K 4

Patologie

nadmiaru

procesów

składowych

Wymieńmy — choćby pobieżnie — na jakie patologie nadmiaru H narażona jest edukacja w swych składowych procesach.

1.    Przerost globalizacji — nad wszystkimi innymi składnikami® edukacji — prowadzi do kosmopolityzmu, globalizmu, wyol-B brzymiania dramatów ludzkości w wymiarze światowym, i do przesłaniania trudnych problemów własnego państwa, narodu, ® własnej osobistej tożsamości, do marginalizacji społecznych® problemów lokalnych i tych w wymiarze psychologicznym. I

2.    Nadużywanie etatyzacji prowadzi do etatyzmu, do kształcenia® irracjonalnego, religijnego kultu państwa, jego instytucji,® i przywódczych organów i osób. W skrajnej postaci doprowadza® to do upodobnienia się wychowania do tresury, i do zamykania® życia społecznego w granicach instytucji totalnych, wymagają-® cych jednolitego rytmu i zuniformizowanych treści przeżyć,® ustanawiania nadkontroli nad całym życiem jednostek i grup.® Historycznie doświadczonymi przykładami są tu systemy indo-H ktrynacji w społeczeństwach totalitarnych, faszystowskich,® a u nas „systemy wychowawcze” z okresów „błędów i wypa-H czeń”, z okresów woluntaryzmu władzy.

3.    Przerosty w traktowaniu narodu jako wartości naczelnej wy-H chowania (nacjonalizacji) prowadzą do nacjonalizmu i nazi-® zmu, do przekonań o wyższości jednego narodu wybranego czy® rasy, nad innymi.

4.    Patologia nadmiaru wychowania klasowego wyraża się w skraj-®

nym kolektywizmie, w przyjmowaniu (od grupy) bez racjonal-® nych przesłanek przekonania o prawie do dominacji, przewagi® i dyktatury klasy, z której się pochodzi lub której interesy® (nawet nie uświadomione przez członków tej klasy) reprezen® tuje partia, do której się należy. Jest to więc supraklasowośc® i sekciarskie traktowanie doktryny partyjnej, zmieniające ją® w uzasadnianie panowania mniejszości nad większością (w inte-® resie status quo mandatariuszy-funkcjonariuszy, ale zarazem^; w dalekosiężnym interesie owej klasy). Patologią edukacji®; klasowej, partyjnej jest także gotowość wyrzeczenia się obrony interesów własnego państwa oraz własnej grupy społecznej na|p rzecz interesów partii (klasy).    iża

5.    Przerost wychowania dla instytucji i organizacji prowadzi defiw syndromu osobowości autorytarnej, łączącej tendencję do domi® nacji z tendencjami do uległości. Efektem tego przerostu jesf||r także „rozłamanie” się osobowości, odmienne funkcjonowaniegia tego samego człowieka w obrębie ról w organizacji i w grupaclf^, pierwotnych, w rodzinie czy w sąsiedztwie oraz pełne poddanie^,; się przewodzeniu przez hierarchię w organizacji.

Zbigniew Kwieciński