POLITYKA PIENIĘŻNA (WYKŁADY)

Polityka gospodarcza to:

• polityka fiskalna,

• pieniężna,

• kursowa,

• dochodowa.

Polityka pieniężna jest realizowana przez bank centralny. Polega ona na kształtowaniu przez bank centralny podaży pieniądza w całym systemie bankowym i na oddziaływanie na kształtowanie się stopy procentowej w bankach na rynku pieniężnym i kapitałowym.

Celem nadrzędnym polityki pieniężnej jest niska i stabilna inflacja - władza monetarna może ją

osiągnąć stosując wybrane instrumenty rynkowe i administracyjne.

Pieniądz i jego funkcje.

Formy pieniądza

1) Pieniądz towarowy (Pieniądz -towar posiadał dwie funkcje - właściwą i był środkiem wymiany - pieniądzem.)

Pieniądz - towar

· towary zaspokajające potrzeby ludzkości (np. sol, tytoń)

· ozdoby

· narzędzia pracy (np. woły, łopaty)

· towary wymieniane z innymi społecznościami (np. kawa)

1. Przesłanki pojawienia się pieniądza:

1. Analiza Z Clowera

• Koszty związane z wymianą:

· koszty transakcyjne

· koszty związane z oczekiwaniami (obiektywne i subiektywne)

• Okresowość wymiany redukuje koszty

• Rożne sposoby organizowania wymiany

· wymiana barterowa (towar za towar)

· targi

· gospodarka pieniężna (pieniądz towarowy; pieniądz fiducjarny - z góry określona wartość

2. Społeczne aspekty pieniądza

· szacunek

· wolność

· małżeństwo

Homo economicus - istota która szuka wyłącznie osobistego interesu i w konsekwencji maksymalizuje swoje szeroko pojęte przyjemności i minimalizuje swoje przykrości

Racjonalność - dążenie do osiągnięcia celu przy posiadanych środkach i istniejących ograniczeniach.

2) Pieniądz metalowy

1. Zalety metali szlachetnych

· podzielność, trwałość, plastyczność, rzadkość, rozpoznawalność

/

PYTANIE NA EGZAMIN: Zalety metali szlachetnych jako pieniądza.

2. Ewolucja form pieniądz w formie metali szlachetnych.

· pieniądz ważony

· rożne kształty pieniądza

· rożna waga

· pieniądz bity

• system monetarny otwarty (można wybijać pieniądz z własnego metalu)

• system monetarny zamknięty

3. Bimetalizm, monometalizm

· złoto i srebro (stosunek wartości 1: 15,5)

· niedogodność bimetalizmu

3) Wykształcenie się biletow bankowych

1. certyfikat depozytowy - pieniądz papierowy

2. kontrowersja pomiędzy szkołą bankową (Banking School) i szkoła obiegową (Currency School)

*szkoła obiegowa - można emitować tyle banknotów (not bankowych) ile ma się pokrycia w złocie

*weksel bankowy - zobowiązani bankiera do zapłaty określonej kwoty pieniężnej (zwrotu depozytu z ewentualnym procentem - nota bankowa)

*weksel handlowy - bezwarunkowe zobowiązania do spłaty długu o danym miejscu i czasie

* pieniądz papierowy nie jest na nic wymienialny

4) Wykształcenie się pieniądza wkładowego - zdecentralizowanego

· pieniądz bezgotówkowy kreowany przez banki komercyjne (pieniądz zdecentralizowany - pieniądz wkładów)

· bank centralny kreuje pieniądz centralny

PYTANIE NA EGZAMIN: Wskaźnik inflacji bazowej jest to: wskaźnik inflacji CPI pomniejszony o wzrost artykułów rolno-spoż. i wzrost cen przetworów ropy naftowej.

1. Pieniądz wkładowy

1. Z czego się tworzy - z niczego

2. Bank zarabia na marży (spread) - różnica pomiędzy oprocentowaniem kredytów a oprocentowaniem wkładów

Kreacja pieniądza:

PRZYKŁAD:

założenia:

· jest nowy Bank A, który nie ma kapitału własnego

· wymagana rezerwa 10%

Bank A

AKTYWA	PASYWA
1 Kasa - 1000	Wkład pierwotny - 1000
2 Kasa - 1000 Kredyt klientów - 900	Wkład pierwotny - 1000 Wkład wtórny - 900 (te same pieniądze w obiegu wtórnym)

Łańcuch zdarzeń kredytowych:

Pieniądz wkładowy powstaje w wyniku wprowadzenia do ponownego obiegu pieniądza pierwotnego poprzez np. udzielenie kredytu w wielu powtórzeniach (powstaje kilka elementów, etapów pieniądza pochodnego-wkładowego). Operacje kredytowe powtarzają się - następuje kreacja pieniądza zdecentralizowanego.

Podsumowanie

Wkład	Rezerwa - 10%	Udzielone kredyty
1000 (pierwotny)	100	900
900 (zdec)	90	810
810 (zdec)	81	729
…

Aby zmniejszyć kwoty kreowanego pieniądza powodujące zwiększenie inflacji BC może zwiększyć Stopę Rezerwy Obowiązkowej. Jest to jeden z instrumentów banku centralnego do regulowania ilości pieniądz w obiegu.

Liczbę, przez którą należy pomnożyć wkład pierwotny, aby otrzymać łączną sumę wkładów nazywa się mnożnikiem wkładowym. Jeśli mnożnik oznaczymy poprzez M1, a ułamek rezerw minimalnych przez „r” to wzór ten przyjmuje postać:

M1=1:r

gdzie m1- mnożnik wkładowy

r - stopa minimalnych rezerw obowiązkowych

Aktualne formy pieniądza:

• pieniądz gotówkowy

- bilety bankowe (nie wymienialne na złoto)

- pieniądz zdawkowy -monety lub postać papierowa o niskich nominałach tzw. kleine Geld

• pieniądz bezgotówkowy - zdecentralizowany

• pieniądz centralny

Instrumenty krążenia pieniądza wkładowego: (nie są to pieniądze, są to tylko instrumenty

przesuwania pieniądza)

- czek

- karta bankowa

- polecenie przelewu

- polecenie pobrania

- pieniądz elektroniczny

3. Emisja płynnych rezerw bankowych

Bank centralny			Banki komercyjne
Rezerwy wkładowe Pożyczki dla banków	Rachunki bieżące banków R		Płynne rezerwy R	Wkłady sprzedane b. centralnemu Pożyczki zaciągnięte w b. centralnym

4. Kreacja bazy monetarnej w obiegu

Bank centralny		Baza monetarna
Rezerwy wkładowe	Płynne rezerwy banków R
Pożyczki dla banków	Gotówka w obiegu G


Rezerwy płynne b. komercyjnych :

gotówka + środki na rachunku w b. centralnym, które mogą zostać zamienione na gotówkę

Funkcje pieniądza

Pieniądz jest to wszystko co jest powszechnie akceptowane jako forma zapłaty za towary i usługi,

oraz zwalniające ze zobowiązań.

Funkcje pieniądza:

1. Miernik wartości. - W pieniądzu wyraża się wartość rynkową towarów i usług i umożliwia porównywanie wartości towarów i usług.

2. Środek płatniczy - sytuacja taka jak w środku wymiany ale płatność jest odroczona w czasie.

3. Środek wymiany - możemy za pieniądz kupić rożne towary i usługi na zasadzie wymiany

dostaję towar lub usługę a daję pieniądz

4. Środek przechowywania wartości - jest to środek oszczędzania.

o Zalety: - pieniądz jest najpłynniejszym środkiem zapłaty, - stała wartość nominalna.

o Wady: - brak dochodu z wartości przechowywanej w formie pieniężnej,- siła nabywcza na skutek inflacji maleje.

Pieniądz światowy - ciężko go zdefiniować w dzisiejszych czasach i raczej się tego pojęcia nie używa.

PYTANIE NA EGZAMIN: Pojęcie i funkcje pieniądza.

Miary pieniądza. Agregaty.

M0 - pieniądze banku centralnego, tj. pozostające w cyrkulacji bilety bankowe, bilon, depozyty banków komercyjnych na rachunkach w banku centralnym; ten agregat jest określany także jako baza monetarna lub jako pieniądz o najwyższej sile (high powered money)ze względu na jego szczególną rolę w kształtowaniu podaży pieniądza w całości.

