IMG 1305203917

Badania statystyczne błędnie oddają zjawiska kulturowe, zatracony bowiem zostaje ich sens. Obiekty kulturowe, pisze Darnton, „należy czytać, nie liczyć” i w dalszej części wywodu wskazuje na konieczność odejścia od kwantyfikacji kultury na rzecz zwrócenia uwagi na symboliczny wymiar relacji społecznych¹.

Roger Chartier w swojej recenzji książki Darntona wykazuje, że dla autora The Greate Cat Massacre zrozumienie kultury polega na wytropieniu znaczenia zawartego w symbolicznych formach, które działają w danej kulturze. Analizy biegną zatem od tekstu do kontekstu i z powrotem, i polegają na porównywaniu każdego specyficznego użycia symbolu ze „światem sensu”, od którego zapożycza on znaczenie. Ten program jednak, jak podkreśla Chartier, jest odmienny od antropologii historycznej praktykowanej przez Annales, która zasadza się na „historycznym potraktowaniu antropologicznych obiektów”. Podstawową bowiem dla Darntona sprawą jest zaoferowanie historykowi koherentnej koncepcji kultury, której nie wypracowała historia mentalite². Ową koncepcję znajduje Darnton u Geertza³.

Książka Darntona The Greate Cat Massacre zawiera sześć esejów, wśród których szczególnie dwa pierwsze (Peasants Tell Talles: The Meaning of Mother Goose i Workers Reuolt: The Greate Cat Massacre of the Rue Saint-Severin) wykorzystują antropologiczny sposób

podejścia do przeszłości. Cel badawczy, którym jest interpretacja kultury, próbuje Darnton osiągnąć wykorzystując strategie badawcze zaczerpnięte z antropologii. Są to: 1) specyficzne antropologiczne podejście do przedmiotu badań (by „wejść” w kulturę na przykład osiemnastowiecznej Francji, zaczyna badania od pozornie niewytłumaczalnych czy niezrozumiałych tekstów, przysłów, działań, rytuałów); 2) zainspirowany antropologią program (spojrzenie na kulturę obecną „z punktu widzenia tubylca”); 3) antropologiczne (Geertzow-skie) rozumienie kultury jako „świata symbolicznego”. We wstępie swojej książki autor deklaruje:

Książka ta bada sposoby myślenia istniejące w osiemnastowiecznej Francji. Próbuje ona pokazać nie tylko, co myśleli ludzie, lecz także: jak myśleli, jak tłumaczyli sobie świat, nadawali mu znaczenie, wypełniali go uczuciem. Miast podążać traktem historii intelektualnej, badania prowadzą do nieokreślonego terytorium znanego we Francji pod nazwą Thistoire des mentalites. Ten rodzaj historii nie ma jeszcze swojego odpowiednika w języku angielskim, jakkolwiek może być ona określana mianem historii kulturowej, rozpatruje bowiem naszą własną cywilizację w ten sam sposób, jak antropologowie analizują kultury „innych”. Jest to historia o obliczu etnograficznym. (...) Etnograficznie nastawiony historyk (ethnographic historian) bada sposób, w jaki zwykli ludzie nadawali sens światu. Próbuje odkryć ich kosmologię, pokazać, jak organizowali rzeczywistość i wyrażali ją w swym zachowaniu⁴.

L Najbardziej znany esej opisuje „dziką masakrę kotów” dokonaną w Paryżu około 1730 roku przez grupę uczniów z warsztatu drukarskiego. Esej ten od po-

189

1

   Tamże.

2

   Zob.: Roger Chartier, Text, Symbole, and Frenchness. „The Journal of Modern History”, vol. 67, nr 4, December 1986, s. 683.

3

   Na temat wpływu teorii Geertza na historyków zob.: Ronald G. Waltera, Signe of the Times: Clifford Geertz and Historians. „So-cial Reeerach”, vol. 47, nr 3, Autumn 1980.

4

Robert Darnton, Wstęp do książki The Gnat Cat Massacre, s. 83.