m16

jn Mcłąfbry w naszym życiu

Tak jak w przypadku metafor orientacyjnych, w większości tych wyrażeń nie dostrzega się metafor. Dzieje się tak dlatego, że metafory ontologiczne, podobnie jak orientacyjne, służą bardzo ograniczonym celom, takim jak odnoszenie się do czegoś, kwantyfikacja itd. Spoglądanie na coś nieokreślonego jako na rzecz lub substancję nie pozwala nam jeszcze pojąć tego czegoś jak należy. Jednak metafor/ ontologiczne można poddawać dalszym przetworzeniom. Oto dwa przykłady na to, jak metafora ontologiczna umysł to Rzecz ulega w kulturze amerykańskiej przetworzeniu.

UMYSŁ TO MASZYNA [ j'K£ MTKD JS A MACH INEj

Wciąż szlifujemy rozwiązanie togo problemu.

Mój umysł dzisiaj po prostu nie funkcjonuje, jak należy.

Coś takiego! Ależ się te kółka obracają\

•Coś mi się dzisiaj umysł zacina.

Cały dzień pracujemy nad tym problemem i teraz brakuje nam już pary.

UMYSŁ TO PRZŁDMJOT KRUCHY

[TH6 MJN'D IS ABRITTI.E OBJŁCt]

On ma bardzo kruchą psychikę.

Od śmierci żony trzeba się z nim obchodzić ostrożnie.

Załamał się podczas przesłuchania.

Czuję się zdruzgotany.

To doświadczenie zupełnie go rozbiło.

Jestem bliski dezintegracji.

Coś mu się poprzestawiało w głowie.

Metafory te odnoszą się do rozmaitych rzeczy. Dają nam różne metaforyczne modele lego. czym jest umysł, i w ten sposób pozwalają nam skupić się na różnych aspektach doświadczenia umysłowego. Metafora -maszyny daje. nam wyobrażenie umysłu jako czegoś, co bywa włączone lub wyłączone, ma jakiś poziom wydajności, zdolności produkcyjnej, wewnętrzny mechanizm, źródło energii i warunki, w których najlepiej funkcjonuje. Metafora kru-ci-JiiGO przedmiotu jest dużo uboższa. Pozwala nam mówić jedynie o sile psychicznej. Jednakie istnieje pewien zakres doświadczeń umysłowych, które można pojmować w terminach każdej z tych metafor. Mamy tu na myśli takie przykłady, jak:

Coś w nim wysiadło, (lmysl to maszyna)

On pęka ze złości, (umysł to kruchy przedmiot)

Te dwie metafory' nie skupiają, się jednak na tym samym aspekcie doświadczenia umysłowego. Kiedy maszyna „wysiada”. to po prostu przestaje funkcjonować. Kiedy kruchy przedmiot ulega pęknięciu, jego kawałki rozsypują się. być może powodując zagrożenie. Gdy więc ktoś wpada we wściekłość i staje się agresywny lub gwałtowny, właściwie będzie o nim powiedzieć: „Pęka ze złości". Z drugiej strony, jeśli ktoś wpadł w apatię i nic może funkcjonować z przyczyn psychologicznych, bardziej stosownie będzie o nim powiedzieć: „Coś w^? nim wysiadło”. •

Tego rodzaju metafory ontóJogiczue są tak naturalne i mk bardzo mocno osadzone w naszym myśleniu, ii zwykle uważa się je za zupełnie oczywiste i bezpośrednie opisy zjawisk umysłowych. Większość z nas nigdy nie uświadamia sobie nawet tego, że są to metafory Takie zdanie, jak; .^Załamał się pod naciskiem”, rozumiemy jako bezpośrednio prawdziwe lub fałszywe. Tego właśnie zwrotu używali dziennikarze, wyjaśniając, dlaczego Dan White przyszedł z bronią do ratusza i zastrzelił burmistrza George’aMoseonea. Wyjaśnienia cego rodzaju wydają się większości z nas zupełnie naturalne, ponieważ metafory typu umysł to przedmiot kruchy są integralną częścią modelu umysłu, jakim posługujemy się w naszej kulturze. Jest to model, zgodnie z którym większość z nas myśli i działa.