M1 - pieniądz w ścisłym tego słowa znaczeniu(bilety bankowe, bilon i depozyty na rachunkach bankowych, płatne na każde żądanie (a vista)

M2 - M1 + pieniądz potencjalny - depozyty krótkoterminowe, depozyty zwrotne na każde żądanie, ale nie podlegające dysponowaniu za pomocą czeków lub przekazów (np. depozyty na książeczkach oszczędnościowych)

M3 - najszerzej pojęte zasoby pieniężne, tj. M2+ wszelkiego rodzaju depozyty długoterminowe i inne, nie zaliczane do M2

M4 (L) - zasoby płynności gospodarki, M3 + aktywa finansowe…

Podaż pieniądza w Polsce:

M0 - 13,7%

M1 - 46%

M2 - 59,7%

M3 - 97,8%

M4 - 100%

SYSTEM FINANSOWY:

System finansowy tworzą instytucje finansowe, rynki finansowe, instrumenty finansowe, oraz rożnego rodzaju regulacje określające zasady funkcjonowania i powiązania między rynkami i instytucjami finansowymi. Umożliwia gromadzenie i alokację oszczędności, jak rownież ich wykorzystanie dla sfinansowania inwestycji. Przez system finansowy płyną impulsy polityki pieniężnej do sfery realnej gospodarki. Jest to jeden z powodów, dla których Banki Centralne, mając na uwadze możliwość wystąpienia zaburzeń w mechanizmie transmisji, są zainteresowane stabilnością systemu finansowego.

Instytucja finansowa - (czyli pośrednicy finansowi) to podmioty ekonomiczne, które charakteryzują się tym, że :

• głównym przedmiotem ich działalności, a tym samym podstawowym źródłem dochodów jest utrzymywanie instrumentów finansowych i dokonywania transakcji między nimi.

• dominującym składnikiem ich majątku - aktywów - są zazwyczaj instrumenty finansowe.

Instrumenty finansowe:

• Aspekt księgowy: Instrumenty finansowe to zobowiązania finansowe tj. roszczenia dotyczące majątku jednych podmiotów gospodarujących do innych. Dla emitentów instrumenty finansowe są zobowiązaniami (pasywa), a dla ich posiadaczy są składnikami majątku (aktywa)

• Aspekt ekonomiczny: Instrumenty finansowe są swoistymi obietnicami, przyrzeczeniami, co implikuje zaufanie do ich emitentów.

Funkcje systemu finansowego:




Wszystkie operacje, ktorych termin zapadalności jest krotszy niż 1 rok należą do rynku pieniężnego,

natomiast wszystkie operacje o zapadalności powyżej jednego roku należą do rynku kapitałowego.

Rynki finansowe:

- rynek pieniężny

- rynek kapitałowy

- rynek depozytowo-kredytowy

- rynek walutowy

- rynek wtórnych (pochodnych) instrumentów finansowych

RYNEK PIENIĘŻNY

1. Funkcje rynku pieniężnego

2. Uczestnicy rynku pieniężnego

3. Główne instrumenty

4. Rynek depozytów i kredytów bankowych

1. B. komercyjne

2. Kasy oszczędnościowe

3. Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe

4. Kasy oszczędnościowo-budowlane

5. Deregulacja systemów bankowych

5. Rynek lokat międzybankowych

1. Lokaty m.bankowe

2. Operacje otwartego rynku

6. Międzynarodowe rynki pieniądza

7. Stopy procentowe

Rynek pieniężny - dokonuję się transakcji o terminie zapadalności do 1 roku

*Problem pomiędzy instrumentami z rynku pieniężnego a rynku kapitałowego:

- kredyty krótkoterminowe, rolowane

- ror-y

1. Funkcje rynku pieniężnego:

• wyrównuje na krótki okres (termin do 1 roku) płynność banków w drodze refinansowania nadmiarów środków pochodzących z operacji klientów, bądź też pokrywa niedobór środków powstałych z tych operacji.

• umożliwia bankom zabezpieczenie koniecznych rezerw pieniężnych;

• określa wysokość procentu w krotko- i średnioterminowych operacjach z klientami

• zapewnia bankom optymalne rozwiązanie problemów dążenia do zmniejszenia ryzyka utraty płynności i ryzyka stopy procentowej, a także umożliwia optymalizacje zysku poprzez zmianę struktury aktywów

PYTANIE NA EGZAMIN: Rynek pieniężny i jego funkcje.

Odp.: Rynek na którym odbywa się handel instrumentami finansowymi z terminem zapadalności

do 1 roku. Pełni on bardzo użyteczne funkcje dla systemu finansowego państwa (wymienione

powyżej)

Rynek pierwotny i wtórny.

1. Rynek pierwotny obejmuje transakcje pomiędzy emitentem a pierwszym nabywcą instrumentu.

2. Rynek wtórny transakcje już wyemitowanymi instrumentami pomiędzy inwestorami, zwykle bez udziału emitenta, rożne formy organizacji (także rynek OTC)

2) Uczestnicy rynku pieniężnego:

• Bank Centralny (market maker)

• Skarb Państwa

• Banki komercyjne i inwestycyjne

• Firmy brokerskie (Broker - makler - odpłatnie uczestniczy w zawieraniu transakcji pieniężnych, działa na cudzy rachunek w zleconych mu indywidualnie transakcjach za co pobiera prowizję. Pośrednicząc na rynku pieniężnym broker łączy partnerów, którzy chcą zawrzeć transakcję. Od brokera należy odróżnić dealera - jest to pośrednik działający we własnym imieniu, który kupuje i sprzedaje instrumenty finansowe na własny rachunek, czerpiąc przychody z uzyskanej marży, często w tej roli występują banki, jako dealerzy rynku pierwotnego.)

• Fundusze inwestycyjne, emerytalne

• Firmy ubezpieczeniowe

• Przedsiębiorstwa

PYTANIE NA EGZMIN: Uczestnicy rynku pieniężnego.

3) Papiery wartościowe będące przedmiotem obrotu na rynku pieniężnym.

1. Bony skarbowe - (treasury bill) to krótkoterminowy papier wartościowy emitowany przez Skarb Państwa, w którym zobowiązuje się do jego wykupu w określonym terminie.

• emitowane przez skarb państwa od 1991 roku. instrument dyskontowany w celu finansowania deficytu budżetowego;

• w imieniu Skarbu Państwa bony emituje Minister Finansów;

• NBP jest agentem emisji bonów skarbowych;

• dealerzy to banki komercyjne;

• jest to papier na okaziciela o terminach zapadalności 2,3 dni, 1,2,4,8,13,26,39,52 tygodnie;

• nabywane przez rezydentów (banki, przedsiębiorstwa, fundusze) i nierezydentów;

• rynek pierwotny: sprzedaż na przetargach organizowanych przez NBP w pierwszy dzień roboczy tygodnia;

• sprzedawane są z dyskontem, co stanowi późniejszy zarobek inwestora;

• rynek wtórny: rynek OTC rozliczenie i dostawa na datę waluty spot, dealerzy rynku pieniężnego;

• wartość nominalna bonu to cena emisyjna i dyskonto.

2. Bony pieniężne

• Emitowany przez NBP (1990-91; od 1995);

• nominał 10,000;

• instrument dyskontowany dostępny dla rezydentów;

• termin zapadalności 31,90,182 dni;

• sprzedawane na przetargach w celu ograniczenia nadpłynności (w sektorze bankowym jest za dużo z punktu widzenia prowadzenia polityki pieniężnej Śródków płynnych) sektora bankowego wykorzystywany w operacjach otwartego rynku.

3. Certyfikat depozytowy - (certificate of deposit CD) jest zbywalnym instrumentem finansowym rynku pieniężnego zaliczanym obok bonów komercyjnych przedsiębiorstw, do niepublicznych instrumentów dłużnych. Wystawcą jest bank komercyjny, ktory poprzez ich emisję ma możliwość zgromadzenia funduszy potrzebnych do finansowania bieżącej działalności, a zwłaszcza kontynuacji akcji kredytowej.

• CD o stałym oprocentowaniu, których oprocentowanie od emisji do wykupu jest stałe;

• dyskontowe CD emitowane po cenie niższej od ich wartości nominalnej i w dniu zapadalności wykupowane przez emitenta po cenie nominalnej;

• CD ze zmienną stopą procentową kupon jest związany ze stawkami referencyjnymi (np. LIBOR WIBOR), i powiększony o marżę , która jest kompensatą dla nabywcy za to ze kwota kapitału zainwestowanego CD będzie spłacona w dniu wykupu CD, a nie na koniec każdego okresu odsetkowego.

