0000049 (2)

1)    ograniczenie (lecz nie przerywanie) pracy umysłowej zarówno co do ilości, jak i jakości,

2)    opieka nad zdrowiem psychicznym i moralnym,

3)    duża ilość snu, dobre wykorzystanie wakacji,

4)    poświęcenie obowiązkowo w codziennym trybie życia pewnej ilości czasu na w'ysiłek fizyczny przy unikaniu przemęczenia,

5)    intensywne odżywianie z uwzględnieniem diety białkowej i owocowm-jarzynowej,

6)    utrzymanie należytej czystości ciała,

7)    niedopuszczanie do nałogów: alkoholizmu i palenia tytoniu,

8)    opieka nad życiem plciou^rym młodzieży.

WPŁYW OTOCZENIA NA ORGANIZM DZIECKA

Organizm dziecka nie rozwija się w jakiejś nieokreślonej próżni, poza zasięgiem jakichkolwiek wpływów. Jeszcze przed zapłodnieniem wpływ otoczenia na organizm matki, potem na płód, a później na samodzielny organizm w większym lub mniejszym stopniu kształtuje dziecko. Znajomość tych wpływów otoczenia na dziecko jest dlatego tak ważna, że rodzice czy wychowawcy mogą dążyć do ochrony dziecka przed złymi czynnikami, stwarzać lub wzmacniać wpływ czynników dodatnich — brać tw^Tćrczy udział w kształtowaniu rozwoju fizycznego dziecka.

Jeżeli kobieta jeszcze przed zajściem w ciążę podlega wpływowi ciężkich, przewlekłych chorób lub zatruć, jak kiła, gruźlica, alkoholizm może nie być w^t stanie w okresie ciąży dostarczyć ze swego zubożałego organizmu dostatecznej ilości koniecznych składników pokarmowych dla płodu. Zrozumiale jest, że stan ten ma ujemny wpływ na rozwój płodu. Krzywica matki lub inne choroby prowadzące do zniekształcenia kości miednicy, jak osłabienie mięśni i układu hormonalnego mogą utrudnić poród, spowodować trudności porodowe, a nieraz i konieczność wydobywania płodu przez cesarskie cięcie.

Po zajściu w ciążę mogą się źle odbić na płodzie niektóre przebyte w tym czasie ostre choroby zakaźne matki, jak różyczka, odra. Pamiętać należy, ze pierwsze dwa miesiące życia płodowego to odcinek najszybszego tempa rozwojowego płodu i okres kształtowania się najważniejszych narządów. W tym czasie niedobór w pożywieniu matki, tyczący się zwłaszcza witamin A i C, prowadzić może również — według naukowych badań — do ciężkich zaburzeń rozwojowych płodu.

Okres ostatnich miesięcy ciąży to okres gromadzenia przez płód poprzez organizm matki rezerw na pierwsze miesiące życia pozapłodowego, zwłaszcza zasobów żelaza, wapnia

97

Rozwój fizyczny dziecka — 7