03 (101)

88_Część II: POLACY IZYDZI: ODMIENNE WSPÓLNOTY PAMIĘCI

zachowań, personifikacje wartości¹ tów należę między innymi: pomijanie pewnych drażliwych wydarzeń z przeszłości, fałszowanie jej obrazu, wyolbrzymianie i upiększanie własnych dokonań, manipulowanie związkami między faktami, obwinianie nieprzyjaciół lub

stu lub redukowanie złożonej sieci uwarunkowań do prostych wyjaśnień¹. Ta mitologizacja przeszłości dokonująca się w pamięci zbiorowej, nadająca jej charakter normatywny, aksjologiczny, służy kształtowaniu tożsamości społecznej członków grupy, podtrzymywaniu jej spójności i pielęgnowaniu więzi grupowej. „(... j społeczeństwo dąży do usunięcia ze swojej pamięci wszystkiego, co mogłoby dzielić jednostki, oddalać grupy od siebie i w każdej epoce

warunkami społecznej równowagi"¹³. Świadomość wspólnej przeszłości przodków, wspólny zasób symboli i bohaterów, poczucie kontynuacji stanowią jeden z najważniejszych elementów grupowej tożsamości i konstytuują wspólnotę pamięci¹*, której członkowie w podobny sposób interpretują dzieje swej grupy, podziwiają tych samych bohaterów i odczuwają nienawiść do tych mych wrogów. Pamięć społeczna o wspólnej przeszłości umacnia prawo grupy do istnienia, jest skarbnicą wartości i wzorów do naśladowania przekazywanych członkom grupy w procesie socjalizacji. Tworzy symboliczny język grupy będący jednym z jej wyróżników, dostarcza też szereg innych znaków identyfikacyjnych, dzięki czemu pozwala na identyfikację „swoich" i odróżnienie ich od „obcych" dzięki swej roli integracyjnej¹³, a także dzięki konstruowaniu i w rzystywaniu stereotypowych obrazów grupy obcej oraz autostercotypów. lecznic podzielana narracja o przeszłości nadaje jej sens i znaczenie, ośu i usprawiedliwia teraźniejszość oraz wyznacza cele na przyszłość, nc znaczenie odgrywa podtrzymywanie i umacnianie tożsamości zbiorow przez pamięć społeczną w grupach określanych przez Bcncdicta Andcrsor mianem wspólnot wyobrażonych¹⁶ - w grupach narodowych.

1

B. Szacka, Pamięć społeczna-.; a także: eadem, Historia i pomięć...

¹³ R. F. Baumcister, S. Haslings, Dislortions oj Collectiee Memory: How Gron) Flaller and Docent Ihcmsetees, (w:J J. W. Pennebaker. D. Paez. B. Rimc |rcd.j. Ci Iective Memory of Politica! Erents. Social Psychological Perspectiies, Mahwah 199 s. 277-294. cyt. za: B. Szacka, Historia i pamięć-., s. 12.

¹³ M. Halbwachs, op.cit.. s. 422.

Life, Berkeley and Los Angeles 1996, s. 153.