g

nych. Przedmiotem tych styczności jest jakaś wartość, przedmiot, czynność uregulowana przepisami i stanowiąca przedmiot publicznego zainteresowania. Styczności prywatne to prośba o pożyczenie kilku złotych, kupno gazety, prośba o informację itp.

Najważniejsze jednak socjologicznie są dwa rodzaje styczności: osobiste i rzeczowe. W pierwszych przedmiotem styczności są jakieś cechy czy sprawy dotyczące osoby, z którą następuje styczność. Np. odwiedziny chorego, spotkanie zakochanych, spotkanie dla udzielenia korepetycji koledze czy pomożenia mu w napisaniu referatu - oto przykłady styczności osobistych. Przedmiotem zainteresowania i przedmiotem działania w toku styczności są cechy i sprawy osobiste obu part nerów. Powiedzielibyśmy przenośnią, że jest to styczność „ludzka”. Natomiast styczności rzeczowe to takie, jak kupno towaru w sklepie, zapłacenie podatku w urzędzie, kupno biletu w kinie itp., te wszystkie czynności, którym nie towarzyszy zainteresowanie osobowością człowieka, lecz przedmiotem czy usługą, którą ona dysponuje. A więc np. w wielkim mieście konduktor tramwaju, stykający się z setkami czy nawet tysiącami osób dziennic w toku swej pracy, może być idealnie samotny, gdyż nikt z tych ludzi się nie interesuje nim i jego sprawami. Brak styczności osobistych jest podstawą osamotnienia.

Wreszcie styczności mogą być pośrednie i bezpośrednie. Przykładem styczności pośredniej jest wysłuchanie wykładu telewizyjnego, wymiana korespondencji, przeczytanie czyjegoś przemówienia w prasie; styczność bezpośrednia — to spotkanie twarzą w twarz.

Styczności społeczne mogą być rzeczowe trwałe (np. kupowanie gazety stale w tym samym kiosku), osobiste trwałe i przelotne. Każdy z nas może łatwo dokonać takiej klasyfikacji analizując własne styczności i dzieląc jc na osobiste, prywatne itd.²

Styczności społeczne są już istotnym elementem wiązi społecznej. Styczność w przestrzeni i styczność psychiczna są dopiero warunkami wystąpienia styczności społecznych i ich charakter nie ma większego znaczenia dla charakteru powstającej więzi. Styczności społeczne determinują juz charakter więzi, wpływają na to, co ludzi łączy. Wspomniałem już o tym, że brak styczności osobistych trwałych jest istotą izolacji społecznej czyli osamotnienia, które z kolei musi prowadzić do zachwiania równowagi psychicznej jednostki. Tzw. społeczeństwo masowe, tzn. społeczeństwo powstające na podstawie dominacji w stycznościach społecznych środków masowego przekazu, charakteryzuje się przewagą pośrednich styczności rzeczowych nad stycznościami osobistymi, co ma poważne konsekwencje w zachowaniu się członków tego społeczeństwa.

WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIA

Wróćmy teraz znowu do naszej grupy ćwiczeniowej, zęby zobaczyć, co się w niej dzieje dalej. Pozawierano \\\/ znajomości, uczestnicy grupy już się nawzajem rozpoznają, posiadają już pewien zakres wiedzy o sobie, spotykają się nie tylko w sali seminaryjnej, spotykają się także na innych wykładach, w stołówce, w bibliotece, wymieniają ukłony, drobne usługi, od-s*. icdzają się, rozmawiają i dyskutują ze sobą. W toku tych czynności pojawia się nowe zjawisko: studenci za-< /ynają się nawzajem przekonywać, wpływać wzaje-

K lasy Akację i opis znaczenia styczności społecznych w ży-ii .społecznym przedstawił Florian Znaniecki, Socjologia wychowania, t. I, 1920.

171