img145

Pędziałka może być pojedynce lub podwójna (rewersyjDa). Decymetry i metry są oznaczone kreskami i opis9ne. Stosowana są różne układy i opisy podziałki na łacie. Często łata zaopatrzona jest w uchwyty, ułatwiające ustawianie jej i trzymania w czasie pomiaru. Łata niwelacyjna służy do pomiaru różnic wysokości 2a pomocą niwelatora. Tt celu otrzymania dokładnych wyników pomiaru łaty powinny być ustawiane pionowo. Do pionowego ustawienia łaty w czasie wykonywania odozytu używamy pionu albo iibeli okrągłej, przytwierdzonej do Łaty (po przeciwnej stronie podziałki). Łatę ustawiamy podczas pomiaru na repetach lub - w punktach pośrednich -na podstawkach żelaznych, na palikach i na innych trwałych punktach lub na terenie (przy pomiarze rzeźby terenu). Odczyty aa łacie wykonujemy według nitki poziomej siatki celowniozej lunety niwelatora.

Ha rysunku 156a przedstawiona jest łata niwelacyjna ustawiona na żabce w terenie, a na rysunku 156b - obraz tej łaty w luneoio niwelatora i odczyt 1,054 m. Uetry i decymetry odczytujemy według opisu łaty, centy-

3ys. 156

.metry liczymy od ostatniej opisanej kreski decymetrowej do nitki pozie* mej w kierunku z góry na dół, patrząc na obraz łaty w lunecie, zaś nill-metry szacujemy na oko. Pr2y pomiarach mniej dokładnych zaokrąglamy odczyty na łacie niwelacyjnej do 1 cm. Zatem odczyty na łacie niwelacyjnej mogą być 4-oyfrowe do 1 mm lub 5-cyfrowc do 1 cm.

Istnieje szereg typów nlwelatorów libelowych. Kgjczęściej używanymi są jednak niwelatory ze śrubą elewucyjną, pozwalającą na obniżanie lub podnoszenie jednego z dźwigarów alidady. Instrument jesz wyposażony w pomocniczą libelę okrągłą, służącą do przybliżonego, a zarazem wstępnego poziomowania instrumentu.

Niwelatory nowoczesne wyposażono są zwykle w lunety z soczewką ogniskującą, która pozwala nastawiać obraz przedmiotu na ostrość bez zmiany długości lunety, co w dużym stopniu zapewnia stałość osi oclonej. Libsię w takich niwola torach obserwuje się przez lupę i eyatem pryzmatów. Urządzenie pryzmatyczne umożliwia bardzo dokładno ustawianie osi libjli w poziomie przez obserwację 1 zgranie (koincydencję) obrazu obu keńców pęcherzyka Iibeli, pochylanoj razem z lunetą za ponooą śruby elewacyjnej.