001

Obsługa i naprawa pojazdów samochodowych kl.4T 1

Lekcja 14

Temat: Zewnętrzne objawy zużywania części maszyn

W czasie eksploatacji pojazdów samochodowych nieuchronne jest występowanie tarcia i zużycia jako jego następstwa w wyniku, którego może zachodzić:

•    zużycie liniowe, powiększony luz między trącymi częściami z odpowiednim ubytkiem wagowym materiału,

•    zmiana gładkości powierzchni i jej kształtu,

•    zmiana własności warstwy wierzchniej,

•    zmiana geometrii części w przypadku gdy uległy one odkształceniu objętościowemu.

W wyniku zwiększonych luzów, zmiany gładkości powierzchni, odkształcenia objętościowego, praca trących części ulega różnym zakłóceniom, do których należy zaliczyć:

•    zakłócenia w tworzeniu warstw smarnych; powoduje: wzrost energii tarcia, zwiększenie intensywności zużycia, przejście do gorszego rodzaju zużywania,

•    zwiększony upływ cieczy smarnej z przestrzeni między powierzchniami trącymi w wyniku którego: o przy zwiększonym obciążeniu i zmniejszonej prędkości klin smarny ulega przerwaniu,

o tarcie płynne zamienia się w mieszane, o rośnie współczynnik tarcia, o intensyfikuje się zużycie, o występują stuki metaliczne.

•    występowanie dodatkowych udarów tworzących obciążenia dynamiczne, przy wybieraniu luzów w trakcie zmiany kierunku działania siły lub kierunku ruchu, powoduje intensywniejsze niszczenie powierzchni tarcia,

•    spadek sprawności, mocy i niezawodności,

•    wycieki cieczy eksploatacyjnych,

•    przegrzewanie zespołów i mechanizmów.

Jeśli w złożeniach konstrukcyjnych w trących częściach panuje tarcie mieszane to w wyniku zwiększenia luzu występuje dalsze zubożenie smarowania, a tym samym zwiększenie intensywności procesu zużycia.

Przejście do gorszego rodzaju smarowania w wyniku zwiększonych luzów, gorszej jakości powierzchni elementów trących powoduje:

•    wyraźny spadek sprawności poszczególnych mechanizmów, zespołów, szczególnie układu napędowego,

•    przekazanie na koła jezdne pojazdu momentu obrotowego o mniejszej wartości niż nominalny ponieważ energia kinetyczna zostaje stracona na pokonanie zwiększonego tarcia,

•    spadek mocy silnika ponieważ:

o maleje efektywne ciśnienie w końcu suwu sprężania,

o zwiększa się przepływ gazów spalinowych do wnętrza skrzyni korbowej silnika, o maleje średnie ciśnienie efektywne czynnika roboczego.

•    intensywniejszy wyciek smaru doprowadzonego do trących powierzchni powoduje: zubożenie jakości smarowania, podwyższenie temperatury smaru co z kolei powoduje: pogorszenie warunków tworzenia trwałych warstw smarnych rozdzielających trące powierzchnie.

Zużywanie części trących prowadzi nie tylko do pogorszenia pracy zespołu, w którym są one zamontowane, ale również powoduje pogorszenie warunków pracy i zwiększone zużycie elementów innych zespołów np.: nadmierny luz w wyniku zużycia trących części układu kierowniczego prowadzi do zmiany geometrii ustawienia przednich kół kierowanych i jest przyczyną intensywniejszego zużywania opon.

O stopniu zużycia danego mechanizmu lub zespołu świadczą objawy charakterystyczne dla danych par lub grup par trących. Objawy te umożliwiają dokonanie:

•    oceny diagnostycznej, stopnia zużycia bez uprzedniego demontażu,

•    oceny wystąpienia określonego rodzaju zużycia.

Objawy te pozwalają uniknąć szkodliwego demontażu wówczas, gdy zużycie nie jest tak duże, że zakłóca w sposób wyraźny należytą pracę mechanizmów i zespołów, ponieważ po każdym demontażu i montażu części istnieje potrzeba ich ponownego dotarcia. Nie ma możliwości takiego dokonania czynności montażowych, aby zapewnić wystąpienie stanu z przed demontażu. Naprzykład: nie ustawi się dokładnie kompletu pierścieni tłokowych tak, aby współpracowały z gładzią cylindra w identyczny sposób i w identycznym miejscu jak przed demontażem.

Dla poszczególnych mechanizmów i zespołów wyodrębnia się przynależne im charakterystyczne objawy podwyższonego zużycia części trących.

Objawy zużycia silnika

Silnik stanowi najbardziej skomplikowany zbiór .trących części przy różnych rodzajach ruchu, różnym stopniu smarowania i pracujących w różnej temperaturze. Z tego też względu w odniesieniu do silnika istnieje cały szereg objawów świadczących o istnieniu wykrywalnego zużycia mającego wpływ na jego wartość użytkową.

Lekcja 14