Dewey Rozdz Lekcja a kształcenie (8)

nych faktów obserwacji i przejawów działania, tak też potrzeba jej poszczególnych faktów i działań do ostatecznej realizacji. „Olśniewające uogólnienia" są bez-władne dlatego, że s§ fałszywe. Stosowanie jest równie istotną częścią składową prawdziwego refleksyjnego do-ciekania jak bystra obserwacja lub samo rozumowanie. Prawdziwie ogólne zasady zmierzają do spontanicznego zastosowania. Nauczyciel musi w istocie dostarczyć odpowiednich warunków do zastosowania zasady i ćwiczenia; ale jest w tym coś nie w porządku, jeśli po to, by" zasady mogły znaleźć zastosowanie, trzeba Umyślnie"" Stwarzać zadania sztuczne.

Rozdział szesnasty Pewne wnioski ogólne

Zakończymy nasz przegląd zagadnienia, jak myślimy i jak powinniśmy myśleć, przedstawieniem pewnych czynników myślenia, które powinny się równoważyć, a które stale mają tendencję do takiego wyodrębniania się, że jeden działa przeciw drugiemu, zamiast współdziałać dla wytworzenia płodnego dociekania refleksyjnego.

1. Świadomość i nieświadomość

Jest godne uwagi to, że w jednym znaczeniu wyraz rozumiane oznacza coś tak dokładnie przez nas opanowanego, coś, z czym się tak zupełnie godzimy, że je przyjmujemy, innymi słowy, bierzemy jako coś całkiem oczywistego bez dalszych wyjaśnień. Potoczne powiedzenie: „To się samo przez się rozumie” — znaczy tyle, co: „jest zrozumiałe”. Dwie osoby mogą z sobą rozmawiać inteligentnie dlatego, że wspólne doświadczenie daje im pewną podstawę wzajemnego zrozumienia się, tło, na które każda z nich rzuca swoje uwagi. Wygrzebywać i formułować tę wspólną podstawę byłoby niedorzecznością, bo jest ona „rozumiana”, tzn. milcząco do-rozumiewana i przypuszczana jako nie kwestionowany pośrednik inteligentnej wymiany myśli.

Jeśli jednak dwie osoby nie zgadzają się z sobą, trzeba koniecznie wydobyć na jaw i porównać przesłanki,

257