24

Ć.JKJ 1 raktat drugi

pojedynczy człowiek, jak i wszyscy razem.. Każdy z nich I podlegał prawom, które sam, będąc częścią legislatywy, \ Lw-spółtwprzył^ Kiedy zaś prawa zostały już raz -ustanowione, \ nikt nie może na mocy swego autorytetu nie przestrzegać ich ¹ ani też rościć sobie pretensji do zwolnienia go z posłuszeństwa ^ wobec jego postanowień, by w ten sposób uwolnić siebie bądź swego poplecznika od odpowiedzialności za własne czyny. Nikt w społeczeństwie obywatelskim nie może nie podlegać jego prawom*. Kiedy zaś ktoś postępuje tak, jak to sam tylko uznaje za stosowne i kiedy nie ma na ziemi żadnej instancji, do której można zaskarżyć jego czyny naruszające bezpieczeństwo innych i wyrządzające im szkody, to pytam: czyż nie pozostaje on nadal w pełni w stanie natury i tym samym nie może być częścią bądź członkiem społeczeństwa obywatelskiego? Zaprzeczyć temu może tylko ten, kto uzna, że stan natury jest tożsamy ze społeczeństwem obywatelskim. Jak dotąd, nigdy nie znalazłem nikogo, kto byłby tak wielkim orędownikiem anarchii i akceptował takie stanowisko.

Rozdział YIIIj

O początkach społeczeństw politycznych

§ 95. Skoro wszyscy ludzie są, jak to już zostało powiedziane, i wolni, równi i niezależni w stanie natury, nikt nie może bez I własnej z£⁰4y zostać tego stanu pozbawiony i poddany władzy

zamiast usunąć. Zobaczono bomem, ęe życie według woli jednego człowieka prowadzi do nędzy wszystkich ludzi. To skłoniło ich, by przystali na prawa, dzięki którym wszyscy mogli z“wcz<ssu poznać swe obowiązki i kary z^a >th niewypelnianie, Hooker, Eccl. Pol. Lib. I, Sect. 10.

* Prawo obywatelskie, będące aktem całego społeczeństwa politycznej), stosuje się do każdej części tego ciała, Hooker, tamże.

J

/politycznej innego. Jedyny sposób, w jaki możni, oddać swą naturalną Wolność, i nałożyć okowy społeczeństwa obywatelskiego, jest ugoda zimnymi dotycząca połączenia i zjednoczenia się j^nimi w społeczności, zawarta dla zapewnienia im wygody, bezpieczeństwa i pokojowego współżycia, a także dla zabezpieczenia prawa korzystania z ich własności oraz lepszej ochrony przed wszystkimi, którzy nie należą do wspólnoty. JjTaka grupa ludzi, zawiązując wspólnotę, nie narusza wolności /pozostałych, gdyż ci trwają, jak poprzednio, w wolności stanu ^natury. Kiedy jakaś grupa ludzi porozumiała są co do zawiązania wspólnoty bądź powołania rządu, wówczas przyłączają się oni ? <ło niej równocześnie i tworzą jedno ciało polityczne, w którym ćynąkszpść posiada uprawnienie do działnia i pociągnięcia za

.Sobą reszty.

Kł

§ 96. Stąd też, kiedy grupa ludzi za zgodą każdej jednostki jtworzyła wspólnoty, to przez tę wspólnotę utworzyli oni jedno lało z władzą działania jak jedno ciało, zgodnie z ustaleniami wolą większości. Konieczne jest, by powstała za zgodą Iworzących ją jednostek wspólnota, która jest jednym ciałem, lierzała w działaniach swych w jednym kierunku, czyli tam, ~dzie niesie ją większa siła, jaką jest zgoda większości. Byłoby 'emożliwe, by wspólnota mogła działać i przetrwać jako -dno ciało, jedna społeczność inaczej, niż zostało to postanowione zgodą wszystkich należących do niej jednostek. W wyniku idy „każdy jest zobowiązany do podlegania większości.

. tak widzimy, że tam, gcTzie jakieś zgromadzenie jest upóważ-nionc do działania na podstawie prawa pozytywnego, jak też •tam, gdzie żadna grupa ludzi nie została do tego w ten sposób upoważniona postanowienia większości oznaczają postanowienia lej wspólnoty, tak jak na mocy prawa natury i rozumu rażałyby władzę całości.