Problem ślepoty rodzajowej w filozofii M Foucaulta

52

wchodzą domownicy: żona, dzieci, niewolnicy; dalej inwentarz żywy i martwy. O ile również stosunkom seksualnym miydzy wolnymi mężczyznami i ich etycznemu znaczeniu dla starożytnych poświęcił Fo-ucault obszerne fragmenty, to z jego tekstów nie wiemy, czy takie stosunki między kobietami były, czy nie były praktykowane i akceptowane w starożytnej Crecji, a jeżeli były, to czy posiadały one jakiś etyczny wymiar.

Być może gdyby Foucault żył do dnia dzisiejszego, polemiki feminizmu z jego koncepcją władzy, seksualności i ciała wyglądałyby inaczej, bo sam uczony miałby szansę na odpowiedź i na ewentualne modyfikacje swojej koncepcji. Z pewnością dialog ten oddziałałby twórczo również na drugą stronę i pokierował myśl feministyczną na nieco inne tory. Trudno tutaj spekulować, niemniej jednak trzeba przyznać, że mało który ze współczesnych filozofów wzbudził tak silne emocje i sprowokował tak długotrwałą dyskusję na gruncie feministycznym. Zarzut „ślepoty rodzajowej" w tekstach Foucaulta jest bodaj najistotniejszym, jaki pada ze strony teoretyczek feminizmu. Jednak, jak można wnioskować z wyżej przytoczonych polemik, mimo iż jest istotny, to w żaden sposób nie przekreśla przełomowego znaczenia jego koncepcji zdecentralizowanej władzy, koncepcji ciała poddanego technikom dyscyplinarnym czy nowego spojrzenia na seks i seksualność. Problem „ślepoty rodzajowej", chociaż nieredukowalny w tekstach samego Foucaul-la, okazał się możliwy do przezwyciężenia w tekstach nie tylko feministycznych, ale również w tekstach poświęconych problematyce gen der, w których narzędzia, jakich dostarczy! Foucault, zostały zastosowane do analizy współczesnej rzeczywistości społecznej i kulturowej oraz posłużyły dekonstrukcji pojęcia kobiecości i męskości.

Istotnym wkładem krytyki feministycznej było też spojrzenie na treść tekstów Foucaulta przez pryzmat płci samego autora i jego osobistej biografii. Pozwoliło to pokazać arbitralność wyboru przykładów, jakimi autor operuje, jak i pozorną uniwersalność wyciągniętych z analizy wniosków. Naomi Schor krytykując Foucaultowską wizję historii seksualności, otwiera tym samym pole do nowych badań. Gdyby nie ułomność tej i tak rewolucyjnej wizji, być może owo pole pozostałoby zamknięte:

W Woli u?iadz\f jesteśmy wprowadzeni w Historię Seksualności, w której nie została nigdy podjęta myśl, że historia seksualności mogłaby

W oryginale angielskim Naomi Schor faktycznie odwołuje się do Will to Parcer, choć tekstu pod takim tytułem Foucault nigdy nie napisał. Być może mamy tu do czynienia z niezamierzonym błędem (autorki, wydawcy?) i należy zaiożyć, że chodzi o I tom Historii seksualności zatytułowany Wola iritufcu.

inaczej wyglądać, gdyby została napisana przez kobiety; stworzono jedną uniwersalną historię tak, aby obejmowała obie płcie, jak gdyby Historia, i co ważniejsze, sam Historyk Seksualności sam był pici pozbawiony. (1987: 107)

Bibliografia

Bartky, Sandra Lee (1990) Femininity and Domination. Studies in the Phenomenology of Oppressiun, New York and London: Routledge.

Bordo, Susan R. (1988) ., Anorexia Nervosa: Psychopathology as the Crystallization of Culture", [w:] Feminism & Foucault. Reflections on Re si stance, (red.) Ireno Diamond i Lee Quinby, Boston: Northeastern University Press, s. 87-117,

-(1989) „The Body and the Reproduction of Femininity: A Feminist Appro-

priation of Foucault", [w:] Cender/Body/Knotoledge. Feminist Reconstructions ofBeingand Knowing, (red.) Alison M. Jaggar i Susan R. Bordo, New Brunswick, New jersey: Rutgers University Press, s. 13-33.

Liraidotti, Rosi (1991) Fhtterns of Dissonance: A StudyofWomen in Contempurary Philosophy, Cambridge: Polity Press.

Butler, Judith (1990) Gender Trouble. Feminism and the Subuersion of Identilu, New York and London: Routledge.

-(1993) Bndies thatMatter. On the Discurshe Limits of 'Se.x', New York and London: Routledge.

Deveaux, Monique (1994) „Feminism and Empowerment: A Critical Reading of Foucault", Feminist Studies, vol. 20 no 2 (suminer), s. 223-247.

Diamond, Irene, Lee Quinby (red.) (1988) Feminism ii Foucault. Refleclinns on Resistance, Boston: Northeastern University Press.

Foucault, Michel (1993) Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, tłum. i posłowie T. Komendant, Warszawa: Aletheia.

—-(1995) Historia seksualności, t. I-ITI, tłum. B. Banasiak, X Komendant, K. Matu

szewski, wstęp T. Komendant, Warszawa: Czytelnik.

Foxhall, Lin (1998) „Pandora Unbound: A Feminist Critique of Foucault's History of Sexuality", [w:] Rethinking Scxunlity. Foucault atu) Classical Antiąuiiy, (red.) David H. J. Larmour, Paul Allen Miller, Charles Platter, Princeton, New'Jersey: Princeton Univer-sity Press, s. 122-137.

Fraser, Nancy (1981) „Foucault on Modern Pow'er: Empirical Insights and Normative Cortfusions", Praxis International no 1 (Oclober), s. 272-287.

Fraser, Nancy (1983), ,.Foucault's Body-Languages: A Post-Humanist Political Rheto-ric?", Salmagundi 61 (fali 1983), s. 55-70.

-(1985) „Michel Foucault: A 'Young Conservative7", Ethics 96 (October), s. 165-184.

Hekman, Susan J. (red.) (1996), Feminist Interpretatians of Michel Foucault, Universitv Park, Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press.

Hindess, Barry (1999) Filozofie łdadzy. Od Hobbesa do Foucaulta, tłum. D. Leszczyński i L. Kasiński, Warszawa-Wrocław: PWN.