DSCN8888

zeznań świadków. Dwóch ludzi obserwujących to samo zdarzenie często daje zupełnie odmienny ich opis.

Przypominanie, rozpoznawanie

Efekty zapamiętywania i pamiętania ujawniają się w trzeciej fazie procesów pamięciowych - przypominaniu.

Przypominanie zachodzi pod wpływem bodźców zewnętrznych lub wewnętrznych. Może przybrać formę przypominania sobie lub rozpoznawania.

Spostrzegając swoje otoczenie, rozpoznajemy je jako znane lub nieznane (nowe). Dotyczy to oczywiście każdego elementu otoczenia. Człowiek praktycznie bez przerwy coś rozpoznaje: przedmioty, ludzi, czynności, własne przeżycia Podobnie zwierzęta orientują się w otoczeniu. Charakterystyczne dla rozpoznania jeśt niekiedy towarzyszące mu poczucie „swojskości”. Dzieje się tak wtedy, kiedy rozpoznajemy elementy rzeczywistości, z którymi mamy stały kontakt. Jeżeli jednak po wielu latach nieobecności wracamy do miasta, w którym nie byliśmy od wielu lat, rozpoznając setki przedmiotów, miejsc, a nawet ludzi, nie mamy jednak tego poczucia (Szewczuk, 1990).

Rozpoznawanie jest formą pamięciowego:

1.    Odróżniania bodźców już znanych od nieznanych (nowych).

2.    Rozróżniania bodźców. Dokonujemy wtedy wyboru znanych nam bodźców spośród grupy równocześnie na nas działających (np. rozpoznajemy znajomego w grupie ludzi).

Są sytuacje, w których rozpoznawanie jest łatwe, dokonuje się niemal natychmiast, nie towarzyszy mu wahanie. Gdy jednak bodźce są nam słabo znane lub gdy są bardzo podobne do siebie, rozpoznawanie jest trudne, niepewne.

Pamiętać należy, że stopień podobieństwa jest kategorią subiektywną, związaną z doświadczeniem osobniczym. Dla jednych Wietnamczycy są łudząco podobni do siebie, dla innych tak samo się różnią jak Polacy między sobą. Dla niedoświadczonego pilota odgłos pracujących silników samolotu jest hałasem, dla doświadczonego źródłem wielu informacji.

Proces rozpoznawania różni się funkcjonalnie od przypominania tym, że rozpoznawanie wychodzi zawsze do aktualnego bodźca, natomiast przypominając sobie musimy dopiero odnaleźć w pamięci określoną informację. Przypominanie i rozpoznawanie często występują razem. Przypominając sobie jakiś fakt, rozpoznajemy równocześnie sytuację, w której go przeżyliśmy. Uderzającym przykładem przypomnienia, któremu nie towarzyszy rozpoznanie, jest nieświadomy plagiat (Woodworth, Schlosberg, 1967).

Przypomnieć możemy sobie numer telefonu, melodię, wiadomości, umiejętności. wyobrażenia, przemyślenia. Przypomnienie może zajść samorzutnie. Spo-