001

Obsługa i naprawa pojazdów samochodowych kl.4T 1

Lekcja 3

Temat: Podstawowe zagadnienia związane z systemem i procesem eksploatacji

Eksploatacją pojazdu nazywamy proces odbywający się w czasie od chwili wytworzenia pojazdu do momentu jego likwidacji. Proces ten składa się z określonych czynności, które można podzielić na dwie zasadnicze grupy:

1)    Czynności techniczne: prowadzenie pojazdu i utrzymanie pojazdu w stanie sprawności technicznej,

2)    Czynności administracyjne, do których zalicza się: zarządzanie, prowadzenie ewidencji, czynności finansowe, itd.

W procesie eksploatacji pojazd jest urządzeniem pozwalającym osiągnąć pewien cel działania. Celem tym jest bezpieczne przemieszczanie osób i ładunku.

Pojazd sam staje się celem działania wówczas, gdy wykonywane są czynności konieczne do jego utrzymania w stanie sprawności technicznej.

W procesie użytkowania pojazdów samochodowych następuje zużycie materiałów eksploatacyjnych oraz starzenie fizyczne jego elementów, podzespołów i zespołów, co powoduje pogorszenie własności pojazdu, bądź uniemożliwia dalsze jego użytkowanie.

Starzeniem fizycznym (zużyciem) w procesie eksploatacji nazywamy nieodwracalne zmiany własności fizycznych, chemicznych materiału lub części w wyniku procesów trybologicznych, zmęczeniowych, chemicznych, cieplnych i elektrycznych.

W toku eksploatacji następuje ciągła zmiana sprawności samochodu w wyniku zachodzących procesów starzenia fizycznego. W okresie początkowym zmiany sprawności są nieznaczne, o ile nie nastąpiło nagłe zdarzenie, które spowodowało ich utratę. Proces starzenia fizycznego jest procesem ciągłym a jego intensywność zależy od obciążenia, nośności elementów poszczególnych układów oraz od warunków użytkowania. Czynniki te decydują o tempie zmiany stanu technicznego samochodu jego podzespołów i elementów.    ^

W procesie eksploatacji zmiany własności elementów, układów konstrukcyjnych samochodu na gorsze nie zachodzą z jednakowym natężeniem w czasie. Przekroczenie parametrów odpowiadających granicznym stanom zużycia elementów może doprowadzić do nagłej utraty zdolności wykonywania pracy (awarii) zespołu, układu konstrukcyjnego, jeżeli w odpowiednim czasie nie nastąpi odnowa zużytych elementów.

Strukturą pojazdu nazywamy zbór elementów konstrukcyjnych uporządkowany w zdeterminowany sposób w celu wypełniania przez pojazd określonych funkcji.

Struktura pojazdu jest charakteryzowana przez:

1)    Wzajemne rozmieszczenie elementów,

2)    Kształt i wymiary elementów,

3)    Rodzaje połączeń i sposoby współpracy części.

Parametrami struktury nazywamy mierzalne wielkości fizyczne.

Takimi parametrami są:

1)    Wymiary elementów,

2)    Luzy w skojarzeniach tych elementów,

3)    Tolerancje wymiaru, kształtu i położenia,

4)    Chropowatość, falistość powierzchni,

5)    Wytrzymałość, udarność, sprężystość, twardość, itp.

6)    Przepuszczalność (np. elementów filtracyjnych).

Niezawodność właściwość obiektu (pojazdu) polegająca na jego zdolności do spełniania wyznaczonych funkcji w przedziale zadanego poziomu obciążeń i narażeń w określonym czasie i określonych warunkach eksploatacji.

Niezawodność jest właściwością kompleksową, obejmującą w zależności od przeznaczenia obiektu i warunków jego eksploatacji takie właściwości jak: nieuszkadzalność, trwałość, naprawialność, przechowywalność.

Przez niezawodność (ang. reliability) obiektu będziemy, więc rozumieć stopień zaufania, że spełni w naszym przypadku pojazd postawione zadanie.

Nazywając obiekt (pod pojęciem obiekt techniczny rozumie się np. element, zespół, układ konstrukcyjny, pojazd) niezawodnym wyrażamy swoje zaufanie, że spełni on swoje funkcje w przedziale zadanego poziomu obciążeń w określonym czasie i w określonych warunkach eksploatacji. Jeżeli temu samemu obiektowi postawimy trudniejsze zadanie (np. zwiększając poziom obciążenia lub zmieniając warunki eksploatacji na trudniejsze), to prawdopodobieństwo spełnienia tego zadania w określonym czasie na ogół będzie mniejsze, zatem stopień naszego zaufania będzie mniejszy; powiemy wówczas, że przy trudniejszym zadaniu obiekt jest w mniejszym stopniu niezawodny.

Podstawowym wskaźnikiem niezawodności jest prawdopodobieństwo poprawnej pracy obiektu do wystąpienia uszkodzenia.

Lekcja 3