247 jpeg

P R Ktueiran M Obtfwld, fcfewui'111? Bwęaniuitrw/Mit Teorro i pwitytd T 1. W«t»/awa ZOIIS ISBN 9TK-R34I-14814-0. C by WN PWN 2d07

ROZDZIAt 7 Międzynarodowe przepływy czynników produkcji 231

Rozważmy teraz, jak zmieni się nasza analiza, kiedy uchylimy kilka uproszczeń, jakie przyjmowaliśmy do tej pory.

Musimy uchylić założenie, że kraje produkują tylko jedno dobro. Załóżmy zatem. że kraje produkują dwa dobra, przy czym jedno jest bardziej pracochłonne niż drugie. Wiemy już z analizy modelu proporcji czynników przeprowadzonej w rozdziale 4. że w takim wypadku handel jest alternatywą dla przepływu czynników produkcji. Kraj może w pewnym sensie eksportować pracę i importować ziemię, poprzez eksportowanie dóbr pracochłonnych oraz importowanie dóbr zie miochlonnych. W zasadzie możliwe jest. że taki handel doprowadzi do całkowitego wyrównania się cen czynników produkcji, bez konieczności żadnego przepływu siły roboczej. Gdyby tak się stało, zlikwidowałoby to wszelkie bodźce dla przepływu siły roboczej z Kraju do Zagranicy.

W praktyce, jakkolwiek handel jest substytutem międzynarodowego przepływu czynników produkcji, to nie jest substytutem doskonałym. Przyczyny tego stanu rzeczy już omówiono w rozdziale 4. W realnym świecić nie obserwujemy całkowitego wyrównania się cen czynników produkcji, ponieważ kraje często tak bardzo różnią się pod względem wyposażenia w czynniki produkcji, że nic mogą się nie specjalizować. W rzeczywistości występują też bariery dla handlu, zarówno naturalne, jak i sztuczne, a kraje różnią się między sobą nie tylko wy posażenu m w zasoby, ale także pod względem posiadanej technologii.

Skądinąd moglibyśmy się zastanaw iać, czy mobilność czynników produkcji nie zmniejsza bodźców do międzynarodowego handlu towarami. Ponownie możemy stwierdzić, że podczas gdy prosty model przepływu czynników produkcji może doprowadzić do zbędności wymiany towarów, to w praktyce występują istotne bariery w przepływie siły roboczej, kapitału i innych potencjalnie mobilnych zasobów. Istnieją także zasoby, które w ogóle mc mogą być przemieszczane: kanadyjskie lasy i karaibskie słońce nie migrują.

Rozszerzanie podstawowego modelu mobilności czynników produkcji nic zmienia więc zasadniczych wniosków. Główny z nich polega na tym, że handel czynnikami produkcji, w czysto ekonomicznym sensie, jest zbliżony do handlu towarami: wynika z bardzo podobnych przyczyn i wywołuje podobne skutki.

STUDIUM PRZYPADKU

Zbieżność płac w erze masowych migracji

Choć we współczesnym świecie obserwujemy znaczne przepływy udc między krajami, prawdziwie p'zefcmową erą migracji - kiedy to imigracja tiyta głównym źródłem wzrostu i>czby ludności w niektórych krajach, cmgracia zaś przyczyniała się do spadku liczby ludności w innytn - byt koniec XIX i początek XX wieku. W globalizującej się gospodarce. dopiero co połączonej drogami, parowcami i kablem tesegrafu, nadal bez licznych prawnych ograniczeń migracji, dziesiątki milionów ludzi przemieszczało się w poszukiwaniu lepszego życia. Chińczycy przenosili się do Az_;j Połudmo-Wschodmej i Kalifornu. Hindusi do Afryki i na Karaiby, znaczna liczba Japończyków przeniosła się do Brazylii.