381 jpeg

Ktupran M ObStU-ld.fj/wain weifcYnarm/r/mT Teorw ipttUftin T 1. W«s«m« 2008 1978-83-01 -14814*0. C by WN PWN 2007

368 CZĘŚĆ II Polityko handlowo zapewniać na kilka sposobów. Na przykład można zastosować dopłaty do produkcji przemysłowej lub subsydia eksportowe w przypadkach niektórych dóbr przemysłowych. dających firmom możliwość uzyskania przewagi komparatywnej. Jednak w większości krajów rozwijaiących się najczęstszą strategią uprzemysłowienia jest wspieranie gałęzi przemysłu nastawionych na zaspokajanie krajowego popytu. W tym celu stosuje się ograniczenia w handlu, takie jak cła i kwoty importowe, dążąc do zastąpienia importowanych dóbr przemysłowych dobrami krajowymi. Strategia pobudzania krajowego przemysłu poprzez ograniczenie importu dóbr przemysłowych jest nazywana uprzemysłowieniem antyimportowym, mającym na celu zastępowanie (substytucję) importu.

Można zapytać, dlaczego konieczne jest dokonywanie wyboru. Czemu nic wspierać zarówno zastępowania importu, jak i rozwoju eksportu? Odpowiedź na to pytanie opiera się na modelu równowagi ogólnej z uwzględnieniem Ceł, przedstawionym w rozdziale 5. Cło zmniejszające import nieuchronnie zmniejsza także eksport. Przez ochronę gałęzi przemysłu zastępujących import kraje odciągają zasoby produkcyjne od sektorów eksportowych - czy to już istniejących, czy potencjalnych. Toteż polityka zastępowania importu produkcją krajową oznacza także osłabianie bodźców do wzrostu eksportu.

Istnieją zarówno gospodarcze, jak i polityczne powody, dla których zwykle wybiera się strategię uprzemysłowienia przez zastępowanie importu, a nie przez zwiększenie eksportu. Po pierwsze, do lat 70. wiele krajów rozwijających się odnosiło się sceptycznie do możliwości eksportowania dóbr przemysłowych (chociaż sceptycyzm ten stawia również pod znakiem zapytania zasadność stosowania protekcjonizmu w ychowawczego). Wierzono, że uprzemysłowienie musi się opierać na zastępowaniu importu lokalnym przemysłem, a nic na eksporcie dóbr przemysłowych. Po drugie, uprzemysłowienie antyimportowe w oczywisty sposób wiązało się z dominującymi w danym okresie tendencjami w polityce. Mówiliśmy już, że kraje Ameryki Łacińskiej rozwijały produkcję substytutów importu w latach .30. z powodu Wielkiej Depresji, a potem w pierwszej połowie lat 40. w wyniku załamania handlu spowodowanego przez II wojnę światową (rozdział 9). W krajach tych substytucja dóbr importowych działała na korzyść pewnych silnych grup interesu, a wspieranie eksportu nic miało naturalnych zwolenników wśród ogółu elektoratu.

Warto również zwrócić uwagę na to, że niektórzy zwolennicy polityki uprzemysłowienia antyimportowego byli przekonani, iż gospodarka światowa jest zamknięta dla nowych graczy, a przewaga krajów uprzemysłowionych jest zbyt wielka, aby nowo uprzemysłowione kraje mogły z nimi konkurować. Najbardziej zagorzali zwolennicy tego poglądu opowiadali się za ogólną polityką separacji krajów rozwijających się i krajów rozwiniętych; nawet wśród umiarkowanych zwolenników strategii protekcjonizmu antyimportowego do lat 80. wciąż przeważała opinia, te międzynarodowy system gospodarczy działa na niekorzyść interesów krajów rozwijających się.

Największa fala uprzemysłowienia antyimportowego pojawiła się w latach 50. i 60. Kraje rozwijające się zazwyczaj zaczynały od ochrony finalnych stadiów cyklu przetwórczego, jak przetwórstwo żywności czy montaż samochodów. W większych