1

ZAPOŻYCZENIA - WPŁYW' ŁACINY NA JĘZYK POLSKI

1.    Przyczyny zapożyczeń:

•    międzynarodowe kontakty kulturalne, gospodarcze lub wojenne.

•    pojawienie się przedmiotu mającego w jednym języku nazwę a nie posiadająca jej w drugim,

•    wyraz obcy zostaje przez użytkowników języka uznany za odpowiedniejszy niż wyraz rodzimy,

•    dany język nie posiada dostatecznie rozwiniętych struktur gramatycznych i wyrazowych do wyrażenia skomplikowanych treści.

•    okresowe mody na język obcy.

2.    Chronologia zapożyczeń:

-    IX-X w. dialekty germańskie X-XXI w. język łaciński

-    X-XVI w. język czeski X11-XXI w. język niemiecki

-    XIII-XVII w. języki tatarskie i tureckie X1V-XVI w. język węgierski

-    XIV-XXI w. języki ruskie XV1-XVII w. język wioski

-    XV1-XXI w język francuski X1X-XXI w język rosyjski

-    XIX-XX1 w język angielski

3.    Wpływ łaciny na język polski:

*    Oddziaływanie łaciny zaczęło się mniej więcej od przyjęcia chrześcijaństwa - jest jedynym językiem którego wpływ trwał nieprzerwanie (w różnym natężeniu) we wszystkich okresach j. polskiego.

*    Popularność j. łaciński zawdzięczał silnej pozycji jako jedynego języka kultury, religii, nauki i dyplomacji w Europie.

*    W średniowieczu słownictwo łacińskie zapożyczano głownie przez język czeski i niemiecki.

*    Liczbę latynizmów we współczesnym języku polskim ocenia się na ok. 10 tys.

*    Latynizm - element językowy zapożyczony z łaciny i przystosowany do polskiego systemu językowego np. oponować.

*    Makaronizm - obcy element językowy (zwykle łaciński) występujący w polskim tekście w oryginalnej obcojęzycznej postaci językowej np. iactura- przypadek

4.    Historia zapożyczeń łacińskich w języku polskim

❖    Okres staropolski ( X-XVw.)

obsługiwała przede wszystkim sakralno-liturgiczną i urzędowa sferę komunikacji oraz sztukę,

-    obecna w piśmiennictwie historiograficznym i hagiograftcznym: roczniki i żywoty świętych,

❖    Przełom okresu staropolskiego i śrcdniopolskicgo

-    występowanie artystycznej formacji poezji polsko-łacińskiej, główna faza rozwoju 1470-1543; piszą: Mikołaj Hussowski, Andrzej Rzycki, Stanisław Hozjusz, Klemens Janicki

❖    Okres średniopolski (XVI-XVIIlw.)

-    zwiększenie liczby użytkowników, bo znajomość łaciny była obowiązkowa jako wyróżnienie wyższych warstw społecznych,

w XVI w. wzrost liczby latynizmów i pojawianie się makaronizmów,

w XVIII w. oświeceniowy postulat pisania prosto i zrozumiale - powolne wycofywanie się łaciny z j. polskiego,