-są to czuciowe zakończenia włókien C nerwu błędnego zlokalizowanymi obok ściany pęcherzyków płucnych w wąskiej przestrzeni pomiędzy naczyniami włosowatymi a pneumatycznymi
- głównym mechanicznym bodźcem dla tych receptorów jest zwiększenie przestrzeni zewnątrzkomórkowej w płucach
- przy intensywnym wysiłku fizycznym, kiedy wzrasta ciśnienie w tętnicy płucnej i ciśnienie filtracyjne w naczyniach włosowatych następuje ich pobudzenie
- jest to odruch z receptorów SAR
- hamuje on i skraca wdech, torując wydech
- podczas wdechu w miarę zmniejszenia objętości płuc pobudzenie SAR i odpowiednio neuronów wydechowych maleje, maleje równocześnie ich wpływ hamujący na neurony wdechowe i w ten sposób torowany jest wdech
-odruch ten przyśpiesza rytm oddechowy
-jego główną rolą jest ujemne sprzężenie zwrotne ograniczające czas trwania wdechu i zapobiegające nadmiernemu rozciąganiu kl.p
- neurony oddechowe: są to komórki nerwowe, których aktywność ma charakter rytmiczny i jest synchroniczna z fazą wdechu(neurony wdechowe), bądź fazą wydechu ( neurony wydechowej większość neuronów oddechowych znajduje się w rdzeniu przedłużonym -chemoreceptory kłębków szyjnych i aortalnych oraz rdzenia przedłużonego: bodźcami chemicznymi na które reagują chemoreceptory jest wzrost prężności dw. Węgla, obniżenie pH, obniżenie prężności tlenu we krwi tętniczej ( powyższe czynniki podwyższają aktywność ośrodka oddechowego)
-obwodowe chemoreceptory tętnicze: znajdują się w miejscu rozwidlenia tętnicy szyjnej wspólnej na tętnice szyjną zewn, i tętnice szyjną wewn. Tzw. Kłębki szyjnne wielkość 5mm są wrażliwe na prężność tlenu)
- okolica zatokowa: posiada liczne zakończenia nerwowe, które dochodzą do rdzenia
przedłużonego przewodząc impulsacje poprzez nerw zatokowy ( Herlinga) i dalej n. IX z kłębka aortalnego włókna dośrodkowe biegną nerwen X, receptory te są wrażliwe na prężność dw. Węgla (większą niż 30 mmHg) dlatego z kłębków szyjnych płyną stałe impulsy tym częstsze im prężność tlenu jest mniejsza od 100 mmHg..........................
- chemoreceptory kłębków szyjnych : charakteryzują się właściwościami dynamicznymi są pobudzane proporcjonalnie do szybkości narastania bodźca chemicznego a nie tylko do jego wielkości, są pobudzane zarówno obniżeniem prężności tlenu rozpuszczonego fizycznie we krwi tętniczej jak i zmniejszeniem jego całkowitej zawartości we krwi (np. niedokrwistość)
- chemoreceptory rdzenia przedłużonego : zlokalizowane są na brzusznej powierzchni rdzenia przedłużonego, są bardzo wrażliwe na zmiany dw. Węgla, ich pobudzenie powoduje wystąpienie hiperwentylacji.