TWG2 1

Stadia wzrostu gospodarczego w teorii Walta W. Rostowa. Dot. pyt. 11.

W. W. Rostow, The Stages of Economic Growth. A Non-Communist Manifesto, Cambridge University Press, Cambridge 1971, wyd. drugie; wydanie pierwsze 1960 i następne 1960-1969.

Teoria stadiów wzrostu gospodarczego po raz pierwszy została zaprezentowana w pierwszym wydaniu książki p.t. The Stages of Economic Growth, która została opublikowana w Wielkiej Brytanii w 1960 r., a następnie -także w Stanach Zjednoczonych w dziesięciu kolejnych wydaniach. W 1971 r. zostało opublikowane wydanie drugie w nieco bardziej rozwiniętej postaci. Książka ta stała się jedną z najważniejszych pozycji w literaturze teoretycznej dotyczącej procesów wzrostu gospodarczego, także z uwzględnieniem problematyki krajów Trzeciego Świata i do dziś stanowi ona jedno z podstawowych źródeł ukazujących warunki rozpoczęcia procesu wzrostu gospodarczego i kształtowania się jego kolejnych stadiów rozwojowych. Dlatego teoria Rostowa stała się tak atrakcyjna dla krajów rozwijających się. gdyż ukazując siły napędowe, uwarunkowania i mechanizmy wzrostu gospodarczego dawała eo ipso wskazania dla zapoczątkowania wzrostu także i w tych krajach i stwarzała im nadzieję wyrwania się ze stanu zacofania i ubóstwa.

W zamierzeniu Walta W. Rostowa książka ta miała stanowić alternatywę dla teorii historii nowożytnej Karola Marksa¹ i dlatego w krajach komunistycznych była ona zakazana, a pojedyncze jej egzemplarze przywożone z zagranicy były przechwytywane przez celników i konfiskowane; w nielicznych bibliotekach w tych krajach była zakwalifikowana do1990 r. do grupy specjalnych prohibitów.

Rostow wyróżnia następujące stadia wzrostu gospodarczego, ukazujące logiczny proces rozwojowy krajów od warunków społeczeństwa tradycyjnego, aż po stadium, w którym społeczeństwo znajdzie się poza granicami wysokiej masowej konsumpcji osiągając wysoki poziom zaspakajania potrzeb i wówczas zrodzą się pytania co do dalszego rozwoju lub zastoju w osiągniętym stanie dobrobytu:

1.    społeczeństwo tradycyjne (The traditional society),

2.    niezbędne wstępne warunki dla startu do wzrostu gospodarczego (The

preconditions for take-off),

3.    start (The take-off),

4.    dążenie (pęd) do dojrzałości (The drive to maturity),

5.    epoka wysokiej masowej konsumpcji (The age of high mass-consumption).

' Chodziło o wykazanie, ze teoria Karola Marksa, ukazująca rozwój społeczno-gospodarczy jako proces następujących po sobie formacji społeczno-ekonomicznych, jest oparta na z gOry założonych przesłankach i przedstawia ten rozwój jako proces zdeterminowany przez konieczne (nieuchronne) dostosowywanie się stosunków produkcji do określonego poziomu rozwoju sił wytwórczych. Z tego wynikało. 2e po upadku formacji kapitalistycznej jej miejsce nieuchronnie zajmie 'nowy ustrój -socjalizm oparty na społecznej własności środków produkcji. Rostow wykazał, ze poza z góry przyjętą tezą o konieczności powstania socjalizmu Marks także nieprawdziwie przedstawiał fakty i procesy historyczne, w porównaniu z rzeczywistymi uwarunkowaniami rozwoju społecznego i gospodarczego ludzkości.

4