4. Krótkoterminowe papiery dłużne (KPD)

• instrument ten może przyjąć formę weksla, obligacji lub skryptu dłużnego;

• różna jest podstawa prawna takiego instrumentu (prawo wekslowe, ustawa o obligacjach, KC);

• bank pełni rolę agenta emisji;

• różnorodne nazwy m.in. kwit, bon komercyjny, bon dłużny;

• Zalety KPD dla emitenta:

o szybkość pozyskania kapitału (szybciej niż emisja akcji, kredyt)

o możliwość sprzedaży dla szerszej grupy inwestorów

o elastyczność - dopasowanie wielkości emisji do potrzeb emitenta

o niżesz koszty niż w tradycyjnych formach pozyskiwania funduszy

o możliwość przeznaczenia na dowolny cel (inaczej niż w kredycie)

• Zalety KPD dla inwestora:

o istnienie rynku stanowi o płynności instrumentu czyli możliwość jego zbycia

o konkurencyjność rentowności inwestycji

o ograniczone ryzyko kredytowe

o emisja jest bardzo często gwarantowana przez zagraniczną centralę firmy

o oceniane przez agencja ratingowe

o forma weksla ułatwia obrót na rynku wtórnym

• Wady KPD

o wysoki nominał ogranicz dostęp inwestorów

o finansowanie krótkoterminowe

o inwestorami przy niektórych emisjach mogą być tylko rezydenci

o ryzyko kredytowe emitenta (przypadek Universalu)

5. Sekurytyzacja - jest metodą pozyskiwania środków finansowych poprzez emisję papierów wartościowych pod istniejące lub przyszłe wierzytelności. Polega ona na emisji papierów wartościowych pod zastaw wierzytelności, którymi są wyselekcjonowane z aktywa podmiotu gospodarczego inicjującego proces Sekurytyzacja. Jest to więc forma zamiany wierzytelności na gotówkę. Dokładniej mówiąc sekurytyzacja jest procesem, w którym wybiera się i grupuje pewne aktywa lub strumienie płatności z aktywów, szacuje ich ryzyko systematyczne, a następnie w oparciu o aktywa emituje papiery wartościowe, zwane papierami wartościowymi opartymi na aktywach ( Basset Backed Securities - ABS).

Proces sekurytyzacji inicjuje przedsiębiorstwo lub instytucja finansowa zainteresowana sprzedażą swoich aktywów i pozyskaniem pieniędzy z rynku finansowego. Podmiot ten nazywa się inicjatorem lub aranżerem tego przedsięwzięcia. Aktywa te sprzedaje się utworzonej w tym celu spółce specjalnego przeznaczenia (Special Purpose Vehicle - SPV).

PYTANIE NA EGZAMIN: Czym są KPD? Wady i zalety KPD.

4) Rynek depozytów i kredytów

1. Rynek detaliczny pieniądza

• Krótkoterminowe operacje depozytowo-kredytowe banków komercyjnych;

• Kasy oszczędności;

• Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-pożyczkowe;

• Kasy oszczędnościowo budowlane;

• Deregulacja systemów bankowych

2. Rynek hurtowy pieniądza

• Rynek międzybankowy to rynek wolnych środków płynnych systemu bankowego;

• Depozyt międzybankowy jest transakcją polegającą na przyjęciu bądź udzieleniu przez jeden bank drugiemu określonej kwoty śródków pieniężnych na określony czas przy określonej stopie procentowej

Depozyty:

o krótkoterminowe (do 1miesiąca)

o długoterminowe (od 1 do 12 miesięcy)

Ze względu na charakter prowadzonych transakcji wyróżnia się:

o transakcje typu call (nie mają uzgodnionego terminu zwrotu; okres wypowiedzenia 24-48h)

o transakcje terminowe (z gory określony termin).

PYTANIE NA EGZMIN: Scharakteryzuj rynek międzybankowy.

5) Rynek lokat międzybankowych

1. lokaty międzybankowe

· lokaty overnight

· lokaty tommorow-next

· lokaty spot-next

2. Ceny lokat mają charakter widełkowy

· cena kupna (przyjęcie depozytu) WIBID

· cena sprzedaży (udzielenia lokaty)

WIBID - średnia arytmetyczna stop procentowych po 10 najważniejszych banków jest skłonnych

przyjmować lokaty

WIBOR - średnia arytmetyczna stop procentowych po jakich 10 najważniejszych bankow jest

skłonnych sprzedawać swoje płynne nadwyżki

LIBID LIBOR, EURIBID EURIBOR, SIBID SIBOR

6) Międzynarodowe rynki pieniężne

• Występują nierezydenci

• Wysokie obroty (wielkości kredytów i depozytów)

• Niezależność od władz monetarnych kraju, w kraju w którym rynek się znajduje!

Rynek eurowalutowy:

• Lokowanie w danym kraju obcych walut, po niższym oprocentowaniu

* international banking facilities - off shore banking

PYTANIE NA EGZMIN: Najważniejszą cechą międzynarodowych rynków pieniężnych jest: Niezależność od władz krajowych!

7) Stopa procentowa

Stopa procentowa = cena pieniądza

• punkt widzenia pożyczkodawcy: stopa procentowa to zapłata za czasową za czasową rezygnację z dysponowania kapitałem

• punkt widzenia pożyczkobiorcy: stopa procentowa to cena za użyczenie pieniędzy na dany okres;

• czynniki określające poziom stopy procentowej:

o okresy lokaty i pożyczki

o ryzyko przepisywane pożyczce

o średnia stopa zwrotu

o przewidywania co do przyszłości politycznej, gospodarczej, itp.

• Wysokość i strukturę występujących w danej gospodarce stop procentowych odzwierciedla krzywa dochodowości, która mówi o wysokości oprocentowania pożyczek zaciąganych na rożne terminy

Krzywa dochodowości




Z kształtu krzywej dochodowości można wywnioskować oczekiwania rynku wobec przyszłości.

Teorie stóp procentowych:

1. Teoria preferencji płynności - depozyty krótkoterminowe pokrywają pasywa krótkoterminowe(???)

2. Teoria segmentacji rynku; preferowania habitatów - dopasowani terminów depozytów do terminów wypłat.

BANKOWOŚĆ CENTRALNA

Geneza banków centralnych:

- związana z emisją pieniądza; emisja pieniądza na zasadzie wyłączności

Historia b. centralnej:

• Pierwszy bank centralny - Szwecja 1668

• Drugi - Bank Anglii 1694

• w Polsce w 1828 powstał Bank Polski, na podstawie którego powstał NBP;

• posiadał przywilej emisji pieniądza, w zamian za to miał obowiązek udzielania pożyczek państwu;

• ok. 1945 upaństwowienie banków centralnych, wyjątek to USA gdzie nie ma banku państwowego, istnie System Rezerwy Federalnej - centrala w Waszyngtonie i 12 okręgowych banków.

Bank Centralny nie może pożyczać państwu bezpośrednio na pokrycie jego deficytu

Bank centralny w rozwiniętej gospodarce rynkowej odgrywa zasadniczą rolę. Pełni o trzy podstawowe funkcje:

1. bank emisyjny - polega na tym, że bank centralny emituje znaki pieniężne, które są prawnym środkiem płatniczym w Polsce oraz organizuje obrót gotówkowy. Bank centralny wycofuje także uszkodzone znaki pieniężne oraz zaopatruje banki i instytucje w te znaki. Przeciwdziała również tak zwanemu praniu brudnych pieniędzy. Bank centralny określa wielkość emisji znaków pieniężnych, a także moment wprowadzenia do obiegu oraz reguluje ilość pieniądza w obiegu.

2. bank banków

• przyjmuje rezerwy gotówkowe banków komercyjnych i udziela im kredytów

• wpływa na potencjał kredytowy banków komercyjnych przez instrumenty polityki pieniężnej

• reguluje wielkość tworzonego przez banki komercyjne pieniądza oraz płynność systemu

• bankowego

• przechowuje papiery wartościowe innych banków oraz zarządza nimi

• prowadzi konta walutowe banków oraz kupuje i sprzedaje po cenach urzędowych waluty wymienialne

• stwarza warunki do zapewnienia prawidłowego obrotu płatniczego w kraju a także za granicą

*Bank Centralny jako bank banków tworzy dwa rodzaje pieniądza:

- banknot jako pieniądz gotówkowy

- pieniądz żyrowy - czyli centralny pieniądz rezerwowy (Pieniądz bezgotówkowy- forma pieniądza występująca wyłącznie w postaci zapisów na bankowych rachunkach depozytowych, płatnych na żądanie, dokumentujących otrzymywanie należności lub regulowanie zobowiązań przez właścicieli tych rachunków.

