy ono[Author ID1: at Mon Nov 12 15:12:00 2001 ] plik ogromny_plik.gz oraz usuwa ogromny_plik.

Czasami wygodnie jest przechowywać kilka plików (lub zawartość kilku katalogów bądź też podkatalogów)
w jednym pliku. Jest to przydatne, na przykład,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:12:00 2001 ] ~~przy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:12:00 2001 ]podczas [Author ID1: at Mon Nov 12 15:12:00 2001 ]tworzeniu kopii zapasowych plików systemowych lub przy archiwizacji danych. ~~Komenda~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:13:00 2001 ]P[Author ID1: at Mon Nov 12 15:28:00 2001 ]o[Author ID1: at Mon Nov 12 15:13:00 2001 ]lecenie [Author ID1: at Mon Nov 12 15:13:00 2001 ]tar systemu Linux tworzy pojedynczy plik, który zawiera dane z kilku plików lub też katalogów. W przeciwieństwie do programu gzip,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:13:00 2001 ] polecenie tar nie narusza oryginalnych plików.
W celu utworzenia pliku tar (bo tak nazywane są pliki stworzone w wyniku działania ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:13:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 15:13:00 2001 ]tar) wykonaj ~~poniższe polecenie~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:13:00 2001 ]:

root@debian1: /root# tar -cvf tarfile files-or-directories

W tym przykładzie tarfile oznacza nazwę pliku tar, który chcemy utworzyć, a files-or-directories określają listę plików i katalogów,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:29:00 2001 ] z których ma się składać archiwum oddzielonych od siebie spacją lub tabulatorem. Możesz używać bezwzględnych oraz względnych nazw ścieżek w celu sprecyzowania ~~tych~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:29:00 2001 ]plików i katalogów. Z reguły nazwa pliku archiwum kończy się na .tar, ale system Linux nie wymaga przestrzegania tej reguły.

Kolejny przykład.[Author ID1: at Mon Nov 12 15:14:00 2001 ]:[Author ID1: at Mon Nov 12 15:14:00 2001 ] ~~aby~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:14:00 2001 ]Aby [Author ID1: at Mon Nov 12 15:14:00 2001 ]stworzyć plik tar o nazwie backup.tar, który zawiera wszystkie pliki ze wszystkich podkatalogów katalogu /home/magda,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:14:00 2001 ] wpisz:

root@debian1: /root# tar -cvf backup.tar /home/magda

~~Powyższa komenda~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:14:00 2001 ]Polecenie[Author ID1: at Mon Nov 12 15:14:00 2001 ] tworzy plik backup.tar w ~~aktualnym~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:14:00 2001 ]bieżącym [Author ID1: at Mon Nov 12 15:14:00 2001 ]katalogu roboczym.

root@debian1: /root# tar -tvf tarfile | more

Polecenie | more powoduje wysłanie wyjścia ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:29:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 15:29:00 2001 ]tar -tvf do ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:29:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 15:29:00 2001 ]more tak, że możesz przewijać strony. Jeśli plik tar zawiera tylko kilka plików,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:30:00 2001 ] możesz pominąć polecenie | more.

Aby rozpakować zawartość archiwum tar,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:30:00 2001 ] użyj ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:30:00 2001 ]polecen[Author ID1: at Mon Nov 12 15:30:00 2001 ]ia [Author ID1: at Mon Nov 12 15:30:00 2001 ]~~tar~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:30:00 2001 ] [Author ID1: at Mon Nov 12 15:30:00 2001 ]zgodnie ze[Author ID1: at Mon Nov 12 15:30:00 2001 ] ~~poniższym~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:30:00 2001 ]wzorem:

root@debian1: /root# tar -xvf tarfile

~~Taka komenda~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:30:00 2001 ]Polecenia[Author ID1: at Mon Nov 12 15:30:00 2001 ] ~~wyciąga~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:30:00 2001 ]rozpakowuje [Author ID1: at Mon Nov 12 15:30:00 2001 ]pliki i katalogi zawarte w pliku tar do ~~aktualnego~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:31:00 2001 ]katalogu roboczego. Jeśli jakiś plik
lub katalog już istnieje, zostanie on ~~cicho nadpisa~~[Author ID2: at Sat Oct 13 15:13:00 2001 ]~~ny (zamieniony)~~[Author ID2: at Sat Oct 13 15:13:00 2001 ]zmieniony [Author ID2: at Sat Oct 13 15:13:00 2001 ]bez [Author ID2: at Sat Oct 13 15:14:00 2001 ]jakiegokolwiek ostrzeżenia[Author ID2: at Sat Oct 13 15:13:00 2001 ].

Popularną metodą jest kompresja archiwów tar. Można tego dokonać w bardzo łatwy sposób, mianowicie zamieniając opcję -cvf na opcję -czvf. Nazwy tak spakowanych archiwów ~~tar~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:32:00 2001 ]są z reguły zakończone .tgz. W celu zdekompresowania i rozpakowania skompresowanego archiwum tar posłuż się opcją -xzvf zamiast ~~tylko~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:32:00 2001 ] -[Author ID1: at Mon Nov 12 15:32:00 2001 ]-[Author ID1: at Mon Nov 12 15:32:00 2001 ]xvf.

Polecenie tar nie używa popularnej metody kompresji ZIP, która jest powszechną w środowisku Microsoft Windows. Jednakże Linux może z łatwością operować i tworzyć pliki przy użyciu tej metody. W celu utworzenia pliku ZIP, który będzie zawierał skompresowane pliki lub katalogi zainicjuj ~~następującą~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:32:00 2001 ]następujące [Author ID1: at Mon Nov 12 15:32:00 2001 ]~~komendę~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:32:00 2001 ]polecenie[Author ID1: at Mon Nov 12 15:32:00 2001 ]:

root@debian1: /root# zip -r zipfile files_to_zip

gdzie zipfile określa nazwę skompresowanego pliku ZIP,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:32:00 2001 ] a files_to_zip oznacza pliki i katalogi, które mają zostać skompresowane.

