Kodeks postepowania komentarze

Art. 179 DZIAŁY. DOWODY

centralnych, tj. utworzonych w trybie ustawowym, których właściwość obejmuje całe terytorium państwa, a osoby pełniące funkcje tych organów nie wcłiodzą w skład Rady Ministrów (Z. Rybicki, S. Piątek: Zarys prawa administracyjnego i nauki administracji, Warszawa 1988, s. 187). Wskazywałoby to, żc organy te nie są uprawnione do zwolnienia świadka od obowiązku zachowania tajemnicy państwowej. Niewątpliwie takich uprawnień nie ma tzw. resortowy centralny organ administracji, podlegający określonemu ministrowi, np. Komendant Główny Policji. Inaczej trzeba ocenić pozaresortowe organy centralne, nie podlegające żadnemu ministrowi, np. Główny Urząd Statystyczny.

Bezpośrednio do właściwego naczelnego organu administracji rządowej, nawet z pominięciem uprawnionego organu przełożonego może zwrócić się sąd lub prokurator; ustawa nie warunkuje wystąpienia z takim wnioskiem od odmowy zwolnienia przez organ przełożony (inaczej K. Marszał: Proces..., s. 184).

4.    Uprawnionym do zwrócenia się o zwolnienie świadka od obowiązku zachowania tajemnicy państwowej jest sąd lub prokurator; uprawnienie to nie przysługuje innym organom procesowym. Wprawdzie w art. 179. § 1 nie wymieniono tych organów, lecz wniosek taki można wysnuć z treści art. 179 § 3, w którym wprost mowa jest o sądzie i prokuratorze.

5.    Organ uprawniony do zwolnienia świadka od obowiązku zachowania tajemnicy państwowej może odmówić zwolnienia tylko wtedy, gdyby złożenie zeznania mogło wyrządzić poważną szkodę. Organ ten nie jest uprawniony do oceny, czy okoliczności objęte tajemnicą państwową mają znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Nie można zatem podzielić poglądu, że organ ten kieruje się potrzebami wymiaru sprawiedliwości (K. Marszał: Proces..., s. 184); jego ocena ograniczona jest tylko do skutków ujawnienia tajemnicy. W razie odmowy zwolnienia pracownika, policjanta, strażaka, funkcjonariusza Straży Granicznej, żołnierza resortu spraw wewnętrznych i administracji lub osoby udzielającej im pomocy w wykonywaniu czynności organizacyjno-rozpoznawczych od obowiązku zachowania tajemnicy państwowej albo odmowy zezwolenia na udostępnienie materiałów objętych tą tajemnicą, pomimo żądania prokuratora lub sądu zgłoszonego w związku z postępowaniem karnym o przestępstwo wymienione w art. 105 § 2 k.k. lub o zbrodnię godzącą w życie ludzkie albo o występek przeciwko życiu lub zdrowiu, gdy jego następstwem była śmierć człowieka. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji przedstawia żądane dokumenty i materiały oraz wyjaśnienia Pierwszemu Prezesowi SN, którego stwierdzenie, że uwzględnienie żądania prokuratora lub sądu jest konieczne do prawidłowości postępowania karnego, obliguje MSWiA do zwolnienia od zachowania tajemnicy lub udostępnienia dokumentów i materiałów objętych tajemnicą (art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o Urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, Dz. U. nr 106, poz. 491 z późn. zm.).

6.    Przesłuchanie świadka na okoliczności objęte tajemnicą państwową, po uzyskaniu zwolnienia, następuje z wyłączeniem jawności (art. 181 § 1).

482

Ryszard A. Stefański