1. bank państwa - jako bank państwa zajmuje się takimi czynnościami jak:

• prowadzenie rachunków jednostek budżetowych oraz bieżącą obsługę budżetu państwa

• pełnienie roli agenta rządu w zakresie długu państwowego

• pełnienie roli depozytariusza rządu i jego agenta

• administrowanie rezerwami dewizowymi państwa oraz złotem

• realizowanie polityki kursu walutowego oraz rezerw walutowych państwa

• pełnienie roli doradcy oraz koordynatora rządu i jego jednostek organizacyjnych

W długim okresie stopa inflacji zależy od ilości pieniądza w obiegu.

Narodowy Bank Polski

1. NBP:

• bank centralny RP

• działa na rzecz stabilności monetarnej i stabilności systemu finansowego

• w celu stworzenia podstaw długotrwałego rozwoju gospodarczego

• zadania NBP określa:

• Konstytucja RP

• Ustawa - Prawo bankowe

• Ustawa o NBP → art.3 Podstawowym celem NBP jest utrzymywanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu o ile nie ogranicza to podstawowego celu

1. Organy NBP:

1. Prezes NBP Marek Belka

• Powoływany przez Sejm RP na wniosek Prezydenta RP

• Kadencja 6 lat

• Jest przewodniczącym RPP i Zarządu NBP

• Członek Komitetu Nadzoru Bankowego

* Kadencja prezesa banku centralnego w Unii Europejskiej musi wynosić co najmniej 5 lat.

1. Zarząd NBP

• Kieruje działalnością NBP

• Podejmuje uchwały w sprawach nie zastrzeżonych w ustawie o NBP do wyłącznej kompetencji innych organów NBP

• Podstawowe zadania:

• Realizacja uchwał RPP

• Uchwalanie i realizowanie planu działania NBP

• Wykonywanie zatwierdzonego przez RPP planu finansowego

• Skład:

• Prezes NBP

• 2 v-ce prezesów - powoływani przez Prezydenta na wniosek Prezesa NBP

• Członkowie zarządu

• 6 lat kadencji
  

1. Rada Polityki Pieniężnej

• Skład

• Prezes NBP

• 9 członków - 3 Prezydent, 3 Sejm, 3 Senat

• Członkowie Rady powoływani są na 6-cio letnie kadencje

• Członkowie RPP są niezależnymi od rządu i nieodwoływani

• Kadencja członków nie może być odnowiona

• Zadania

• Ustalanie corocznie założeń polityki pieniężnej

• Składanie Sejmowi sprawozdań z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego

• Ustalanie wysokości stop procentowych NBP

• Ustalanie zasad i wysokości stopy rezerwy obowiązkowej banków

• Ustalanie zasad operacji otwartego rynku

• Określanie górnych granic zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP kredytów w zagranicznych instytucjach finansowych;

• Zatwierdzenie planu finansowego NBP oraz sprawozdań z działalności NBP;

• Przyjmowanie rocznego sprawozdania finansowego NBP;

• Ocena działalności Zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej.

PYTANIE NA EGZAMIN: RPP - skład (powoływanie) i zadania

POLITYKA PIENIĘŻNA, CEL INFLACYJNY

Głównym celem polityki pieniężnej jest stabilizacja cen i obniżenie inflacji

*W PL ceny wahają się od wzrostu od 1,5% do 3,5%, w Eurolandzie od 0% do 2%

Trzy rożne sytuacje wzrostu cen:

· Inflacja - w dłuższym okresie czasu wzrasta ogólny poziom cen;

· Stabilny Poziom Cen - taki wzrost cen, który nie jest specjalnie zauważalny przez gospodarstwa domowe

· Deflacja - spadek cen - sytuacja najgorsza ze wszystkich;

Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego(BCI):

• Bank centralny określa cel inflacyjny;

• Dostosowuje poziom oficjalnych stóp procentowych tak, aby osiągnąć wskazany cel inflacyjny;

• Polityka BCI wymaga aby cel inflacyjny został zdefiniowany w okresie średnioterminowym;

• Utrzymywanie cen w średnim okresie czasu sprzyja utrwalaniu na rynku niskich oczekiwań co do inflacji oraz daje podstawy do wzrostu gospodarczego.

Dlaczego BCI:

• Jasno określony i zrozumiały cel polityki pieniężnej dla otoczenia gosp

• Umożliwia publiczną weryfikację kierunków i skuteczności jej realizacji - wzrost wiarygodności

• Strategia ta pozwala przełamywać oczekiwania inflacyjne - potrzeba wiarygodności banku Centralnego

• Większa efektywność w stosowaniu instrumentów polityki pieniężnej - dobór reakcji banku centralnego

• Ewolucja polityki kursowej.

Polityka pieniężna ważne czynniki:

• Skala ożywienia gospodarczego w 2010

• Kształtowanie się inflacji za granicą oraz zmiany cen surowców na rynkach światowych

Realizacja Polityki Pieniężnej

• Kształtowanie wysokości krótkoterminowych stop%

• Stopa referencyjna NBP (stosowana w operacjach otwartego rynku)- kierunku prowadzonej polityki pieniężnej

• RPP określa stopę referencyjną; redyskonta weksli; lombardową; depozytową.

Instrumenty Banku Centralnego:

• Operacje otwartego rynku (minimalna rentowność krótkookresowych operacji otwartego rynku - stopa referencyjna)

• Transakcje przeprowadzane przez bank centralny z bankami komercyjnymi z inicjatywy banku centralnego;

• BC jest aktywnym uczestnikiem rynku pieniężnego;

• Ma możliwość wpływania na poziom krótkoterminowych stop procentowych na rynku międzybankowym;

• Emisja 7 dniowych bonów pieniężnych NBP;

• Przetargi odbywają się raz w tygodniu, w piątek;

• Rentowność określona jest przez stopę referencyjną ustalaną przez RPP;

• Skala emisji - uzależniona od aktualnej sytuacji na rynku i bieżącej nadpłynności sektora bankowego;

*Rodzaje OOR:

1. Operacje dostrajające - możliwe do stosowania w sytuacji nieoczekiwanej zmiany płynności lub też w przypadku wystąpienia czynników, które mogą doprowadzić do niekorzystnych zmian na rynku międzybankowym;

2. Operacje bezwarunkowe i warunkowe:

Operacje bezwarunkowe (outright):

• Jest to najprostsza forma operacji otwartego rynku

• BC może kupić bądź sprzedać papier wartościowy

• Zakup papieru przez bank centralny dostarcza płynności (dodatkowych środków) systemowi bankowemu.

Operacje warunkowe:

• Najczęściej stosowane przez NBP;

• BC może kupić (repo) lub sprzedać (reverse repo) papiery wartościowe;

• Zakup (repo) zakup papierów wartościowych przez BC od banku komercyjnego z jednoczesnym zobowiązaniem banku komercyjnego do odkupu tego papieru po określonej cenie i w określonym czasie;

• Zakup papierów wartościowych w ramach operacji warunkowej jest odpowiednikiem zabezpieczonego kredytu udzielonego bankowi komercyjnemu przez BC;

• Sprzedaż (reverse repo) - sprzedaż papierów wartościowych przez BC bankowi komercyjnemu z jednoczesnym zobowiązaniem banku komercyjnego do odsprzedania tego papieru po określonej cenie i w określonym terminie;

• Sprzedaż papierów wartościowych przez BC w ramach operacji reverse repo jest odpowiednikiem lokaty założonej przez bank komercyjny w banku centralnym;

3. Operacje absorbujące/zasilające - emisja bonów, operacje repo i przedterminowy wykup bonów pieniężnych.

• Rezerwa obowiązkowa;

Cel rezerwy obowiązkowej - łagodzenie wpływu bieżących zmian płynności systemu bankowego na stopy procentowe na rynku bankowym.

