001

Obsługa i naprawa pojazdów samochodowych kl.4T 1

Lekcja 8

Temat: Temat: Rodzaje zużycia metali

Zużyciem nazywamy efekt niszczenia części maszyn w wyniku działania różnych czynników, do których zaliczamy:

•    zjawiska i procesy tarcia, prowadzące do niszczenia warstwy wierzchniej trących par,

•    zjawiska zmęczenia prowadzące do pękania w wyniku zmiennych obciążeń,

•    zjawisko i proces korozji, prowadzący do zmiany wytrzymałości i składu warstwy wierzchniej materiału,

•    zjawisko erozji naruszające warstwę wierzchnią poddaną przepływowi.

Zjawiska korozji i erozji występujące w procesie użytkowania towarzyszą tarciu, intensyfikują procesy zużywania zachodzące w wyniku tarcia.

Proces zużywania części i zespołów samochodu jest procesem zachodzącym głównie podczas tarcia w wyniku, którego następuje:

•    ubytek materiału z powierzchni tarcia,

•    zmiana własności warstwy wierzchniej idąca w kierunku zmniejszenia odporności na zużycie,

•    pogorszenie jakości powierzchni tarcia: zwiększenie chropowatości, utworzenie rys, pęknięć powierzchni i jam po wyrwanych cząsteczkach materiału.

Z analizy procesów tarcia wynika, że w następstwie różnych rodzajów tarcia muszą występować różne rodzaje zużycia, na które mają wpływ następujące czynniki.

•    rodzaj i intensywność tarcia,

•    rodzaj, charakter, wartość obciążeń od których zależy wartość odkształceń i ilość wydzielonego ciepła,

•    rodzaj i wartość prędkości tarcia od którego zależy ilość wydzielonego ciepła,

•    rodzaj skojarzonych materiałów oraz kształt powierzchni tarcia,

•    własności warstwy wierzchniej nadane w toku produkcji części przez obróbkę mechaniczną, chemiczną i cieplną.

Rodzaje zużycia i czynniki mające wpływ na pojawienie się określonego rodzaju zużycia przedstawia schemat.

Rodzaj zużycia zależy od sposobu doprowadzenia i odprowadzenia ciepła od powierzchni tarcia, sposobu doprowadzenia smaru, jego ilości i własności, sposobu i intensywności odprowadzania produktów zużycia, działania korozyjnego otoczenia, kształtów i wymiarów trących powierzchni, początkowego stanu powierzchni i warstwy wierzchniej.

Rodzaje zużycia występują w dwóch grupach:

1.    W grupie ąuasistatycznej ubytek materiału z powierzchni zaczyna się natychmiast po rozpoczęciu tarcia i twa przez cały okres tarcia, zużycie tego typu występuje w przypadku tarcia ślizgowego lub ślizgowo - tocznego np. w przekładniach zębatych.

2.    W grupie dynamicznej ubytek materiału z powierzchni współpracujących następuje po dość długim okresie tarcia w czasie, którego narastają zmiany wewnątrz warstwy wierzchniej materiału w wyniku, których występuje wyrywanie cząsteczek z powierzchni.

W zużyciu dynamicznym przeważają mikroprocesy zmęczeniowe natomiast w zużyciu ęuasistatycznym mikrościnanie, bruzdowanie, plastyczne przepychanie, skrawanie, zdzieranie.

Lekcja 8