Aby zdekompresować istniejący plik ZIP,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:33:00 2001 ] wy~~kon~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:33:00 2001 ]d[Author ID1: at Mon Nov 12 15:33:00 2001 ]aj ~~poniższe~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:33:00 2001 ] polecenie:

root@debian1: /root# unzip zipfile

~~Linki~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:33:00 2001 ]Dowiązania[Author ID1: at Mon Nov 12 15:33:00 2001 ]

Aby połączyć nową nazwę z istniejącym plikiem lub katalogiem, wpisz ~~komendę~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:34:00 2001 ]polecenie [Author ID1: at Mon Nov 12 15:34:00 2001 ]ln według wzoru:

root@debian1: /root# ln -s stary nowy

gdzie stary oznacza istniejący plik,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:34:00 2001 ] a nowy oznacza nowy plik (~~link~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:34:00 2001 ]dowiązanie[Author ID1: at Mon Nov 12 15:34:00 2001 ]).

Na przykład,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:34:00 2001 ] załóżmy,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:34:00 2001 ] że ~~aktualny~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:35:00 2001 ]katalog roboczy zawiera plik mirek. Aby móc odwołać się do tego pliku poprzez alternatywną nazwę hirek,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:35:00 2001 ] wpisz:

root@debian1: /root# ln -s mirek hirek

~~Poniżej znajduje się~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:36:00 2001 ]R[Author ID1: at Mon Nov 12 15:36:00 2001 ] r[Author ID1: at Mon Nov 12 15:36:00 2001 ]ezultat naszych działań[Author ID1: at Mon Nov 12 15:36:00 2001 ]~~tego przykładu~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:35:00 2001 ]~~przedstawiony~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:56:00 2001 ] ~~przez~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:55:00 2001 ]~~komendę~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:35:00 2001 ]ls[Author ID1: at Mon Nov 12 15:55:00 2001 ]:

root@debian1: /root# ls -l

lrwxrwxrwx 1 root root 7 Feb 27 13:58 hirek->mirek

-rw-r--r-- 1 root root 1030 Feb 27 12:15 mirek

Prawa dostępu do plików i katalogów

W przeciwieństwie do Windows 98,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:57:00 2001 ] ale na[Author ID2: at Sat Oct 13 15:17:00 2001 ] [Author ID2: at Sat Oct 13 15:16:00 2001 ]podobnie jak Windows NT oraz inne odmiany Unixa, system Linux jest wieloużytkownikowym systemem operacyjnym. Z tego względu posiada on mechanizmy, które chronią dane przed nieautoryzowanym dostępem. Główny mechanizm ochronny ogranicza dostęp do plików
[Author ID1: at Mon Nov 12 15:57:00 2001 ] [Author ID1: at Mon Nov 12 15:57:00 2001 ]i katalogów, bazując na identyfikacji użytkownika, który domaga się dostępu do danych oraz na trybie dostępu do każdego pliku i katalogu~~, który to tryb jest~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:58:00 2001 ] — tryb ten[Author ID1: at Mon Nov 12 15:58:00 2001 ] często jest [Author ID1: at Mon Nov 12 15:58:00 2001 ]nazywany prawem dostępu.

Każdy katalog i plik posiada użytkownika zwanego właścicielem, który stworzył dany plik lub katalog. Natomiast każdy użytkownik należy do jednego lub więcej zbioru użytkowników zwanego grupą. Każdy katalog i plik posiada związaną z nim grupę, która jest przypisywana danemu plikowi lub katalogowi podczas jego tworzenia.

Grupy mogą być używane do umożliwienia użytkownikom innym niż root wykonywania zadań administracyjnych lu[Author ID1: at Mon Nov 12 15:58:00 2001 ]~~b innych zakazanych zadań~~[Author ID1: at Mon Nov 12 15:58:00 2001 ]. Na przykład,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:58:00 2001 ] Debian GNU/Linux ~~określa~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 15:58:00 2001 ]posiada [Author ID1: at Mon Nov 12 15:58:00 2001 ]grupę zwaną dialout; tylko członkowie tej grupy oraz root mogą uzyskać dostęp do urządzenia modemowego w celu zainicjowania połączenia telefonicznego. Poprzez zezwolenie tylko członkom poszczególnych grup na dostęp do określonego programu lub urządzenia,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:59:00 2001 ] możesz ustanowić elastyczny i bardzo efektywny system ochronny.

Aby ograniczyć dostęp do pliku lub katalogu,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:59:00 2001 ] ustawia się prawa dostępu. Tabela 4.4 przedstawia wszystkie możliwe prawa oraz wyjaśnia ich znaczenie. Zauważ, że prawa działają inaczej dla katalogów i dla plików. Na przykład,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:59:00 2001 ] prawo czytania [Author ID1: at Mon Nov 12 15:59:00 2001 ]r oznacza możliwość wyświetlenia zawartości katalogu lub możliwość przeczytania zawartości pliku. Plik i katalog mogą mieć ustawione więcej niż jedno prawo dostępu (maksymalnie trzy). Obowiązują tylko prawa nadane; jakiekolwiek inne operacje są niedozwolone,[Author ID1: at Mon Nov 12 15:59:00 2001 ] np.:[Author ID1: at Mon Nov 12 15:59:00 2001 ] użytkownik, który posiada prawo rw [Author ID1: at Mon Nov 12 15:59:00 2001 ]do pliku rw [Author ID1: at Mon Nov 12 15:59:00 2001 ]może przeczytać zawartość tego pliku oraz zapisywać zmiany,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:00:00 2001 ] ale nie może go uruchomić (wykonywać).

Tabela 4.4. Prawa dostępu

Prawa	Znaczenie dla katalogów	Znaczenie dla plików
r	Wyświetlanie zawartości katalogu	Czytanie zawartości pliku
w	Tworzenie i usuwanie plików	Zapisywanie zmian
x	Dostęp do plików i podkatalogów	Wykonywanie

[Author ID1: at Mon Nov 12 16:00:00 2001 ]

Tryby dostępu katalogu i pliku składają się z trzech grup uprawnień:

Owner (właściciel)

Odnosi się do właściciela pliku.

