skanuj0031

Procesy strzelców przy Murze Berlińskim

rozwoju prawa precedensowego w państwie o ustroju demokratycznym, które kieruje się zasadami prawa, i jak głosi Konwencja w swojej preambule, stanowi jej fundament, pozostaje również wiążąca tam, gdzie, jak w rozstrzyganej sprawie, jedno państwo zastąpiło drugie.

83.    Odwrotne rozumowanie byłoby niezgodne z zasadami, na których oparty został system ochrony wprowadzony przez Konwencję. Twórcy Konwencji nawiązali do tych zasad w preambule, potwierdzając »swoją głęboką wiarę w te podstawowe wolności, które są fundamentem sprawiedliwości i pokoju na świecie i których zachowanie opiera się głównie z jednej strony na rzeczywiście demokratycznym ustroju politycznym, a z drugiej na jednolitym pojmowaniu i wspólnym poszanowaniu praw człowieka, do których się one odwołują«, i deklarując, że działają »w tym samym duchu« i że posiadają »wspólne dziedzictwo ideałów i tradycji politycznych, poszanowania wolności i rządów prawa«.

84.    Należy również zwrócić uwagę na fakt, że wybrany w demokratycznych wyborach w 1990 r. parlament NRD w sposób wyraźny zażądał pociągnięcia do odpowiedzialności karnej osób winnych krzywd popełnionych przez SED. Daje to podstawy do przypuszczeń, że nawet gdyby nie doszło do zjednoczenia Niemiec, ustrój demokratyczny, który zastąpiłby reżim partii komunistycznej (SED) w NRD, zastosowałby ustawodawstwo NRD i pociągnął do odpowiedzialności skarżących, tak jak to uczyniły sądy niemieckie po zjednoczeniu.

85.    Ponadto, mając na względzie prymat prawa do życia we wszystkich międzynarodowych instrumentach dotyczących praw człowieka, a wśród nich w Konwencji, w której prawo do życia gwarantowane jest w art. 2, Trybunał uważa, że ścisła interpretacja prawa NRD dokonana przez sądy niemieckie w odniesieniu do omawianej sprawy była zgodna z art. 7 ust. 1 Konwencji.

86.    Trybunał zauważa w związku z tym, że pierwsze zdanie w art. 2 ust. 1 Konwencji zobowiązuje Państwa, by podjęły niezbędne kroki w celu ochrony życia osób pozostających pod ich jurysdykcją. Oznacza to podstawowy obowiązek zapewnienia prawa do życia poprzez ustanowienie odpowiednich przepisów prawa karnego, które zniechęcałyby do popełniania przestępstw zagrażających życiu ludzkiemu, oraz wsparcie ich instrumentami egzekwowania prawa, których celem jest zapobieganie, powstrzymanie oraz sankcjonowanie wypadków naruszenia tych przepisów (patrz, między innymi, wyrok w sprawie Osman przeciwko Zjednoczonemu Królestwu z dnia 28 października 1998 r., Reports 1998-VIII, str. 3159,

§ 115, oraz Akkoę przeciwko Turcji, nr 22947/93 i 22948/93, 10 października 2000 r., § 77).

87.    Zdaniem Trybunału, praktyka państwa taka jak polityka reżimu granicznego NRD, która w sposób rażący naruszała prawa człowieka, a przede wszystkim prawo do życia, które stanowi najwyższą wartość w międzynarodowej hierarchii praw człowieka, nie może być przedmiotem ochrony ze strony art. 7 ust. 1 Konwencji. Taka praktyka, która pozbawia treści prawo, na którym miała się opierać, i która została narzucona wszystkim organom NRD, włączając w to organy sądownicze, nie może być uznana za »prawo« w rozumieniu art. 7 Konwencji.

88.    Tym samym Trybunał staje na stanowisku, że skarżący, będąc członkami kierownictwa NRD, najpierw przyczynili się do tego, że system prawny NRD stwarzał wrażenie praworządności, lecz wkrótce zaczęli stosować lub kontynuowali praktykę, która w sposób rażący lekceważyła podstawowe zasady tego systemu, nie mogą domagać się ochrony ze strony art. 7 ust. 1 Konwencji. Przeciwne rozumowanie byłoby sprzeczne z przedmiotem i celem tej klauzuli, która ma zapewnić, by nikt nie był samowolnie ścigany, oskarżany czy ukarany.

89.    Mając na względzie wszystkie powyższe rozważania, Trybunał stwierdza, że w czasie, gdy czyny skarżących zostały popełnione, stanowiły one przestępstwa zdefiniowane w sposób wystarczająco przystępny i przewidywalny w prawie NRD.

(b) Prawo międzynarodowe

i. Odnośne przepisy

90.    Trybunał uważa za swój obowiązek zbadanie omawianej sprawy również z punktu widzenia zasad prawa międzynarodowego, w szczególności tych, które odnoszą się do międzynarodowej ochrony praw człowieka, ponieważ to właśnie na tych zasadach sądy niemieckie oparły swoja argumentację.

91.    W związku z powyższym koniecznie należy rozważyć, czy w czasie, gdy zostały popełnione, czyny skarżących stanowiły przestępstwo zdefinio-

195