• Operacje kredytowo - depozytowe;

• Prowadzone z bankiem komercyjnym z ich inicjatywy;

• Stopy wykorzystywane w operacjach kredytowo - depozytowych wyznaczają przedział wahań jednodniowych stop rynku pieniężnego;

• Operacje kredytowe - depozytowe są odpowiednikiem standing facilities prowadzonych przez EBC;

• Mają służyć łagodnemu wpływowi zmian płynności na poziom stawek rynkowych tworząc pasmo wahań dla stop (overnight);

• Prowadzone z inicjatywy banku komercyjnego a nie BC;

• Kredyt lombardowy

• Lokata terminowa na koniec dnia

*Kredyt Lombardowy:

• Źródło krótkoterminowej, jednodniowej płynności; możliwość elastycznego pokrywania krótkoterminowych niedoborów płynności w b. komercyjnych

• Umożliwia zaciągnięcie kredytu na bazie O/N

• Udzielany przez NBP na podstawie zawartej z bankiem umowy ramowej na następujących warunkach

• Zastawem są skarbowe pap. Wart., a wysokość kredytu nie może przekroczyć 80% ich wartości

• Termin spłaty kredytu przypada na następny dzień oper. po dniu jego udzielenia

• Warunkiem udzielenia kredytu jest uprzednia spłata kredytu.

• Zabezpieczony papierami wart.

POLITYKA PIENIĘŻNA W EUROPIE

Menu:

Proces tworzenia w Europie Unii Walutowej

1. Początek jedności europejskiej

2. Droga do europejskiej Unii Walutowej

3. Przygotowanie fundamentów dla funkcjonowania Unii Walutowej

• Wspólny pieniądz

• 3 etapy tworzenia Unii Walutowej i Gosp

• Kryteria zbieżności

• Odstępstwa dotyczące udziału w Unii Walutowej

• Niezależność narodowych BC

• Wprowadznie wspólnego pieniądza do obiegu

Unia Europejska

• Rada Europy - zajmuje się sprawami kulturowymi i sprawami człowieka

• Rada Europejska - składa się z najwyższych przedstawicieli państw członkowskich (szefów państw = prezydenci, szefowie rządów); nie może uchwalać aktów prawnych poszczególnych krajów

• Rada Unii Europejskiej = Rada Ministrów; (ma uprawnienia; może uchwalać akty prawne) składa się z ministrów poszczególnych krajów;

Ekofin - zajmuje się finansami;

Droga do wspólnej waluty:

1. 1964r., w celu zinstytucjonalizowania współpracy banków centralnych EWG zawiązano Komitet Prezesów Banków Centralnych Państw członkowskich EWG;

2. 1970r., Powstaje tzw. raport Wernera przedstawiający plan stworzenia unii gospodarczej i walutowej we Wspólnocie do 1980r.;

3. 1972r., Stworzono mechanizm stopniowego zawężania wahań kursów walut państw członkowskich EWG (tzw. wąż walutowy);

4. 1973r., Dla zapewnienia właściwego funkcjonowania węża walutowego zawiązano Europejski Fundusz Współpracy Walutowej (EFWW);

5. 1979r., Utworzenie Europejskiego Systemu Walutowego (ESW);

6. 1988r., Rada Europejska powołuje komitet po przewodnictwem Jacquesa Delorsa (Komitet Delrosa), którego zadaniem jest urzeczywistnienie UWG;

7. 1989r., Przedstawienie Radzie Europejskiej raportu Delrosa;

8. 1989r., Rada Europejska uzgadnia wprowadzenie UWG w trzech etapach;

9. 1990r., Początek pierwszego etapu EWG;

10. 1992r., Podpisanie TUE (traktat z Maastricht)- wszedł w życie w 1993r.;

11. 1993r., Wybor Frankfurtu nad Menem na siedzibę Europejskiego Instytutu Walutowego (EIW) i stworzenie urzędu prezesa EIW;

12. 1993r., Alexandre Lamfalussy został pierwszym prezesem;

13. 1995r., na sesji w Madrycie Rada Europejska podejmuje decyzję o nazwie wspólnej waluty oraz wyznacza plan przyjęcia euro i wymiany pieniądza;

14. 1997r., Rada Europejska ustanawia Pakt Stabilności i Wzrostu (pakt zaostrza kryteria traktatu z Maastricht: dochody i wydatki sektora finansów publicznych powinny być zrównoważone albo zwyżkowe, ewentualnie w okresie depresji deficyt 3% PKB);

15. 1998r., Warunki przyjęcia euro jako wspólnej waluty spełniają Benelux, Niemcy, Hiszpania, Francja, Irlandia, Włochy, Austria, Portugalia, i Finlandia. Powołanie członków Zarządu EBC;

* 11 krajów przyjęło wspólną walutę

* 4 nie przyjęły waluty (Wlk Brytania i Dania - ponieważ w ich statutach zawarto klauzule o możliwości ale nie obowiązku przyjęcie Euro; Grecja - zbyt wysoka inflacja; Szwecja - korona nie należała wcześniej do ERM)

16. 1998r., Utworzenie EBC (siedziba we Frankfurcie) i ESBC;

17. 1998r., EBC ogłasza strategię i ramy operacyjne wspólnej polityki pieniężnej, którą będzie prowadzić od stycznia 1999r.

18. 1999r., Rozpoczyna się III etap UGW, euro staje się wspólną walutą obszaru euro; kursy wymiany na euro dotychczasowych walut uczestniczących państw członkowskich zostają ustalone nieodwołalnie ; w obszarze euro prowadzi się wspólną politykę pieniężną;

19. 2001r., Grecja przyjęta do strefy Euro

20. 2002r., Wymiana pieniądza do końca lutego 2002 roku banknoty i monety euro wchodzą do obiegu i stają się jedynym prawnym środkiem płatniczym w obszarze euro.

PYTANIENA EGZMIN: Proszę omówić kryteria zbieżności stosowane w UE w ocenie kondycji

gospodarki danego kraju warunkującej jej włączenie do strefy Euro.

3 Etapy tworzenia Unii GiW

1. Stworzenie wspólnego rynku ze swobodnym przepływem;

2. Stworzenie instytucji

3. Wprowadzenie wspólnego pieniądza.

PYTANIENA EGZMIN: EBC powstało w wyniku: likwidacji EIW(Europejskiego Instytutu Walutowego)

Kryteria zbieżności, Konwergencji:

• średnia stopa inflacji odnotowana w ciągu jednego roku nie powinna przekraczać więcej niż o 1,5 pkt. % średniej ze stop inflacji w trzech państwach członkowskich o najbardziej stabilnych cenach.

• deficyt sektora finansów publicznych (nie budżetowy!) nie powinien przekraczać 3 % PKB (sektor finansów publicznych: sektor budżetu państwa, budżetów JST i funduszy parabudżetowych); Wyjątkowo dopuszcza się deficyt wyższy pod warunkiem iż w ostatnich latach będzie on wykazywał tendencje malejącą;

• dług publiczny (a nie państwowy) nie powinien być wyższy nić 60% PKB; Możliwy jest wyższy dług, gdy w danym kraju występuje zadowalające tempo jego zmniejszenia;

• kurs walutowy nie powinien, bez poważnych napięć, wykraczać poza granice przewidziane w ERM przynajmniej przez okres dwóch lat.; Konieczne było również aby państwa członkowskie nie zdewaluowały własnej waluty wobec żadnej innej waluty państw członkowskich.

• w ciągu jednego roku państwo członkowskie powinno posiadać nominalną długoterminową stopę procentową nie przekraczającą więcej nić o 2 % średnią stopę procentową trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. Dla dokonywania stosownych porównań stop procentowych przyjmuje się oprocentowanie dziesięcioletnich obligacji państwowych.

ERM - system kursowy określający ogólne zasady współpracy w zakresie polityki kursowej; opiera się na ECU - tzw koszyku walut.

ERM II - Drugi Europejski Mechanizm kursowy - system kursowy określający ogólne zasady współpracy w zakresie polityki kursowej; opiera się na jednej walucie - Euro

Unia gospodarcza oznacza:

· jednolity rynek towarów, usług, kapitału i pracy

· realizowanie na szczeblu władz unii politykę konkurencji

· […]

Zasada subsydiarności oznacza, że w dziedzinach, ktore nie podlegają wyłącznej kompetencji UE.

Wspólnota działa tylko wtedy, gdy cele określonych przedsięwzięć nie mogą być osiągnięte w wystarczającym stopniu na szczeblu państw członkowskich, a mogą zostać lepiej osiągnięte na szczeblu unijnym.

PYTANIENA EGZAMIN: Korzyści ze wspólnego pieniądza EURO

Korzyści ze wspólnej waluty:

• eliminacja wahań kursowych;

• eliminacja kosztów transakcyjnych;

• większa przejrzystość cen;

• integracja europejska rynku finansowego, co nasili konkurencje międzybankową, a w konsekwencji, zwiększy dostępności obniżenie kosztów pozyskania kapitału;

• istotne zmniejszenie ryzyka makroekonomicznego, dzięki rygorom stosowanym w zakresie utrzymania zdrowych finansów publicznych

PYTANIE NA EGZMIN: Główne cele działalności ESCB.