Group (grupa)

Dotyczy użytkowników, którzy są członkami grupy przypisanej do pliku bądź katalogu.

Other (inni)

Odnosi się do pozostałych użytkowników.

~~Komenda~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:00:00 2001 ]Polecenie [Author ID1: at Mon Nov 12 16:00:00 2001 ]ls -l[Author ID2: at Sat Dec 8 14:41:00 2001 ] [Author ID2: at Sat Dec 8 14:41:00 2001 ]wyświetla tryby dostępu do plików i katalogów w drugiej kolumnie ~~swojego~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:01:00 2001 ]długiego formatu wyjściowego,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:01:00 2001 ] tak jak to [Author ID1: at Mon Nov 12 16:01:00 2001 ]pokazano na rysunku 4.5. Kolumna ta [Author ID1: at Mon Nov 12 16:01:00 2001 ]składa się z dziewięciu znaków: pierwsze trzy określają prawa przysługujące właścicielowi pliku lub katalogu, kolejne trzy wyznaczają prawa dostępu dla użytkowników należących do tej samej grupy,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:01:00 2001 ] a ostatnie trzy dotyczą pozostałych użytkowników (~~spójrz~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:03:00 2001 ]patrz [Author ID1: at Mon Nov 12 16:03:00 2001 ]rysunek 4.6).

0x01 graphic

Rysunek 4.5. Tryby dostępu wyświetlane przez ~~komendę~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:04:00 2001 ]polecenie [Author ID1: at Mon Nov 12 16:04:00 2001 ]ls -l[Author ID2: at Sat Dec 8 14:41:00 2001 ]

0x01 graphic

Rysunek 4.6. Tryby dostępu określają trzy uprawnienia

Tryby dostępu są ustawiane dla katalogów lub plików za pomocą polecenia chmod, którego używamy według wzoru:

chmod nnn directory-or-file (katalog-lub-plik)

Argument nnn jest trzycyfrowym numerem, który podaje tryb dostępu dla właściciela, grupy oraz pozostałych użytkowników. Tabela 4.5 przedstawia każdą możliwą cyfrę oraz jej odpowiednik prawa dostępu. Na przykład, argument 751 jest odpowiednikiem dla rwxr-x--x, który nadaje właścicielowi wszystkie możliwe prawa dostępu, grupie daje prawo czytania i wykonywania,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:04:00 2001 ] a pozostałym użytkownikom tylko prawo wykonywania.

Tabela 4.5. Wartości numeryczne odpowiadające trybom dostępu

Wartość	Znaczenie
0	---
1	-x
2	-w-
3	-wx
4	r-
5	r-x
6	rw-
7	rwx

~~Jeżeli jesteś właścicielem pliku lub katalogu (lub j~~[Author ID2: at Sat Oct 13 15:25:00 2001 ]J[Author ID2: at Sat Oct 13 15:25:00 2001 ]eśli jesteś specjalnym użytkownikiem root)[Author ID2: at Sat Oct 13 15:25:00 2001 ], możesz zmienić prawo własności do ~~tego~~ [Author ID2: at Sat Oct 13 15:25:00 2001 ]pliku lub katalogu za pomocą polecenia chown. Na ~~przykład, poniższa komenda~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:05:00 2001 ]stępujące polecenie[Author ID1: at Mon Nov 12 16:05:00 2001 ] przypisuje użytkownikowi ewa prawo własności do pliku gorący_[Author ID2: at Sat Oct 13 15:25:00 2001 ]_[Author ID2: at Sat Oct 13 15:25:00 2001 ]kartofel.

root@debian1: /root# chown ewa gorący_kartofel

Właściciel pliku lub katalogu (oraz oczywiście użytkownik root) może również zmienić grupę przypisaną do tego pliku lub katalogu. ~~Poniżej zamieszczona komenda~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:05:00 2001 ]Kolejny przykład[Author ID1: at Mon Nov 12 16:05:00 2001 ] przypisuje nową grupę o nazwie nowag do pliku gorący_kartofel:

root@debian1: /root# chgrp nowag gorący_kartofel

Grupa, którą przypisujesz do pliku lub katalogu musi ~~zostać najpierw założona przez użytkownika root~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:05:00 2001 ]istnie[Author ID1: at Mon Nov 12 16:05:00 2001 ]ć[Author ID1: at Mon Nov 12 16:06:00 2001 ]. Obowiązujące w systemie grupy znajdują się w pliku /etc/group,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:06:00 2001 ] do którego dostęp ma tylko administrator systemu.

Użytkownik root może przypisać dowolnego użytkownika do jednej lub więcej grup. Kiedy logujesz się do systemu, jesteś domyślnie dopisywany do jednej z założonych grup — ~~Twojej~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:06:00 2001 ]grupy logowania. Jeśli chcesz zmienić tę grupę na inną, do której zostałeś przypisany, użyj polecenia newgrp. Na przykład, aby zmienić bieżącą grupę na inną zwaną druga_grupa,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:06:00 2001 ] zastosuj poniżej podaną składnię:

root@debian1: /root# newgrp druga_grupa

Jeśli będziesz próbował zmienić ~~swoją~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:06:00 2001 ]grupę na inną, która nie istnieje lub do której nie zostałeś dopisany, powyższe polecenie zakończy swe działanie komunikatem o błędzie. Tworząc później plik lub katalog, zostanie on automatycznie przypisany grupie, do której należysz~~, jako własność tej grupy~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:07:00 2001 ].

