070 (8)

raorfów jako allomorfu pewnego morfemu. Efektem morfologicznej analizy wypowiedzenia jest więc interpretacja tego wypowiedzenia jako ciągu mor-femów.

Za morfologicznie podzielną uznamy taką jednostkę językową (taką formę gramatyczną), która złożona jest co najmniej z dwu elementów powtarzających się w identycznym znaczeniu (funkcji) i formie w kontekście innym niż badany (przy czym przez identyczność formy należy rozumieć identyczność fonologiczną lub morfonologiczną, tzn. sprowadzalność fono-logicznie różnych postaci do morfonologicznie dającej się uzasadnić postaci podstawowej, zob. 4.2.3.). Warunkiem uznania pewnej formy gramatycznej za morfologicznie podzielną jest więc to, aby wchodziła ona w relacje z innymi formami gramatycznymi, dające się ująć w postaci proporcji ab db    ab ac

dc

db dc

— = —— i zarazem —— = —— (por. Bogusławski 1959). Można na tej zasadzie

udowodnić np. morfologiczną podzielność formy domu: dom-u dome-m

dom-u

las-u

las-u las-em dług-ość dług-i wielk-ość wielk-i

czy też formy długości:

dom-em las-em dług-ość wielk-ość

dlug-i

wielk-i

Za morfologicznie podzielną uznamy także taką formę, która obok elementu spełniającego powyższy warunek, zawiera element izolowany, nie powtarzający się w identycznym znaczeniu (funkcji) w kontekstach innych niż analizowany, jeśli element ten pozostaje w dystrybucji uzupełniającej w stosunku do pewnego funkcjonalnie tożsamego elementu nieizolowanego (tzn. wchodzącego w proporcje podanego wyżej typu). Inaczej mówiąc, dla ciągu zawierającego taki izolowany element powyższa proporcja spełniona jest tylko na płaszczyźnie relacji znaczeniowej (funkcjonalnej), nie jest natomiast spełniona na płaszczyźnie relacji formalnych. Tego typu elementem funkcjonalnym jest np. końcówka -ą B. Ip. rzeczownika PANI, pozostająca w dystrybucji uzupełniającej np. z końcówką -ę:

‘pani

‘gospodyni’

pani

‘panią

‘panią’    ‘gospodynię’

/pani/ /gospodyni/

*    . , . , ani też

/pańp/ /gospodyńę/ ’

‘gospodyni’ ‘gospodynię

-, ale

/pańi/

/pańp/

/gospodyńi/ /gospodyńę/

Wprowadzona tu poprawka do wyżej sformułowanej zasady podzielności morfologicznej pozwala podzielić formę /pańp/ na morfy /pań/ i /p/ o znaczeniu, odpowiednio ‘pani’ i ‘B. lp.’. Na podobnej zasadzie można np. wykazać podzielność formy większy, zawierającej izolowany element więk-, czy też formy głuptas, zawierającej izolowany element -ras.

Podział morfologiczny wypowiedzenia jest zakończony, jeżeli nie pozostał w nim żaden segment poddający się analizie morfologicznej (poddający się

70