001

Obsługa i naprawa pojazdów samochodowych kl.4T 1

Lekcja 12

Temat: Utrzymanie obiektów w gotowości technicznej

Nieuszkadzalność Polska Norma PN-93/N-50191. jest ona tłumaczeniem angielskiej wersji normy międzynarodowej IEC 50(191) - 1990 International Electrotechnical Vocabulary. Charter 191: Dependability and quality of sernice,

Nieuszkadzalność - zdolność obiektu do wypełniania wymaganych funkcji w danych warunkach w danym przedziale czasu.

Nieuszkadzalność jest rozumiana jako zdolność obiektu do poprawnego działania nieprzerwanego uszkodzeniem. W sensie ilościowym nieuszkadzalność może być wyrażona np. jako prawdopodobieństwo, że obiekt będzie działał bez uszkodzenia w określony sposób, w określonych warunkach i w określonym przedziale czasu.

Nieuszkadzalność zależy od właściwości fizycznych obiektu oraz od warunków użytkowania (sprzyjającego lub niesprzyjającego oddziaływania otoczenia). W praktyce eksploatacyjnej warunki użytkowania zmieniają się losowo.

Nieuszkadzalność jest właściwością systemu operator - obiekt - otoczenie.

W Polskiej Normie PN-93/N-50191 podano kilka definicji odnoszących się do pojęcia gotowości. Gotowość; dyspozycyjność (ang. availability) - zdolność obiektu do utrzymania się w stanie umożliwiającym wypełnienie wymaganych funkcji:

•    w określonych warunkach,

•    w wybranej chwili lub w przedziale czasowym,

•    przy założeniu, że dostarczane są wymagane środki zewnętrzne.

Zdolność ta zależy od:

•    nieuszkadzalności,

•    obsługiwalności,

•    zapewnienia środków obsługi.

Wymagane środki zewnętrzne, inne niż środki obsługi, nie wpływają na gotowość obiektu.

Definicja gotowości jest sformułowana podobnie jak definicja nieuszkadzalności; istotna różnica polega na tym, że uwzględnia się zależność gotowości od obsługiwalności i środków obsługi.

Gotowość zdefiniowania w Polskiej Normie jest interpretowana jako zdolność do utrzymania zdatności, zależna od obsługiwalności i środków obsługi. Autorzy normy dopuszczają możliwość uszkodzenia i naprawy obiektu w trakcie realizacji zadania; w niektórych polskich publikacjach tak interpretowana gotowość nazywana jest niezawodnością.

W zależności od tego, kiedy następuje zaprzestanie użytkowania obiektu technicznego, wyróżnia się:

•    użytkowanie do wystąpienia uszkodzenia, po czym obiekt poddawany jest kasacji (obiekt nienaprawialny), « użytkowanie obiektu naprawialnego do jego uszkodzenia, po czym obiekt poddawany jest naprawie,

•    użytkowanie przez określony czas, po czym obiekt jest poddawany obsługiwaniu technicznemu; jest to eksploatacja według resursu technicznego,

•    użytkowanie przez określony czas, po czym obiekt jest poddawany badaniu diagnostycznemu celem podjęcia decyzji o dalszym jego losie: jest to eksploatacja według resursu diagnostycznego,

•    użytkowanie obiektu technicznego z ciągłym diagnozowaniem jego stanu technicznego celem ostrzeżenia przed uszkodzeniem i wyłączeniem obiektu z użytkowania; jest to eksploatacja z monitoringiem.

Podczas użytkowania (a także przechowywania) obiekty techniczne ulegają starzeniu fizycznemu. Następuje ono wskutek pogorszenia się właściwości ich elementów spowodowanego zmęczeniem mechanicznym i cieplnym, trybologicznymi, erozyjnymi i korozyjnymi procesami zużycia. Procesy te prowadzą do częściowej lub całkowitej utraty zdolności użytkowej przez obiekty techniczne.

W celu zmniejszenia intensywności starzenia jak i też odtwarzania zdatności użytkowej wykonuje się zbiór czynności określonych mianem obsługiwania. W skład obsługiwania obiektów technicznych wchodzi:

•    zbiór procedur profilaktyczno - zapobiegawczych, których zadaniem jest zachowanie zdatności użytkowej przez obiekt,

•    zbiór procedur mających za zadanie odtworzenie zdatności użytkowej, nazywanych naprawą. Każdemu obiektowi technicznemu można przyporządkować zbiór charakterystycznych procedur obsługowych, zależnie od przyjętego kryterium klasyfikacyjnego. Spośród wielu istniejących kryteriów za najważniejsze kryteria klasyfikacji procedur obsługowych można uznać:

•    chwilę występowania,

•    krotność występowania,

•    cel obsługiwania.

Procedury obsługiwania powinny być wykonywane w zależności od chwilowego stanu obiektu technicznego. Podstawową procedurą obsługiwania powinna być diagnostyka obejmująca:

•    diagnozowanie, czyli ustalenie stanu obiektu w danej chwili t,

•    prognozowanie stanu w chwili t + At,

•    generowanie, a więc określenie uszkodzonych elementów w razie niezdatności obiektu.

Lekcja 10