Uruchamianie programów

W systemie Linux, podobnie jak w MS-DOS i Microsoft Windows, programy są przechowywane w plikach. Często można uruchomić ~~taki~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:09:00 2001 ]program,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:09:00 2001 ] wpisując ~~po prostu~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:09:00 2001 ]jego nazwę w wierszu poleceń. Jednakże takie postępowanie wynika z założenia, że plik znajduje się w zbiorze katalogów ~~zwanych~~ [Author ID2: at Sat Oct 13 15:27:00 2001 ]określonych [Author ID2: at Sat Oct 13 15:27:00 2001 ]ścieżką dostępu[Author ID2: at Sat Oct 13 15:27:00 2001 ]. O katalogu należącym do tego zbioru mówi się, że znajduje się on na[Author ID2: at Sat Oct 13 15:27:00 2001 ]w[Author ID2: at Sat Oct 13 15:27:00 2001 ] ścieżce. Jeśli pracowałeś kiedyś pod kontrolą systemu MS-DOS, to zapewne pamiętasz ścieżki systemowe, które podobnie działają w systemie Linux. Więcej na temat zasad działania i ustalania ścieżek znajdziesz w rozdziale 13.

Jeżeli plik, który chcesz uruchomić nie znajduje się w katalogu ze ścieżki, możesz go wtedy wykonać podając bezwzględną ścieżkę dostępu do tego pliku. Linux uruchomi wtedy ~~taki~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:09:00 2001 ]program pomimo tego, że nie znajduje się on na[Author ID2: at Sat Oct 13 15:28:00 2001 ]w[Author ID2: at Sat Oct 13 15:28:00 2001 ] ścieżce. Jeżeli program, który chcesz uruchomić znajduje się w katalogu roboczym wpisz ./nazwa_programu. Zostanie on wykonany pomimo faktu, że nie ma go na[Author ID2: at Sat Oct 13 15:28:00 2001 ]w[Author ID2: at Sat Oct 13 15:28:00 2001 ] ścieżce.

Na przykład,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:09:00 2001 ] załóżmy,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:09:00 2001 ] że program zwany konwersja znajduje się w katalogu /home/magda, który jest aktualnym katalogiem roboczym[Author ID2: at Sat Oct 13 15:29:00 2001 ] i że akurat znajduje się on na[Author ID2: at Sat Oct 13 15:28:00 2001 ]w[Author ID2: at Sat Oct 13 15:28:00 2001 ] ścieżce dostępu. Można ten program uruchomić na kilka sposobów:

root@debian1: /[Author ID2: at Sat Dec 8 14:46:00 2001 ]home/magda[Author ID2: at Sat Oct 13 15:30:00 2001 ]~~root~~[Author ID2: at Sat Oct 13 15:29:00 2001 ]# konwersja

root@debian1: /home/magda[Author ID2: at Sat Oct 13 15:30:00 2001 ]~~root~~[Author ID2: at Sat Oct 13 15:30:00 2001 ]# ./konwersja

root@debian1: /home/magda[Author ID2: at Sat Oct 13 15:30:00 2001 ]~~root~~[Author ID2: at Sat Oct 13 15:30:00 2001 ]# /home/magda/konwersja

Pierwszy sposób zakłada, że katalog, w którym znajduje się program jest na[Author ID2: at Sat Oct 13 15:28:00 2001 ]w[Author ID2: at Sat Oct 13 15:28:00 2001 ] ścieżce dostępu. Druga metoda opiera się na założeniu, że program znajduje się w aktualnym katalogu roboczym ~~(w naszym przypadku root)~~[Author ID2: at Sat Oct 13 15:31:00 2001 ]. Trzeci przypadek nie bierze pod uwagę żadnych założeń o miejscu lokalizacji pliku (ponieważ miejsce to jest podane za pomocą absolutnej ścieżki).

Praca z urządzeniami

W ~~tej sekcji~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:10:00 2001 ]podrozdziale[Author ID1: at Mon Nov 12 16:10:00 2001 ] przedstawiono polecenia, które operują na urządzeniach. Dowiesz się,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:10:00 2001 ] jak zamontować i usuwać urządzenia oraz jak sformatować dyskietkę.

Montowanie i usuwanie napędów

Nie uzyskasz dostępu do partycji dysku twardego, CD-ROM-u lub dyskietki,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:11:00 2001 ] zanim nie zamontujesz danej partycji lub napędu. Montowanie napędu sprawdza status danego urządzenia oraz jego gotowość do użytkowania. System Linux można skonfigurować tak, aby automatycznie montował urządzenie lub partycje
w czasie swojego startu,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:11:00 2001 ] ale inne urządzenia i partycje należy montować ręcznie.

Uwaga

~~Jeżeli urządzenie korzysta z wymienialnego medium (np.: dyskietki), nośnik taki może nie być obecny podczas startu systemu.~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:11:00 2001 ]Jeśli system jest skonfigurowany tak, aby automatycznie montować takie urządzenie,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:11:00 2001 ] a nośnika nie ma w urządzeniu, wystąpi błąd ~~podczas próby zamontowania takiego urządzenia~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:12:00 2001 ]. Z tego względu urządzenia, które ~~wykorzystują~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:12:00 2001 ]używają [Author ID1: at Mon Nov 12 16:12:00 2001 ]wymienialne nośniki danych (należą do nich także CD-ROM-y) nie są ~~general~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:12:00 2001 ]~~nie~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:12:00 2001 ]konfigurowane do automatycznego montowania.

Do montowania napędów lub partycji służy polecenie mount~~, które posiada~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:13:00 2001 ] o [Author ID1: at Mon Nov 12 16:13:00 2001 ]~~następującą~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:13:00 2001 ]następującej [Author ID1: at Mon Nov 12 16:13:00 2001 ]składnię[Author ID1: at Mon Nov 12 16:13:00 2001 ]:

root@debian1: /root# mount o~~ptions~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:13:00 2001 ]pcje[Author ID1: at Mon Nov 12 16:13:00 2001 ] ~~device~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:13:00 2001 ]urządzenie[Author ID1: at Mon Nov 12 16:13:00 2001 ] ~~directory~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:13:00 2001 ]katalog[Author ID1: at Mon Nov 12 16:13:00 2001 ]

gdzie:

~~Options~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:13:00 2001 ] [Author ID1: at Mon Nov 12 16:13:00 2001 ]opcje[Author ID1: at Mon Nov 12 16:13:00 2001 ] [Author ID1: at Mon Nov 12 16:13:00 2001 ]~~są to~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:13:00 2001 ]~~opcje~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:14:00 2001 ] montowania napędu (zazwyczaj określają system plików).

