CCF20120104014

218

219

Tę właściwość gramatycznego “dopasowania formy składników wyrażenia określa się terminem akc dacja syntaktyczna (= dostosowanie formy składniowe nych wyrazów do innych, z którymi tworzą związek skła: wy współrzędny lub niewspółrzędny).

Akomodację rozumiemy tu jako gramatyczne dopasov. =-nie się składników związku syntaktycznego. Akomoda::; składniowa wyrazu to dostosowanie formy składn fc= określającego do wymagań członu określanego, form podrzędnika wobec formalnych wymagań nadrzędnika.

Dlatego poprawne są konstrukcje akomodossar__

mieć córkę, widzieć kota, biafa dama, natomiast niesprawne byłyby: mieć córka, widzieć kotem, biały dama - r tu forma składnika podrzędnego nie została grama?. 1 nie dopasowana do wymagań nadrzędnika.

Natomiast zdolność wyrazu do “otwierania’ ^{1 2}a siebie miejsca dla pewnych innych wyrazów z okresem klasy leksykalno-gramatycznej (dla pewnych części ~ : lub dla pewnych wyrażeń) określa się w gramatyce s«r konotację kategorialną leksemu lub jako zdolność notacyjne wyrazów i klas wyrazowych.

Np. czasowniki i przymiotniki konotują klasę ²3-czowników, “otwierają" dla nich miejsce obok albo siebie: spać - kto; kochać - kto, kogo; pisać - kto, co, cz ~ dać - kto, co, komu Wd.; piękny - kto, co; wyższy-kto. — od kogo, (czego) itd. Rzeczowniki są też ko notowane zrsc liczebnik: jeden kto? troje czego? oraz przyimek: na cc m czym, bez czego, ku czemu itp. ( zob. rozdz. Części mo»'M Z kolei czasownik nie konotuje przymiotnika ani liczebnSa czyli nie tworzą one związków składniowych z czasown •

Nie można więc uznać za konstrukcję składniową potacs-

I~a 'leżeć metalowa, ani 'dwa widzi, a także ² ładnie dziew-— -a - bo przysłówek nie konotuje rzeczownika, ani cza-na^r~ k nie konotuje przymiotnika, scamiętajmy:

konotacja polega na otwieraniu pozycji składniowych, czyli : -Stych miejsc” zapowiadających pojawienie się jakiegoś mego wyrazu (części mowy lub wyrażenia) jako składnika ? -.-ązku. Konotacyjne własności wyrazów wyznaczają więc podstawowy schemat konstrukcji i warunkujątworzenie po-mawnych wyrażeń (zdań i innych typów wypowiedzeń).

■

1

[IMAGA:

2

~owych podręcznikach składni używa się terminu wyma-jar a akomodacyjne, który obejmuje związki podrzędników refowanych, tradycyjnie nazywane związkami zgody i rzą-> -odrzędnik w związku przynależności uznaje się wtedy ^ s<ładnik konotowany, lecz nie akomodowany, tzn.jego jfcma nie zależy wtedy od gramatycznych wymagań członu -•“esianego, lecz od treści i funkcji składnika podrzędne-p . związku przynależności.

Warunki semantyczne dotyczą wzajemnego dosto-sr²ania znaczeń słów, które mogą tworzyć sensowne połą-zs~e: np. czasownik pić (także pochodne od niego: wypić,-~oć. napić się) łączą się tylko z rzeczownikami, które nazy-«aą płyny przeznaczone do picia: wypić sok, wodę, herbatę m - nie łączą się zaś z rzeczownikami z innych klas seman->cznych (oczywiście bezsensowne byłoby połączenie: pić dom, tc. «ota, pić smołę itp. - choć gramatycznie są one popraw-te. rzn. mają poprawną formę składniową. Wyrażenie po-?zme: koszula pije kogoś - jest zrozumiałe tylko wtedy, gdy