ESBC - Europejski System Banków Centralnych

Głównym celem działalności ESCB jest utrzymanie stabilnego poziomu cen.!!!

Korzyści płynące ze stabilności cen:

• pomaga podnieść standard życia bo zmniejsza niepewność co do ogólnego kierunku zmian cen;

• zmniejsza premię za ryzyko inflacji uwzględnioną w stopach procentowych;

• pozwala uniknąć niepotrzebnych transakcji zabezpieczających;

• zmniejsza zakłócenia zachowań wynikające z systemów podatkowych i zabezpieczenia społecznego;

• zwiększa korzyści z lokowania w gotówkę;

• zapobiega z arbitralnej (przypadkowej) dystrybucji majątku i dochodów;

• przyczynia się do stabilności finansowej.

Utrzymując stabilność cen banki centralne przyczyniają się zatem do realizacji szerszych celów

gospodarczych.

Celowi temu towarzyszy obowiązek wspierania, jednak bez szkody dla celu głównego, ogólnej

polityki gospodarczej UE szczególnie w zakresie zapewnienia trwałego wzrostu gospodarczego i

ograniczania bezrobocia.

Cele

EBC Bank Anglii System Rezerwy

	EBC	Bank Anglii	System Rez. Fed.	Bank Japonii
Cele	· Utrzymanie stabilnego poziomu cen · inne […]	Utrzymanie stabilnego poziomu cen z zastrzeżeniem utrzymania stabilnego poziomu cen, wspierania polityki gospodarczej, rządu łącznie z jego celami[…]	· Utrzymanie stabilnego poziomu cen · maksymalne zatrudnienie · utrzymanie długookresowej stopy procentowej na umiarkowanym poziomie	· Utrzymanie stabilnego poziomu cen przyczyniając się do zdrowego rozwoju gosp narodowej
Cel główny	· Utrzymanie stabilnego poziomu cen	· Utrzymanie stabilnego poziomu cen	· Brak priorytetu	· Utrzymanie stabilnego poziomu cen
Określnie celu utrzymania stabilnego poziomu cen	Cel kwantyfikowany przez EBC	Cel kwantyfikowany przez Departament Skarbu	Wyszczególnienie w formie kwantyfikowanej określone przez SRF	Wyszczególnienie w formie kwantyfikowanej określone przez Bank Japonii

Podstawowe cele wspólnoty zwarte w Traktacie art. 2/2:

• wspieranie we wspólnocie harmonijnego i zrównoważonego wzrostu oraz trwałego rozwoju gosp;

• osiągnięcia wysokiego poziomu zatrudnienia i stopnia ochrony socjalnej;

• równouprawnienia kobiet i mężczyzn;

• stały i nieinflacyjny wzrost gosp

• wysoki wzrost konkurencyjności, zbieżności osiągnięć gosp

• ochrona środowiska

• […]

Podstawowe zadania EBC(4):

• Określenie i realizowanie polityki pieniężnej wspólnoty

• Przeprowadzanie operacji walutowych

• Przechowywanie oficjalnych rezerw walutowych państw członkowskich;

• ?

Pozostałe zadania EBC

• wspieranie sprawnego funkcjonowania systemów płatności;

• emisja banknotów i monet

• przyczynia się do sprawnego funkcjonowania polityki nadzorczej w inst. Kredytowych itp.

• gromadzenie i opracowywanie informacji statystycznych

System bankowości centralnej UE ma charakter zdecentralizowany.

Eurosystem jest to EBC i banki centralne państw należących do strefy euro.




ESBC (Europejski System Banków Centralnych) jest to Eurosystem + pozostałe banki centralne

państw członkowskich UE, nie będących w strefie euro.; ESBC nie ma osobowości prawnej. Osobowość prawną ma tylko EBC i KBC.

EBC(Europejski Bank Centralny)




ZARZĄD EBC (organ wykonawczy):

Członków zarządu mianuje się z pośród osób o uznanym autorytecie i doświadczeniu zawodowym

w dziadzinie pieniężnej lub bankowej, za zgodą państw członkowskich wyrażoną na szczeblu

państw lub rządów na podstawie rekomendacji Rady EU po uzyskaniu przez nią opinii Parlamentu

Europejskiego i Rady Zarządzającej (Rady Prezesów). Kadencja członków Zarządu trwa 8 lat i nie może być odnowiona.

Do zadań zarządu należy:

· podejmowanie decyzji dotyczące realizacji polityki pieniężnej

· przygotowanie posiedzeń Rady Zarządzającej

· bieżące zarządzanie EBC

PYTANIE NA EGZAMIN: Skład i zadania Rady Prezesów EBC.

RADA PREZESOW EBC (organ stanowiący - najważniejszy):

W skład Rady Prezesów wchodzą wszyscy członkowie Zarządu EBC (6) (wybierani na szczeblu

europejskim) oraz prezesi KBC państw członkowskich, które przystąpiły do strefy euro (wybierani w

tych krajach z których pochodzą według procedur krajowych).

Do najważniejszych zadań Rady Prezesów należy:0

• ustalanie polityki pieniężnej strefy euro, włącznie z odpowiednimi decyzjami w sprawie pośrednich celów pieniężnych, podstawowych stop procentowych i wielkości rezerw w Eurosystemie, oraz określanie wytycznych koniecznych do ich realizacji;

• uchwalanie wytycznych i podejmowanie decyzji niezbędnych do wykonania zadań powierzonych Eurosystemowi.

Rada prezesów: 17 Prezesów KBC Eurolandu + 6 członków zarządu.

Głosowania Rady Prezesów:

• wyniki tajne;

• wymagane quorum 50% i zwykła większość głosów;

• każdy głos ma taką samą wagę, wyjątkowo waga głosu zależy od części kapitału jaki poszczególne państwa członkowskie mają w kapitale banku (1człowiek 1 głos);

• głosy ważone są jedynie w przypadku głosowania nad kapitałem

Od momentu, kiedy liczba państw członkowskich Eurolandu przekroczy 18 (początkowo 15), wprowadza się rotacyjny system głosowania ( wszyscy biorą udział w posiedzeniach ale nie każdy ma prawo do udziału w głosowaniu, państwa podzielone na dwie (<21) lub trzy grupy (>21), podzielone według siły pastw i poszczególnych grupach rotacja będzie rożna. W pierwszej grupie 5 najsilniejszych krajów Kryteria do kwalifikacji do grup: udział PKB kraju do PKB Eurolandu, udział instytucji finansowych w danym kraju do udziału instytucji finansowych w całej strefie euro.)

RADA OGÓLNA (Rada Generalna, General Council)

• skład: Prezes i v-ce Prezes, EBC, oraz wszyscy Prezesie KBC Unii Europejskiej (nie tylko to strefy euro);

• zadania:

• ocena postępu gospodarek państw, które nie przystąpiły jeszcze do strefy euro, z punktu widzenia dostosowania ich do wprowadzenia wspólnej waluty;

• realizacja funkcji doradczych;

• zbierania informacja statystycznych

• posiedzenia we Frankfurcie nad Menem, cztery razy w roku;

• brak funkcji decyzyjnych

Kapitał EBC - od krajowych BC wchodzących w skład strefy euro (5mld euro)

• ilość wkładu zależało od ilości PKB w stosunku do PKB całej UE

Zasoby EBC:

• ludzkie

• kapitał

• zgodnie ze statutem wynosi 5 mld €

• podział między kraje ze względu na udział PKB kraju w PKB UE i udział liczby ludności kraju do ludności UE

• ilość ludzi w kraju w stosunku do ilości osób w całej UE

• ilość wkładu zależało od ilości PKB w stosunku do PKB całej UE

• rezerwy walutowe

• zgodnie ze statutem EBC otrzymał w użytkowanie (nie na własność), część rezerw walutowych;

• rezerwy mają wynosić 50 mld €

Zyski EBC:

• dzielone między kraje, które wniosły w 100% kapitał subskrybowany (kraje strefy euro);

• dochód pieniężny (renta emisyjna)- pochodzi z emisji pieniądz gotówkowego (różnica między wartością nominalną banknotów a kosztem ich wytworzenia);

• dochody uzyskiwane z działalności bankowej

Kadencja członków rady prezesów jest: EGZAMIN

Identyczna

Zróżnicowana poprawna

...

