PTDC0069

Najważniejszą nowością tej epoki był miecz jednosieczny. W dyskusji nad jego genezą wysuwano czasami argumenty na rzecz pow iązań z hellenistycznymi i trackimi mieczami jednosiecznymi i długimi nożami o zakrzywionej linii ostrza i zamkniętej rękojeści. Bałkański kierunek oddziały wań - wspominany już przy genezie umb kolistych - wydaje się jednak mało przekonujący. Podstawową różnicą jest mianowicie ukształtowanie rękojeści. Podczas gdy egzemplarze z południa Europy mają bez wyjątku rękojeść zamkniętą, osłaniającą całą dłoń. w środkowo- i północnoeuropejskim Barbaricum podobne uformowanie charakteryzuje dopiero najpóźniejsze miecze z młodszego okresu przedrzym-skiego. Wczesne miecze z tego obszaru mają natomiast rękojeść w postaci prostej lub lekko łukowatej sztabki. czasami zaopatrzonej w nity do mocowania okładzin. Korzeni tej broni (jak wskazywali już J. Fogel oraz M. D. i R. Wołągiewiczowic) należałoby w ięc szukać raczej w lokalnym środowisku, wśród długich noży bojowych kultury pomorskiej z okresu halsztackiego, występujących w północnej i zachodniej Polsce. Miejscowe (nieceltyckie) pochodzenie mieczy jednosiecznych zdradza także konstrukcja ich pochew. Miecze obosieczne występowały zawsze w pochwach metalowych, zaopatrzonych na stronie tylnej w podłużną zawieszkę do mocowania przy pasie. Okazy jednosieczne tkwiły w pochwach drewnianych, wzmacnianych poprzecznymi metalowymi klamrami, z których dwie miały wystające na bok (lub obydwa boki) uszka do mocowania. Pojawienie się mieczy jednosiccz-nych w arsenale kultury przeworskiej jest najpewniej efektem ożywionych kontaktów ze spokrewnioną ludnością kultury oksywskiej, zajmującej wybrzeża Bałtyku, gdzie taka broń pojawiła się nieco wcześniej. W fazie A, omawiane miecze należały jednak jeszcze do rzadkości, okres ich wzmożonej popularności przypadł dopiero później, pod koniec młodszego okresu przedrzymskiego.

♦

\

Ryc. 10. Typowe militaria zfazyA₂.1 - miecz typu II (Nowa Wieś Ujska); 2.3 - umba typu B.3/4 i forma hybrydowa (Kowalowice, Siemianice, grób IVa); 4 - umbo typu fi.5/6 (Siemiechów, grób 25);

5.6 -groty włóczni (Roszkowo, grób 1, Czeladź Wielka, grób 1). Wg M. Jażdżewskiej (4),

Ch. Pescliecka (6),

fot. T. Gąsior (2),

rys. i Jot. R. Łuczkiewicz (1.3.5)