IMGP75

Fakt literacki

Wf Ewa Korpała-Kirszak była uprzejma Bzeć, skorygować pod względem językowym BSupełnić o pominięte cytaty pierwszą wersję przekładu (drukowaną w „Nowym Wyrazie” 1975, nr 21), za co bardzo dziękuję — M. Płachecki.

¹ Por. artykuł O ewolucji literackiej w niniejszej książce, poświęcony zagadnieniom funkcjonowania literatury jako systemu. Określenie literatury jako dynamicznej konstrukcji językowej nie wymaga pojęcia obnażenia chwytu. W pewnych epokach chwyt obnażony, tak jak wszystkie inne, ulega automatyzacji i stwarza zapotrzebowanie na dialektycznie mu przeciwstawny chwyt utarty. Ten ostatni będzie w takich warunkach dynamiczniejszy od chwytu obnażonego, gdyż zmieni związek zasady konstrukcyjnej z materiałem odczuwany jako zwykły, a zatem związek ten podkreśli „Ujemna cecha” utartej formy może przeważyć wobec automatyzacji „dodatniej cechy” formy obnażonej.

^ł Dlatego wszelki „puryzm” jest ..puryzmem” specyficznym, opartym na danym systemie, a nie „puryzmem w ogóle”. Odnosi się to również do puryzmu językowego. Długie spisy „błędów” i „nieprawidłowych form" Puszkina archalstyczna „Galatca” (1829 i 1930) cytuje całymi stronicami. Współczesna proza rosyjska popada w przesadę dwojakiego rodzaju: obawia się prostej frazy i unika jak ognia w pełni uzasadnionej niedbalości żywego języka. Tymczasem Plsiemski pisał bez obaw: „Zionęcy stamtąd zapach machorki i jakiegoś skisłego kapuśniaku czynił życie w owym miejscu niemal nie do zniesienia."

* Artykuł pisany był w roku 1924. W chwili obecnej istnieje praca N. Stiepanowa, a także publikacje kilku innych autorów.

« Twierdzić, iż owe zmiany tematów warunkują przyczyny pozaliterackie (np. przeżycia osobiste) to nic innego, jak mylić pojęcia genezy i ewolucji. Psychologiczna geneza zjawiska nie odpowiada znaczeniu tego zjawiska w procesie ewolucji.