~~Device~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:14:00 2001 ]:[Author ID1: at Mon Nov 12 16:14:00 2001 ]urządzenie[Author ID1: at Mon Nov 12 16:14:00 2001 ] ~~urządzenie~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:14:00 2001 ] (napęd), które chcemy zamontować.

~~Directory~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:14:00 2001 ]: [Author ID1: at Mon Nov 12 16:14:00 2001 ]katalog[Author ID1: at Mon Nov 12 16:14:00 2001 ]~~katalog~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:14:00 2001 ], w którym lub [Author ID1: at Mon Nov 12 16:14:00 2001 ]do którego montujemy dany napęd.

Uwaga

~~Przyczyną dla której m~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:15:00 2001 ]M[Author ID1: at Mon Nov 12 16:15:00 2001 ]ożna używać ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:15:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 16:15:00 2001 ]mount bez żadnych opcji, ponieważ[Author ID1: at Mon Nov 12 16:15:00 2001 ] ~~jest to, że~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:15:00 2001 ]plik /etc/fstab określa urządzenia systemowe oraz rodzaj znajdującego się na nich systemu plików. Jeśli masz zamiar dodać nowy napęd lub partycję do systemu, ~~będziesz musiał dokonać korekty w tym~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:16:00 2001 ]zmień zawartość [Author ID1: at Mon Nov 12 16:16:00 2001 ]pliku lub ~~sprecyzować~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:16:00 2001 ]sprecyzuj [Author ID1: at Mon Nov 12 16:16:00 2001 ]odpowiednie opcje podczas montowania urządzenia (partycji).

Musisz podać urządzenie, które chcesz zamontować oraz katalog zwany punktem montowania (mount point). Aby ułatwić dostęp do różnych urządzeń i partycji, Linux traktuje zamontowane urządzenie jak katalog; montując dane urządzenie łączysz[Author ID1: at Mon Nov 12 16:17:00 2001 ] je z katalogiem o [Author ID2: at Sat Oct 13 15:37:00 2001 ]ustalonej nazwie. Na przykład,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:17:00 2001 ] popularną operację montowania dysku CD-ROM można wykonać,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:17:00 2001 ] wpisują następujące polecenie:

root@debian1: /root# mount /dev/cdrom /cdrom

Plik /dev/cdrom jest ~~linkiem~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:17:00 2001 ]dowiązaniem [Author ID1: at Mon Nov 12 16:17:00 2001 ]wskazującym na aktualny plik urządzenia powiązany z urządzeniem CD-ROM ~~znajdującym się w Twoim komputerze~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:18:00 2001 ]. Katalog /cdrom jest katalogiem stworzonym przez program instalacyjny systemu Linux używanym jako punkt montowania urządzenia CD-ROM. Po wykonaniu polecenia możesz przeglądać pliki i katalogi znajdujące się na płycie CD-ROM poprzez /cdrom tak samo, jak przeglądasz zwykłe pliki i katalogi. Aby wyświetlić zawartość katalogu głównego płyty CD-ROM,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:18:00 2001 ] wpisz:

root@debian1: /root# ls /cdrom

W celu zamontowania dyskietki ze stacji dyskietek a: (litera napędu), wpisz:

root@debian1: /root# mount /dev/fd0 /floppy

Aby odmontować urządzenie (napęd), podaj jego punkt montowania jako argument ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:18:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 16:18:00 2001 ]un[Author ID2: at Sat Dec 8 14:49:00 2001 ]mount. Dla przykładu usuńmy dysk CD-ROM:

root@debian1: /root# un[Author ID2: at Sat Dec 8 14:49:00 2001 ]mount /cdrom

Teraz dopiero możesz wyjąć płytę CD-ROM z napędu. Tylko użytkownik root może odmontować urządzenie. Co więcej urządzenie może zostać odmontowane tylko wtedy, gdy nie jest używane. Jeśli,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:18:00 2001 ] na przykład,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:18:00 2001 ] katalogiem roboczym użytkownika jest punkt montowania (katalog), to dane urządzenie nie może zostać usunięte.

Uwaga

Jeżeli nie możesz odmontować napędu, to sprawdź każdą wirtualną konsolę,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:19:00 2001 ] ~~aby zobaczyć~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:19:00 2001 ]czy aby [Author ID1: at Mon Nov 12 16:19:00 2001 ]przypadkiem na którejś z nich nie ma uruchomionej sesji wykorzystującej punkt montowania jako katalog roboczy. Jeśli tak jest, to albo zakończ sesję na tej konsoli, albo[Author ID1: at Mon Nov 12 16:19:00 2001 ] ~~lub~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:19:00 2001 ] zmień katalog roboczy na inny nie [Author ID1: at Mon Nov 12 16:19:00 2001 ] [Author ID1: at Mon Nov 12 16:19:00 2001 ]związany z danym urządzeniem.

Formatowanie dyskietek

root@debian1: /root# fdformat /dev/fd0H1440

Kiedy już sformatujesz dyskietkę,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:20:00 2001 ] możesz ją zamontować (zauważ, że formatujesz niezamontowany dysk!),[Author ID1: at Mon Nov 12 16:20:00 2001 ]
a potem zapisywać i odczytywać dane z dyskietki. Upewnij się, że odmontowałeś dyskietkę,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:20:00 2001 ] zanim wyjmiesz ją
[Author ID1: at Mon Nov 12 16:20:00 2001 ]z napędu. Odmontowanie dyskietki zapewnia, że wszystkie dane zostały zapisane na nośniku (system Linux najpierw wrzuca dane do pamięci RAM,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:21:00 2001 ] a dopiero przy odmontowywaniu zapisuje na dyskietkę); w przeciwnym ~~wypadku~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:21:00 2001 ]przypadku [Author ID1: at Mon Nov 12 16:21:00 2001 ]dyskietka może okazać się bezużyteczna ze względu na ~~popsute~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:21:00 2001 ]złe [Author ID1: at Mon Nov 12 16:21:00 2001 ]dane.