Niezależność i odpowiedzialność banku centralnego:

• im bank centralny jest bardziej niezależny tym mniejsza inflacja

• cztery aspekty niezależności banku centralnego: EGZAMIN

• niezależność instytucjonalna (żadne instytucje nie mogą przekazywać instrukcji dla BC; BC niezależny od innych instytucji)

• niezależność personalna ( kadencja zarządów jest stosunkowo długa conajmniej 5 lat i nie można odwołać członków RP i zarządu; zakaz wykonywania innych prac poza BC, za wyjątkiem prac o charakterze naukowym i badawczym)

• niezależność funkcjonalna(zakaz udzielania pożyczek władzom publicznym, prawo do wyboru takich instrumentów polityki pieniężnej, jakie uzna za stosowne np. stabilność cen, podstawowe stopy);procentowe

• niezależność finansowa ( plany finansowe BC nie wchodzą w plany żadnych innych instytucji, ma własne źródła dochodów)

W posiedzeniach RP uczestniczy przedstawiciel Rady Unii Europejskiej i [...]? bez prawa głosu.

Przejrzystość działania i odpowiedzialność:

• jawność danych statystycznych, muszą być podane w sposób zrozumiały dla przeciętnego obywatela;

• odpowiedzialność (accountability - obowiązek zdania sprawozdania, demokratyczna kontrola)

• Kto odpowiada? Rada prezesów ( nie ma odpowiedzialności indywidualnej, jest odpowiedzialność In gremio)

• Za co odpowiada? (za zadania BC) za realizację celu podstawowego stabilne ceny oraz celów dodatkowych

• Przed kim odpowiada? (przed suwerenem; narodami państw UE)

• W jaki sposob odpowiada?

• Europejski Trybunał Obrachunkowy - instytucja kontrolna, badająca skuteczność zarządzania finansami EBC

Polityka pieniężna:

· restrykcyjna

· ekspansywna

· neutralna

Strategie polityki pieniężnej - jest to uwarunkowany plan, który dla każdej oczekiwanej, ewentualnej sytuacji określa ustalony sposób działania a także przewiduje dla rożnych możliwych skutków tych działań określone dalsze działania. Strategie charakteryzują się tym, że są określane długofalowo oraz w warunkach niepewności co do rozwoju sytuacji w przyszłości. Dlatego też w trakcie realizacji strategii, kiedy okazuje się że osiągane efekty zbyt odbiegają od założonych celów, strategie można korygować lub wręcz całkowicie zmieniać.

Celem każdej strategii jest utrzymanie stałego poziomu cen. - cel ogólny

Strategie realizacji polityki pieniężnej: - cele precyzyjne, szczególowe

• strategia kontroli i podaży pieniądza

• strategia kontroli kursu walutowego - kraje mało otwarte na zagranice

• strategia bezpośredniego celu inflacyjnego - przedział

• strategia o charakterze mieszanym - Euroland (1 i 3 strategia)

Elementy strategii polityki pieniężnej EBC

• doprecyzowanie pojęcia stabilności cen

• mechanizm transakcji pienięznej

• Dwa filary polityki pieniężnej EBC

• Pierwszy filar

• Drugi filar

Instrumenty i procedury polityki pieniężnej

• Operacje otwartego rynku

• Stałe ułatwienia

• System rezerw obowiązkowych

100 stóp bankowych -> 1% stop procentowych

Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego (BCI):

• zobowiązanie banku centralnego do osiągnięcia i utrzymania niskiego i stabilnego poziomu inflacji;

• publiczne ogłaszanie średniookresowego celu;

• wykorzystywanie wszelkich i dostępnych wskaźników oraz danych o stanie gospodarki;

• jasna i przejrzysta polityka informacyjna;

• odpowiedzialność banku centralnego za realizację celu inflacyjnego;

• dokonywanie prognozy inflacji a niekiedy stosowanie jej jako celu pośredniego;

• system płynnego kursu walutowego.

PYTANIE NA EGZAMIN: Zalety i wady strategii bezpośredniego celu inflacyjnego.

Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego polega na tym, że formuje się cel skwantyfikowany

utrzymania poziomu inflacji.

Zalety BCI:

• prowadzi do stabilizacji oczekiwań inflacyjnych,

• umacnianie się wiarygodności banku centralnego,

• przejrzystość i jasność,

• jasna odpowiedzialność banku centralnego,

• skupienie się na parametrach gospodarki krajowej,

• nie musi podlegać okresowym korektom,

• elastyczność.

Wady BCI:

• bank centralny może kontrolować inflacje tylko w określonym zakresie,

• efekty działań banku centralnego występują ze znacznym opóźnieniem (od 6-8 kwartałów),

• koncentrowanie się na inflacji może prowadzić do większych fluktuacji dochodów.

Podstawowe aspekty związane ze strategią BCI:

• wyznaczanie celu inflacyjnego,

• definiowanie celu inflacyjnego,

• wybór wskaźnika inflacji ( CPI, HIPC, inflacja bazowa),

• horyzont czasowy celu,

• sposób wyznaczania celu inwestycyjnego (cel punktowy, pasmo wahań),

• poziom celu inflacyjnego.

Polityka pieniężna w krajach EUROLANDU:

Stabilność cen to sytuacja, w której roczny wzrost cen mierzony zharmonizowanym indeksem cen

konsumpcyjnych HICP (Harmonized Index Consumer Prices) kształtuje się poniżej 2%, ale w pobliżu

2%, Stabilność cen powinna być utrzymana w średnim okresie czasu.

• W Polsce CPI - ceny artykułów konsumpcyjnych






I Filar:

- bada wielkość i strukturę konsumpcji

- zadłużenie kraju

- wielkość zatrudnienia (w sektorach , zmiany)

-poziom pkb

-Podział pkb

-relacje z zagranicą(export, import, kurs walutowy)

II Filar:

- bada podaż pieniądza.

Wartość odniesienia (referencyjna) mierzona jest rozszerzonym agregatem pieniężnym M3.

W jej określeniu uwzględnia się:

• wzrost poziomu cen (obecnie 2%)

• zakładany wzrost realnego PKB (tendencja 2%-2,5% rocznie)

• zmiany w szybkości obiegu pieniądza (tendencja malejąca rzędu 0,5% - 1%)

• biorąc pod uwagę te czynniki Rada zarządzającaa EBC przyjmowała dotąd w grudniu każdego roku wskaźnik wartości odniesienia na poziomie 4,5%

Grupy narzędzi w polityce pieniężnej EBC:

• operacje otwartego rynku

• transakcje odwracalne (repo i reverse repo, polegają na zakupie lub sprzedaży aktywów przez banki centralne w ramach umów z przyrzeczeniem odkupu);

• operacje bezwarunkowe banków centralnych ((outright) w ramach których aktywa są nabywane i sprzedawane do ich terminu zapadalności);

• emisja przez banki centralne certyfikatów dłużnych;(mniej pieniądza w obiegu)

• swapowe transakcje dewizowe (swapy walutowe będące jednoczesnymi kasowymi transakcjami zakupu lub sprzedaży i terminowymi transakcjami sprzedaży lub zakupu jednej waluty w zamian za inną);

• przyjmowanie przez banki centralne depozytów banków komercyjnych na z góry określony termin

• operacje banku centralnego na koniec dnia

• obowiązkowe rezerwy

PYTANIE NA EGZAMIN: Instrumenty polityki pieniężnej ECB, zwane operacjami otwartego

rynku.

