001

Obsługa i naprawa pojazdów samochodowych kl.4T 1

Lekcja 11

Temat: Stan techniczny maszyn i urządzeń, dopuszczalne i graniczne stany techniczne części i pojazdu

W pojazdach samochodowych elementy, mechanizmy, zespoły, układy konstrukcyjne tworzą i posiadają własne struktury. Struktury te posiadają określone właściwości i wyznaczają właściwości techniczno - eksploatacyjne pojazdu, które zostały założone, podczas jego konstruowania i wytwarzania. Właściwości struktury determinują stopień przydatności pojazdu do wypełniania zadań w danych warunkach eksploatacyjnych (drogowych, klimatycznych itp.).

Samochód w wyniku występowania procesów starzenia fizycznego, może znajdować się w jednym z dwóch stanów: zdatności lub niezdatności eksploatacyjnej, co ilustruje rys.11.1.

Stan sprawności technicznej

Stan niesprawności technicznej

Stan zdatności

Stan

niezdatności

Rys.11.1 Klasyfikacja stanu:    samochodu,

układu, podzespołu, węzła kinematycznego.

W stanie zdatności eksploatacyjnej pojazd jest użytkowany lub w każdej chwili jest zdolny do użytkowania. W tym stanie parametry zużycia elementów i zespołów są mniejsze od wartości granicznych określających stan fizycznego ich zużycia (parametry opisujące stan fizyczny mieszczą się w granicach tolerancji). W stanie niesprawności technicznej samochód będzie wówczas, gdy wartości graniczne podstawowych parametrów samochodu zostaną przekroczone (np. mniejsza moc silnika, mniejsza maksymalna prędkość, większe niż dopuszczalne zużycie paliwa i oleju silnikowego, większa niż przyjęta za maksymalną droga hamowania, brak stateczności ruchu na drodze prostej i podczas zmiany kierunku ruchu itp.). Samochód w stanie niezdatności może oczekiwać na przywrócenie stanu zdatności eksploatacyjnej lub może być w trakcie procesu odnowy (obsługi) celem przywrócenia elementom, podzespołom, zespołom sprawności technicznej. Pośredni stan techniczny elementów, podzespołów, zespołów, samochodu określony procentową wartością początkowej sprawności technicznej umożliwia wypełnienie określonych funkcji, lecz mniej efektywnie.

Przekroczenie parametrów odpowiadających granicznym stanom zużycia elementów może doprowadzić do nagłej utraty zdolności wykonywania pracy (awarii).

Zdarzenie, które powoduje utratę zdolności do wykonywania pracy nazywamy odmową wykonania pracy. Odmowa może być spowodowana stopniowym narastaniem starzenia fizycznego w wyniku zużycia lub zmęczenia oraz na skutek nagłego przeciążenia. Prawdopodobieństwo zajścia nagłej odmowy wzrasta wraz ze wzrostem przebiegu samochodu lub czasu jego eksploatacji.

Eksploatacja samochodu powinna być przerwana przed osiągnięciem stanu granicznego ze względów techniczno - ekonomicznych i bezpieczeństwa. Ponieważ tańsza jest naprawa zespołu, który uległ zużyciu niż naprawa zespołu, który uległ awarii.

Wytrzymałość

Miara atar7Pnia

Zdarzeniami powodującymi zmianę stanu zdatności na stan niezdatności są uszkodzenia nagłe lub zużyciowe. Zewnętrznym objawem uszkodzenia jest przekroczenie przez parametr charakteryzujący stan techniczny elementu, zespołu wartości granicznej parametru charakterystyki odporności na starzenie np. charakterystyki wytrzymałościowej (krzywa 1) rys. 11.2.

Rys.11.2. Fizyczny model powstawania uszkodzeń: 1 - charakterystyka odporności na starzenie, 2 - charakterystyka uogólnionych obciążeń, 3 - uszkodzenie nagłe, 4 - uszkodzenie zużyciowe.

Lekcja 11