Tabela 4.6. Pseudopliki stacji dyskietek

Oznaczenie	Znaczenie
/dev/fd0	Dyskietka 3.[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ],[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]5 cala w stacji a[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]A[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]: (1,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ].[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]44 [Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]MB)
/dev/fd0d360	Dyskietka 5,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ].[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]25 cala w stacji a[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]A[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]: (360 [Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]kB)
/dev/fd0D720	Dyskietka 3,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ].[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]5 cala w stacji a[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]A[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]: (720 [Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]kB)
/dev/fd0h1200	Dyskietka 5,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ].[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]25 cala w stacji a[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]A[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]: (1.[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ],[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]2 [Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]MB)
/dev/fd0H1440	Dyskietka 3,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ].[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]5 cala w stacji a[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]A[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]: (1,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ].[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]44 [Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]MB)
/dev/fd0H2880	Dyskietka 3,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ].[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]5 cala w stacji a[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]A[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]: (2,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ].[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]88 [Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]MB)
/dev/fd1	Dyskietka 3,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ].[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]5 cala w stacji b[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]B[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]: (1.[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ],[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]44 [Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]MB)
/dev/fd1d360	Dyskietka 5,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ].[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]25 cala w stacji b[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]B[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]: (360 [Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]kB)
/dev/fd1D720	Dyskietka 3,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ].[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]5 cala w stacji b[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]B[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]: (720 [Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]kB)
/dev/fd1h1200	Dyskietka 5,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ].[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]25 cala w stacji b[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]B[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]: (1,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ].[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]2 [Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]MB)
/dev/fd1H1440	Dyskietka 3,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ].[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]5 cala w stacji b[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]B[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]: (1,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ].[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]44 [Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]MB)
/dev/fd1H2880	Dyskietka 3.[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ],[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]5 cala w stacji b[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]B[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]: (2.[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ],[Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]88 [Author ID1: at Mon Nov 12 16:22:00 2001 ]MB)

Użyteczne programy systemu Linux

~~Ta sekcja~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]Podrozdział[Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ] opisuje kilka programów, które mogą się przydać podczas pracy w systemie Linux. Poznasz kilka ~~komend~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]poleceń [Author ID1: at Mon Nov 12 16:23:00 2001 ]raportujących ~~status~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:24:00 2001 ]stan [Author ID1: at Mon Nov 12 16:24:00 2001 ]systemu oraz nauczysz się obsługiwać prosty edytor tekstowy ae.

Oglądanie informacji systemowych

Tabela 4.7. Pożyteczne ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:25:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 16:25:00 2001 ]systemu Linux

~~Komenda~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:25:00 2001 ]Polecenie[Author ID1: at Mon Nov 12 16:25:00 2001 ]	Opis
df	Pokazuje ilość wolnego i zajętego miejsca (jako 1K [Author ID1: at Mon Nov 12 16:25:00 2001 ]1k-[Author ID1: at Mon Nov 12 16:25:00 2001 ]bloki) na każdym zamontowanym systemie plików.
du	Pokazuje ilość miejsca na dysku (jako 1k[Author ID1: at Mon Nov 12 16:25:00 2001 ]K[Author ID1: at Mon Nov 12 16:25:00 2001 ]-[Author ID1: at Mon Nov 12 16:25:00 2001 ] [Author ID1: at Mon Nov 12 16:25:00 2001 ]bloki) używanego przez katalog roboczy i jego podkatalogi.
free	~~Ukazuje s~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]S[Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]tatystykę[Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]a[Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ] wykorzystania pamięci, ~~włączając~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]wraz z [Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]całkowitą ~~ilość~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]ilością [Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]wolnej pamięci, ~~pamięć~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]pamięci [Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]~~używaną~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]używanej[Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ], ~~pamięć~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]pamięci [Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]~~fizyczną~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]fizycznej[Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ], ~~dzieloną~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]dzielonej[Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ], ~~podręczną~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]podręcznej [Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ](swap) oraz ~~bufory~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]buforów [Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]pamięci ~~używane~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]używanych [Author ID1: at Mon Nov 12 16:26:00 2001 ]przez jądro systemu (kernel).
ps	Wyświetla aktywne procesy systemu (żądania działających programów), związane z aktualną sesją. Opcja -a pozwala na wyświetlenie wszystkich procesów systemu.
top	Przedstawia aktualizowane na bieżąco aktywne procesy oraz zasoby przez nie wykorzystywane. Wpisz q,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:27:00 2001 ] aby wyjść z programu.
uptime	Pokazuje obecny czas, ~~ilość~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:27:00 2001 ]czasu[Author ID1: at Mon Nov 12 16:27:00 2001 ] trwania sesji, ~~ilość~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:27:00 2001 ]liczbę [Author ID1: at Mon Nov 12 16:27:00 2001 ]użytkowników zalogowanych oraz przeciętne obciążenie systemu.
users	Wyświetla każdą sesję logowania.
w	Przedstawia podsumowanie wykorzystania systemu, obecnie zalogowanych użytkowników oraz aktywne procesy.
who	Wyświetla nazwy zalo[Author ID1: at Mon Nov 12 16:28:00 2001 ]gowanych [Author ID1: at Mon Nov 12 16:28:00 2001 ]użytkowników, nazwy [Author ID1: at Mon Nov 12 16:28:00 2001 ] ~~obecnie zalogowanych oraz z jakiego dany użytkownik korzysta~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:28:00 2001 ]terminali, z których kor[Author ID1: at Mon Nov 12 16:28:00 2001 ]z[Author ID1: at Mon Nov 12 16:29:00 2001 ]y[Author ID1: at Mon Nov 12 16:28:00 2001 ]s[Author ID1: at Mon Nov 12 16:29:00 2001 ]tają[Author ID1: at Mon Nov 12 16:28:00 2001 ]a[Author ID1: at Mon Nov 12 16:28:00 2001 ], czas trwania sesji poszczególnych użytkowników oraz nazwę komputera z którego się zalogował (jeśli istnieje).

