24

Z.JKJ 1 raktał drugi

pojedynczy człowiek, jak i wszyscy razem.. Każdy z nich | podlegał prawom, które sam, będąc częścią legislatywy, \ ;.W£pńłtwprzył.\ Kiedy zaś prawa zostały już raz ustanowione, _t nikt nie może na mocy swego autorytetu nie przestrzegać ich ¹ ani też rościć sobie pretensji do zwolnienia go z posłuszeństwa ** wobec jego postanowień, by w ten sposób uwolnić siebie bądź swego poplecznika od odpowiedzialności za własne czyny. Nikt w społeczeństwie obywatelskim nie może nie podlegać jego prawom^{1 2}. Kiedy zaś ktoś postępuje tak, jak to sam tylko uznaje za stosowne i kiedy nie ma na ziemi żadnej instancji, do której można zaskarżyć jego czyny naruszające bezpieczeństwo innych i wyrządzające im szkody, to pytam: czyż nie pozostaje on nadal w pełni w stanie natury i tym samym nie może być częścią bądź członkiem społeczeństwa obywatelskiego? Zaprzeczyć temu może tylko ten, kto uzna, że stan natury jest tożsamy ze społeczeństwem obywatelskim. Jak dotąd, nigdy nie znalazłem nikogo, kto byłby tak wielkim orędownikiem anarchii i akceptował takie stanowisko.

Rozdział VIIIj

O początkach społeczeństw politycznych

§ 95. Skoro wszyscy ludzie są, jak to już zostało powiedziane, i wolni, równi i niezależni w stanie natury, nikt nie może bez 1 własnej ZS,°4y zostać tego stanu pozbawiony i poddany władzy

§ 96. Stąd też, kiedy grupa ludzi za zgodą każdej jednostki atworzyłaj^££ć/«o/£, to przez tę wspólnotę utworzyli oni jedno lało z władzą działania jak jedno ciało, zgodnie z ustaleniami wolą większości. Konieczne jest, by powstała za zgodą wrzących ją jednostek wspólnota, która jest jednym ciałem, ierzała w działaniach swych w jednym kierunku, czyli tam, niesie ją większa siła, jaką jest zgoda większości. Byłoby •emożliwe, by wspólnota mogła działać i przetrwać jako dno ciało, jedna społeczność inaczej, niż zostało to postanowione •a zgodą wszystkich należących do niej jednostek. W wyniku xly Jęażdy_jest zob()wią2any_d<y podiegania większości. tak widzimy, że tam, gdzie jakieś zgromadzenie jest upoważnione do działania na podstawie prawa pozytywnego, jak też tam, gdzie żadna grupa ludzi nie została do tego w ten sposób upoważniona, postanowienia większości oznaczają postanowienia

politycznej innego. Jedyny sposób, w jaki można oddać swą naturalną .'wolność- i nałożyć okowy społeczeństwa obywatelskiego, jest ugoda zimnymi dotycząca połączenia i zjednoczenia się jt_nimi w społeczności, zawarta dla zapewnienia im wygody, bezpieczeństwa i pokojowego współżycia, a także dla zabezpieczenia prawa korzystania z ich własności oraz lepszej ochrony przed wszystkimi, którzy nie należą do wspólnoty. Taka grupa ludzi, zawiązując wspólnotę, nie narusza wolności pozostałych, gdyż ci trwają, jak poprzednio, w wolności stanu ^natury. Kiedy jakaś grupa ludzi porozumiała się co do z^awilK,^an^^a /wspólnoty bądź powołania rządu, wówczas przyłączają się oni ; ,do niej równocześnie i t worzą jedno ciało polityczne, w którym ■ większość posiada uprawnienie do działnia i pociągnięcia za Sobą reszty.

?

1

zamiast usunąć. Zobaczono bowiem, ż^e Życie według woli jednego człowieka prowadzi do nędzy wszystkich ludzi. To skłoniło ich, by przystali na prawa, dzięki którym wszyscy mogli zawczasu poznać swe obowiązki i kary za ich niewypelnianie, Hooker, Eccl. Pol. Lib. I, Sect. io.

2

Prawo obywatelskie, będące aktem całego społeczeństwa politycznego, stosuje się do każdej części tego ciała, Hooker, tamże.

dej wspólnoty, tak jak na mocy prawa natury i rozumu rażałyby władzę całości.