52 53 [Rozdzielczo�� Pulpitu]

odfciyck i rodocwn

t i *»prv>po<m>vvs nic    kiorc sprawiają przy je m nośę

>m Mogą u» h\c na prnklail wycieczki poza miasto, wedr,-___¹

przy

wędr

?*k.

skicłi sitakach. up Kunanic lycti rodzajów aktywności, które lubi c>. poraaKa tez nw.i)ac jcjp> łaintcrcMtwania. zagospodarować przez (t/ialama o charakterze konstruktywnym. Im więcej czasu _n^'

Npvd/n na i\v>» itaniu swoich zainteresowań, im bardziej jest czy^**¹ imw yest mniejsze prawdopodobicnstwo. że zajmie się tym. co nio,'l niego niebezpieczne. Dlatego też rodzice powinni wspierać rozwój J wman sw^wch dzieci Nie należy się przy tym zrażać czy też dc nerw. ^1

' ______ _.a i_______■ _ vł;

st>tni zmianami zainteresowań adolcsccnta. W tym wieku szuka, sprawdza, ikw^odzi poprzez doświadczenia do tego. czym ch^S^ I w życiu zajmować. Jego zainteresowania dopiero krystalizują się, _w*^Sv I idi syborae notc się mylić.    ^ k I

Dziecko może popełniać błędy nie tylko w wyborze 2aintc_rcsow również w codziennym życiu. Rodzice powinni mu pomóc w wyc^**¹ ą ! wniosków z popełnionego błędu oraz chronić przed taką pomyłką, ^^r*‘^t koncryiatn się tragicznie lub spowodowałaby poważny uszczerbek w _S|?^łV< ■ zycznym łub psychicznym dziecka. Nastolatek popełniający błąd bąa^ ¹ s/.tcs porażkę wymaga wsparcia, a nic karania. Karanie jest zresztą ⁷¹ * metodą wychowawczą, nader rzadko przynoszącą oczekiwane efekty. tecznośc kary wpływa wiele czynników, między innymi takie, jak:

-    rozumienie znaczenia kary przez dziecko,

-    konsekwencja w stosowaniu kar. tzn. karę należy stosować zawsze u dv. gdy dochodzi do niepożądanego zachowania (jest to trudne, a ₀ sami wręcz niemożliwe).

-    stopniow anie kar. od najlżejszych do cięższych, co niesie ze sobą nieb pieczeństwo eskalacji kary aż do utraty kontroli i — czasami — przcam

-    adekwatność kary do przewinienia *td.

Stosowanie kar jako metody wychowawczej prowadzi często do nicpr^. j danych efektów ubocznych. Karane dziecko może zacząć unikać karząc** jfl rodziców, gdyż czuje do nich urazę. Nastolatek często i dotkliwie karanyąl ze zacząć posługiw ać się agresją w stosunku do rówieśników. Dlatego też u ry należy stosować z wielką rozwagą, pamiętając, że karą jest również poż» I wienie nastolatka przyjemności, utrata na pewien czas przywileju itp. Pną 1 przystąpieniem do karania warto najpierw porozmawiać z dzieckiem atl mat sytuacji konfliktowej, a następnie rozważyć, czy jego przewinienie ja ■ na tyłe poważne, by stosować kary. Niektóre, drobne, przewinienia (np.k| łagan w pokoju) nic są warte tego. by angażować swoją energię w stosom*I tej trudnej i kontrowersyjnej metody wychowawczej. Lepszym rozwiązana* jest dostrzeżenie i pochwalenie dziecka, gdy zachowa się w sposób, jakiego* niego oczekuje dorosły (np. posprząta w pokoju). Przyniesie to na pewno lą sae efekty, gdyż dzieciom bardzo zależy na pochwałach. Pochwały mają&

s

_ńj_fl, charakter motywujący, a nagroda stanowi znaczne wzmocnienie pożąda-_fl>ch zachowań. Nie należy wyszukiwać błędów, które popełniają dzieci, lecz raczej skupić się na tym, co potrafią robić najlepiej. Każde pozytywne działa-nic podejmowane przez dziecko powinno zostać nagrodzone pochwalą, ak-itptncją- Rodzic musi dostrzegać, że jego dziecko rozwija się i osiąga kolejne poziomy kontroli nad samym sobą. Proces dochodzenia do dorosłości jest długotrwały i złożony, Dziecko nic zacznie się zachowywać tak, jak sobie życzy rodzic tylko dlatego, że zostało mu to zakomunikowane. Dzieci przechodzą ko-lejne etapy rozwojowe stopniowo, wykonując drobne kroki. Każdy taki krok musi być dostrzeżony i nagrodzony. Stosowanie pochwal, nagród i pozytywnych wzmocnień w stosunku do dziecka pozwala mu budować swój wizerunek. kształtować wysoki, stabilny poziom samooceny. Mlodziez uczy się wielu rzeczy przez doświadczenie. By poznać, co to znaczy „być człowiekiem odpowiedzialnym", trzeba ponosić konsekwencje swoich czynów. Miody człowiek często doświadcza porażek i sukcesów. Sukcesy należy docenić, niektóre porażki można pominąć milczeniem, gdyż same w sobie stanowią wystarczającą lekcję dla dorastającego dziecka.

Bywają jednak momenty, w których rodzic musi interweniować. Z taką sytuacją mamy do czynienia wtedy, gdy problem przerasta dziecko z powodu niedostatecznego doświadczenia życiowego lub możliwości niebezpieczeństwa. Nastolatek musi wiedzieć, że istnieją granice dla jego postępowania oraz podejmowanych samodzielnie decyzji. Granice te oraz konsekwencje ich przekroczenia muszą być jasno określone, przedyskutowane w gronie rodzinnym i zaakceptowane zarówno przez rodziców, jak i dzieci. Tylko wtedy zyskujemy pewność, że ograniczenia nie wzbudzą buntu i będą, w miarę aktualnych możliwości nastolatka, przestrzegane. Przykładem tego typu granic mogą być wymagania dotyczące kulturalnego prezentowania własnych poglądów im różne sprawy oraz obrony własnych interesów bez obrażania innych osób. Umiejętności prezentowania własnego zdania, przeciwstawiania się presji innych osób są szczególnie istotne w przypadku substancji psychoaktywnych. Umiejętność odmówienia wypicia alkoholu lub wzięcia narkotyku wymaga motywacji, zaufania do samego siebie oraz stanowczości i trwałości podjętej decyzji, a więc odpowiedniej praktyki i doświadczeń, które nastolatek zdobywa min. w domu rodzinnym, w kontaktach z dorosłymi. Nauka tych umiejętności nie jest łatwa i czasami pewne granice (dobrego wychowania, taktu) mogą być przekroczone. Dlatego też rodzice muszą wykazać się dużą cierpliwością i obiektywnością, które pomogą dzieciom skorygować błędy i wzmocnią ich zdolność do podejmowania własnych, akceptowanych i pożądanych ze społecznego punktu widzenia decyzji.

Reasumując tę część rozważań można stwierdzić, że dobry rodzic powinien stosować pewne zasady i reguły. W literaturze psychologicznej zajmującej się tą problematyką prezentowane są różne zestawy cech dobrego rodzica.

53

www.wiipxoflipl