[Author ID1: at Mon Nov 12 16:29:00 2001 ]Praca z edytorem ae

Edytor ae jest prostym edytorem tekstowym systemu Linux, o którym można powiedzieć, że jest odpowiednikiem dodatkowego programu Notepad systemu Microsoft Windows. Aby go uruchomić,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:29:00 2001 ] wpisz po prostu ae w wierszu poleceń powłoki lub jeśli chcesz edytować określony,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:29:00 2001 ] plik wpisz nazwę pliku ~~zaraz~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:29:00 2001 ]tuż [Author ID1: at Mon Nov 12 16:29:00 2001 ]za nazwą programu (lub ścieżkę dostępu do pliku ae, jeśli nie znajduje się on w aktualnym katalogu roboczym). Na przykład, aby edytować plik moje_dane,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:29:00 2001 ] wpisz:

root@debian1: /root# ae moje_dane

Rysunek 4.7 ukazuje standardowy ekran edytora ae. Na samej górze ekranu ae znajduje się ~~linia~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:30:00 2001 ]wiersz [Author ID1: at Mon Nov 12 16:30:00 2001 ]stanu, ~~która~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:30:00 2001 ]który [Author ID1: at Mon Nov 12 16:30:00 2001 ]pokazuje nazwę oraz aktualny rozmiar edytowanego pliku. Jeśli plik był modyfikowany,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:30:00 2001 ] to na pasku stanu pojawi się słowo Modified (zmodyfikowany). Poniżej ~~lini~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:30:00 2001 ] [Author ID1: at Mon Nov 12 16:30:00 2001 ]wiersza [Author ID1: at Mon Nov 12 16:30:00 2001 ]~~statusu~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:30:00 2001 ]stanu [Author ID1: at Mon Nov 12 16:30:00 2001 ]znajduje się lista dostępnych ~~komend~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:30:00 2001 ]poleceń [Author ID1: at Mon Nov 12 16:30:00 2001 ]edycji. Większość ~~komend~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:30:00 2001 ]z nich [Author ID1: at Mon Nov 12 16:30:00 2001 ]wymaga przyciśnięcia klawisza ~~kontrolnego (~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:30:00 2001 ]Ctrl)[Author ID1: at Mon Nov 12 16:30:00 2001 ] po to, aby ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:30:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 16:30:00 2001 ]mogły zostać odróżnione od zwykłych znaków wstawianych do bufora pliku. Na przykład ^X oznacza kombinację klawiszy Ctrl+X. Aby zapisać aktualny stan pliku,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:31:00 2001 ] ~~wciśnij~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:31:00 2001 ]naciśnij [Author ID1: at Mon Nov 12 16:31:00 2001 ]najpierw Ctrl+X,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:31:00 2001 ] a następnie Ctrl+S. Wpisywane zwykłe znaki są wstawiane w obecnej pozycji kursora. Możesz użyć klawiszy kursora (strzałek) do przemieszczania się po ekranie edytora; a klawiszy Delete lub Backspace do usuwania niechcianych znaków. Tabela 4.8 podsumowuje najczęściej używane ~~komendy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:31:00 2001 ]polecenia [Author ID1: at Mon Nov 12 16:31:00 2001 ]edytora ae.

0x01 graphic

Rysunek 4.7. Edytor ae

Tabela 4.8. Podstawowe komendy edytora ae

Komenda	Opis
Ctrl+X I	Wczytanie pliku do edytora.[Author ID1: at Mon Nov 12 16:31:00 2001 ]
Ctrl+X Ctrl+S[Author ID2: at Sat Dec 8 14:56:00 2001 ]W[Author ID2: at Sat Dec 8 14:56:00 2001 ]	Zapisanie obecnego pliku.[Author ID1: at Mon Nov 12 16:31:00 2001 ]
Ctrl+X Ctrl+C	Zapisanie pliku I [Author ID1: at Mon Nov 12 16:31:00 2001 ]i [Author ID1: at Mon Nov 12 16:31:00 2001 ]wyjście z edytora.[Author ID1: at Mon Nov 12 16:31:00 2001 ]
Ctrl+Q	Zakończenie pracy edytora bez zapisywania zmian.[Author ID1: at Mon Nov 12 16:31:00 2001 ]
Ctrl+L	Odświeżenie ekranu.[Author ID1: at Mon Nov 12 16:31:00 2001 ]

Polskie znaki na konsoli

Debian GNU/Linux jest ~~w pełni~~[Author ID2: at Sat Dec 8 14:57:00 2001 ]częściowo[Author ID2: at Sat Dec 8 14:57:00 2001 ] spolonizowanym systemem, ponieważ posiada przetłumaczony interfejs (znakowy i graficzny). Nie oznacza to ~~od razu~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:31:00 2001 ], że wszystkie programy dostarczone wraz z dystrybucją będą komunikowały się z użytkownikiem w jego języku ojczystym. W poniższych ~~sekcjach~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:32:00 2001 ]podrozdziałach [Author ID1: at Mon Nov 12 16:32:00 2001 ]opisano,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:32:00 2001 ] ~~jak~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:32:00 2001 ] ~~spowodować~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:32:00 2001 ]co należy zrobić, [Author ID1: at Mon Nov 12 16:32:00 2001 ]aby na konsoli graficznej można było używać polskich znaków.

Ustawienia językowe i regionalne

W systemie Linux istnieją trzy metody dostosowywania programów do reguł językowych i regionalnych. Są to L10N, I18N, M17N. Nas interesuje tylko druga metoda, ponieważ programy, które spełniają wymogi I18N muszą być przystosowane do obsługi wielu języków lub system[Author ID1: at Mon Nov 12 16:33:00 2001 ]ów[Author ID2: at Wed Nov 14 11:47:00 2001 ]~~u[Author ID1: at Mon Nov 12 16:33:00 2001 ]~~[Author ID2: at Wed Nov 14 11:47:00 2001 ] [Author ID1: at Mon Nov 12 16:33:00 2001 ]~~kodowań~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:33:00 2001 ]kodowania[Author ID1: at Mon Nov 12 16:33:00 2001 ], pod warunkiem,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:33:00 2001 ] że jednocześnie mogą być wykorzystywane tylko dwa z nich (w tym jeden to język angielski). System Linux obsługuje bezpośrednio metodę I18N poprzez mechanizmy locale i gettext.