Podział operacji otwartego rynku w ESBC z punktu widzenia ich celu regularności procedur:

• podstawowe operacje refinansujące - to operacje odwracalne, z reguły zasilające rynek w środki płynne. Przeprowadzanie są w każdym tygodniu z zasady z jednotygodniowym terminem zapadalności, w drodze przetargów standardowych. Operacje te odgrywają zasadniczą rolę w dążeniu do realizacji celów Eurosystemu na otwartym rynku i zapewniają podstawową część środków refinansujących sektor finansowy. (najważniejsze operacje);

• dłuższe operacje refinansujące - są to transakcje odwracalne zasilające w środki płynne. Przeprowadzane są co miesiąc, z zasady z trzymiesięcznym terminem zapadalności. Dostarczają one instytucjom kredytowym dodatkowych środków refinansujących na dłuższy okres. Przeprowadzane są w drodze przetargów standardowych. Operacje te stanowią tylko niewielką część całkowitego refinansowania. Eurosystem z zasady nie zamierza w tych operacjach wysyłać sygnałów na rynek. (znaczenie niezbyt duże);

• operacje dostrajające - są przeprowadzane doraźnie w celu regulowania płynności na rynku oraz sterowania stopami procentowymi głownie w celu łagodzenia wpływu płynności na rynku na stopy procentowe. Operacje dostrajające są realizowane przede wszystkim jako transakcje odwracalne. Mogą one jednak przyjmować formę transakcji bezwarunkowych, swapów walutowych i przyjmowania lokat terminowych. Operacje dostrajające są zazwyczaj realizowane przez KBC, a w wyjątkowych przypadkach przez EBC, w drodze przetargów szybkich lub procedur bilateralnych.;

• operacje strukturalne - są przeprowadzane w przypadku gdy ECB zamierza skorygować strukturalną pozycję płynnościową Eurosystemu wobec sektora finansowego. Są one przeprowadzone w drodze emisji certyfikatów dłużnych, transakcji odwracalnych i transakcji bezwarunkowych, Operacje strukturalne w formie transakcji odwracalnych i emisji certyfikatów dłużnych przeprowadzane są przez Krajowe banki centralne w drodze przetargów standardowych, zaś w formie transakcji bezwarunkowych w drodze procedur bilateralnych. (BC zwraca się do konkretnych banków komercyjnych w celu dokonania transakcji .

PYTANIE NA EGZAMIN: Podział operacji otwartego rynku ECB z punktu widzenia ich celu.

(tylko podział na 4 operacje i odpowiedź na pytanie po co one są. Najważniejsza jest pierwsza

grupa.)

Procedury przeprowadzania operacji otwartego rynku:

• przetarg standardowy (podstawowe operacje refinansujące, dłuższe operacje refinansujące, operacje strukturalne);trwa ponad 24h

• przetarg szybki (operacje dostrajające). Do 1h

Operacje banku centralnego na koniec dnia:

• kredyt z banku centralnego na koniec dnia (w polsce kredyt lombardowy)

• depozyt w banku centralnym na koniec dnia

PYTANIE NA EGZAMIN: Proszę omówić korytarz podstawowych stóp procentowych Europejskiego Banku Centralnego.

Sufit korytarza (Górna granica) stanowi stopa oprocentowania kredytu z banku centralnego na koniec dnia (kredyty jednodniowe Over Night O/N), podłogę stanowi stopa oprocentowania depozytu w banku centralnym na koniec dnia. W środku biegnie stopa procentowa podstawowych operacji refinansujących.

Stopa EONIA (rynkowa stopa % na rynku międzybankowym) - jest to jednodniowa stopa procentowa, która oscyluje wokół podstawowej stopy operacji refinansujących. Jest to stopa procentowa rynku pieniężnego ( stopa po której banki komercyjne udzielają sobie kredytów i przyjmują depozyty) EONIA nie przekracza poziomu sufitu i podłogi.

System rezerw obowiązkowych polega na tym, że banki komercyjne muszą zdeponować w banku centralnym kwotę odpowiadającą pewnej części swoich aktywow (np. w PL 3%, EURO 0% lub 2%). Rezerwy są oprocentowane według stopy oprocentowania podstawowych operacji finansujących. Jeśli bank komercyjny nie wpłaci wymaganej rezerwy, poniesie sankcje - złożenie dodatkowego nieoprocentowanego depozytu. System rezerw obowiązkowych ma zabezpieczyć płynność.
















Czarna - Krańcowa stopa pożyczkowa na rynku międzybankowym

Zielona - stopa Eonia

Czerwona - krańcowa stopa depozytowa (oprocentowanie depozytu EBC na koniec dnia)

Rezerwa obowiązkowa - to określona część aktywów (kredyty) lub pasywów (depozyty) banku komercyjnego, którą bank jest zobowiązany utrzymać na rachunku w BC lub w postaci innych ściśle określonych aktywów.

PYTANIE NA EGZAMIN : Rola EBC jako pożyczkodawcy ostatniej instancji.

POLITYKA FISKALNA W UNII GOSP I WALUTOWEJ WAŻNYM FIALREM WPIERAJĄCYM STABILNOŚĆ WALUTY EURO

Za utrzymanie stabilności euro odpowiada BC (jego polityka pieniężna a także współpraca makroekonomiczna krajów strefy Euro) -

Potrzeby dyscypliny w ramach UGiW

• nadmierny deficyt budżetowy krajów członkowskich może niekorzystnie wpłynąć na wysokość stop procentowych na jednolitym rynku finansowym unii

• minimalizowanie ryzyka napięć w polityce pieniężnej

Procedura Nadmiernego Deficytu:

• sposób postępowania - 9 kroków

• jeżeli kraj członkowski nie stosuje się do zaleceń Rady i nie skoryguje nadmiernego deficytu to mogą być wobec niego zastosowane następujące środki:

• upublicznienie przez Radę informacji przed emisją przez ten kraj pap wart;

• korekta polityki pożyczkowej wobec tego kraju przez Europejski Bank Inwestycyjny;

• żądanie złożenia nieoprocentowanego depozytu na rzecz Wspólnoty w określonej wysokości;

• nałożenie grzywny w odpowiedniej wysokości

Procedura nadmiernego deficytu składa się z nast. kroków

1. komisja europejska monitoruje sytuacje budżetową w UE

2. jeśli KE stwierdzi ze wskaźniki są powyżej progów to opracowuje sprawozdanie

3. komitet ekon-fin wydaje opinie do sprawozdania KE

4. jeśli KE uzna ze w państwie członkowskim istniej bądź może wystąpić nadmierny deficyt to przekazuje opinie do danego państwa informując o tym Rade

5. Rada na wniosek KE decyduje czy istnieje nadmierny deficyt

6. …

7. ...

8. Rada może zadecydować o przyznaniu sankcji

Pakt Stabilności i wzrostu (Zaostrzenie kryteriów o traktatu z mastrich)*

Sankcje

Kraj członkowski może być zmuszony do złożenia depozytu w wysokości :

· część stała 0,2% PKB

· część zmienna 10% różnicy między procentowym udziałem deficytu PKB w poprzednim roku

a wartością referencyjną 3% PKB

· żaden pojedynczy depozyt nie może być większy niż 0,5% PKB

POLITYKA FISKALNA W UGW 2007-2010

Kraje nie objęte procedurą nadmiernego deficytu na rok 2011:

• Luksemburg

• Finlandia

• Estonia

Przyczyny deficytu

• Nierzetelne informacje przekazywane do Eurostatu

• Zbyt optymistyczne prognozy dotyczące deficytu

• Brak sankcji przy braku ujednolicenia polityki gospodarczej krajów indywidualnych i OWPG

• Kupowanie dużej ilości rządowych papierów wart emitowanych na pokrycie deficytu przez EBC

• Żadne państwo nie ponosi odpowiedzialności za długi innego państwa UE, ale kraje unii były zmuszone do pomocy Grecji i innym państwom ponieważ w innym wypadku doprowadziłoby to do upadku największych banków we Francji i Niemczech.

• Początkowy brak sankcji za przekroczenie zadłużenia 60% pkb i braku równowagi finansów publicznych

• Brak woli politycznej w przestrzeganiu 3 podstawowych reguł zawartych w Pakcie SiW co Osłabiło automatyczne stabilizatory finansowe (budżetowe).

2005 - reforma paktu stabilizacyjnego

Sześciopak (6 aktów zaostrzających rygory w prowadzeniu polityki budżetowej)

Rezultaty

1. Średnioroczny wzrost cen w strefie Euro wynosił 2,0%. Ta stabilność siły nabywczej wspólnej waluty zwiększyła zaufanie do niej.

2. Pełniąc w 17 krajach funkcje wymiany i funkcje płatnicza Euro ułatwia współpracę pomiędzy przedsiębiorstwami i organizacjami

3. Wspólny pieniądz stworzy ł większą porównywalność

4. Zniknęło ryzyko kursowe i koszty związane z wymianą walut w tych 17 krajach

5. Stopy procentowe kształtujące się w ubiegłych latach na relatywnie niskim poziomie stworzyły przesłanki do stabilnego wzrostu gospodarczego

6. Dzięki wzrostowi zaufania, w skali międzynarodowej, do pieniądza euro, wzrosła jego rola w gospodarce

7. Stabilność w zakresie polityki budżetowej -wzrost deficytów budżetowych i długu publicznego

II Filar

I Filar

---