Barbie (8)

na kulturowe rafy zwłaszcza wtedy, gdy zestawiamy Barbie z lalkami niemowlakami.

Pamiętając więc o wszystkim, co zostało przed chwilą powiedziane, wróćmy do lalki Barbie jako modelu kulturowego dla dziewczynek. Oto co sądzi na ten temat Darlene, bibliotekarka w bibliotece uniwersyteckiej: ’

Lalki niemowlaki, które zachęcały nas do naśladowania wizerunku macierzyństwa, zostały chyba zastąpione przez Barbie - dziewczynę-robiącą-karierę czy też cokol-wiek-innego-czym-chcialabyś-być-pod-warunkiem-że-jes-teś-anorektyczną-i-seksowną-dziewczyną. Czy jest to jednak lepsze, czy gorsze przesianie dla naszych dzieci?

Z pewnością przesianie Barbie zawiera między innymi bardzo silne treści dotyczące kobiecości. Jakie znaczenie ma Barbie dla bycia kobiecą w dzisiejszym zagonionym, szybko zmieniąjącym się świecie?

Barbie objawiła się na rynku w 1959 roku; w tym samym roku Erving Goffman opublikował swoją klasyczną już dzisiaj książkę Człowiek w teatrze życia codziennego'. Wiele z tego, co Barbie mówi nam na temat kobiecości, odpowiada temu, co Goffman pisa! o ,ja” w wieku pozorów i wizerunków. Jednym z podstawowych pojęć użytych przez Goffmana jest kont rolo -wanie ekspresji, za pomocą której świadomie bądź nieświadomie dążymy do panowania nad tym, w jaki sposób inni nas postrzegąją. Kontrolowanie ekspresji obejmuje takie dziedziny zachowania, jak dobre maniery, pochlebstwo i inne formy nieszczerości, wybiórcze ujawnianie swych motywacji i działań oraz wszystko inne, co się wiąże z pozytywnymi, milcząco przyjmowanymi założeniami na swój temat. Kontrolowanie ekspresji obraca

Pierwsze wyd polskie z 1981 r. w przekładzie Heleny i Pawia Śpiewaków; polska wersja terminologii Goffmana cytowana jest za tym tłumaczeniem (przyp. tłum.).

fBię wokół prezentacji, która koncentruje się na kostiumie i języku ciała. Kontrolowanie ekspresji wymaga między innymi właściwego do okoliczności stroju.

Pod tym względem Barbie nigdy nie zawodzi. Zawsze . ma odpowiednio kobiecy strój, idealnie dostosowany do sytuacji, czy to na nartach, czy w drodze do biura. W związku z tym Barbie umie kontrolować ekspresję, za każdym razem znąjdując sposób, by okazać się odpowiednio kobieca, nawet jeżeli przekracza granice, które zwykle oddzielają mężczyznę od kobiety. Barbie strażakowi nie grozi więc wzięcie za Jednego z chłopaków”. Wiedzą o tym dzieci, wiedzą rodzice i nauczyciele, wiedzą też projektanci z Mattela. Superkobiece stroje i zachowanie Barbie gwarantują, że nigdy nie zapomina się o jej pici. To właśnie stoi za postrzeganiem przez wielu ludzi Barbie - modelu kulturowego. Istnienie tej właśnie ikony prowadzi do wniosku, że kobieta może wykazywać wszystkie cechy tradycyjnie pojmowanej kobiecości, łącznie z miłym zachowaniem, a równocześnie bezkonfliktowo odnosić sukcesy w zdominowanych przez mężczyzn zawodach. Barbie sugeruje, że kobiety mogą odnieść sukces w dziedzinach typowo męskich, nie tracąc nic ze swojej kobiecości.

Równocześnie Barbie stoi na piedestale Amerykańskiej Piękności. Mark, biały mężczyzna po czterdziestce, ujął to tak:

Piękne włosy. Zgrabne nogi. Doskonały biust. Talia osy. W ten sposób przez wiele lat wyobrażałem sobie wygląd idealnej kobiety. Ten fałszywy obraz pojawił się w mojej głowie bardzo wcześnie; miałem może pięć albo sześć lat, kiedy po raz pierwszy zobaczyłem zupełnie rozebraną lalkę Barbie.

Podobne odczucia ma Beth, studentka uniwersytetu Midwest: „Barbie jest dla dziewczynek czymś okropnym.

37