Mechanizm locale

Zastosowanie tego mechanizmu umożliwia dostosowanie programu do reguł językowych i regionalnych danego kraju[Author ID2: at Wed Nov 14 11:46:00 2001 ]~~syste~~[Author ID2: at Wed Nov 14 11:46:00 2001 ]mu[Author ID2: at Wed Nov 14 11:46:00 2001 ]. Za jego pomocą możemy określić format wyświetlania daty i czasu, jednostkę monetarną,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:34:00 2001 ] a nawet sposób,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:34:00 2001 ] w jaki mają być sortowane wyrazy. Wyboru dokonuje się poprzez zdefiniowanie odpowiednich zmiennych środowiskowych; zmienne te nie zostaną tu wymienione oprócz jednej: LC_ALL. Jest to zmienna globalna ustalająca wszystkie zmienne mechanizmu locale. Wartość tej zmiennej dla polskich ustawień to pl_PL, wpisać ją należy do plików: /etc/profile i/[Author ID1: at Mon Nov 12 16:34:00 2001 ] ([Author ID1: at Mon Nov 12 16:34:00 2001 ]lub)[Author ID1: at Mon Nov 12 16:34:00 2001 ] /etc/environment. Pierwszy plik jest wczytywany ~~przy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:34:00 2001 ]po[Author ID1: at Mon Nov 12 16:34:00 2001 ]dczas [Author ID1: at Mon Nov 12 16:34:00 2001 ]~~starcie~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:34:00 2001 ]startu [Author ID1: at Mon Nov 12 16:34:00 2001 ]powłoki bash, natomiast drugi przy uruchamianiu serwera X Window.

Aby określić język polski i inne ustawienia narodowe na konsoli,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:34:00 2001 ] należy w pliku /etc/profile wprowadzić następujący tekst:

LC_ALL=pl_PL

export pl_PL

Po ustaleniu głównego języka należy ~~teraz~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:35:00 2001 ]skonfigurować polskie znaki i fonty, tak aby były poprawnie wyświetlane na ekranie monitora.

Konfiguracja fontów i znaków diakt[Author ID1: at Mon Nov 12 16:35:00 2001 ]ryty[Author ID1: at Mon Nov 12 16:35:00 2001 ]cznych

Do ustawienia polskich znaków i fontów potrzebne są następujące pakiety:

console-tools

console-tools-libs

console-data

fonty

Pliki konfiguracyjne tych pakietów znajdują się w katalogu /etc/console-tools. Najważniejsze z nich to: plik default.kmap.gz, który zawiera definicję układu klawiatury oraz plik config, który jest używany do ustawiania fontów. Pliki te są czytane podczas startu systemu przez skrypty startowe.

Pamiętasz z poprzedniego rozdziału, że układ klawiatury jest wybierany na początku instalacji systemu i jest to qwerty/pl. ~~Można~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:36:00 2001 ]Możesz [Author ID1: at Mon Nov 12 16:36:00 2001 ]~~to oczywiście~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:36:00 2001 ]zmienić układ klawiatury[Author ID1: at Mon Nov 12 16:36:00 2001 ], jeśli~~, na przykład,~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:36:00 2001 ] [Author ID1: at Mon Nov 12 16:36:00 2001 ]nie wybrałeś qwerty/pl. Aby tego dokonać,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:36:00 2001 ] musisz zamienić plik /etc/console-tools/default.kmap.gz na /usr/share/keymaps/i386/qwerty/pl.kmap.gz.

Kolejnym krokiem jest wybranie odpowiednich fontów. Dokonuje się tego podczas instalacji pakietu fonty; jeśli tego nie zrobiłeś lub podczas instalacji tego pakietu wybrałeś fonty inne niż iso2,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:36:00 2001 ],[Author ID1: at Mon Nov 12 16:36:00 2001 ] uruchom program dpkg:

dpkg-reconfigure fonty

i wybierz fonty iso2 dla wszystkich sześciu konsoli.

Następnie, aby uruchomić wprowadzone zmiany,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:37:00 2001 ] musisz ~~przeładować~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:37:00 2001 ]ponownie uruchomić [Author ID1: at Mon Nov 12 16:37:00 2001 ]skrypty systemowe: keymaps-lct.sh oraz console-screen.sh,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:37:00 2001 ] wydając następujące polecenie:

/[Author ID2: at Sat Oct 13 15:43:00 2001 ]etc/init.d/keymaps-lct.sh
/etc/init.d/console-screen.sh

Ponieważ w pliku /etc/locale masz już zmienną określającą język i inne ustawienia narodowe, możesz również zrestartować system, co spowoduje automatyczne ~~przeładowanie~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:37:00 2001 ]uruchomienie[Author ID1: at Mon Nov 12 16:37:00 2001 ]~~tych~~[Author ID1: at Mon Nov 12 16:37:00 2001 ] skryptów.

Teraz,[Author ID1: at Mon Nov 12 16:38:00 2001 ] ~~przy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:38:00 2001 ]za [Author ID1: at Mon Nov 12 16:38:00 2001 ]~~pomocy~~ [Author ID1: at Mon Nov 12 16:38:00 2001 ]pomocą [Author ID1: at Mon Nov 12 16:38:00 2001 ]klawisza Alt możesz wprowadzać wszystkie polskie znaki diakt[Author ID1: at Mon Nov 12 16:38:00 2001 ]ryty[Author ID1: at Mon Nov 12 16:38:00 2001 ]czne na konsoli, co więcej możesz podawać polskie nazwy plików.

UID — userid — specjalny numer identyfikacyjny użytkownika.

asterix — gwiazdka, odsyłacz.

2 Część I ♦ Podstawy obsługi systemu WhizBang (Nagłówek strony)

2 C:\a\debian\r04-05-spr.doc