Zdjęcie1154

Rył 11.1. Główna Jeaobuy uszkodzeń spowodowanych przez igoraat

ramę za pomocą metod agrotechnicznych, biologicznych i hodowli odpornościowej.

Z faktów tych wynika, że w przypadku zgorzeli związek żywiciela z pasożytem oparty jest na bardziej skomplikowanych mechanizmach niz w schorzeniach Kśri Tłumaczyłoby to spotykane często w badaniach kontrowersje, oraz fakt, źe interpretacja ich wyników jest słuszna tylko «r określonych warunkach ekologicznych. W ustaleniu wzajemnych powiązali między żywicielem i pasożytem odgrywa istotną rolę wiele różnych czynników': jakość¹ materiału nasiennego, chemiczno-fizyczna struktura gleby, warunki wysiewu nasion, temperatura i wilgotność, rodzaj poprzedniej uprawy, warunki mikrobiologiczne gleby, właściwości szczepu itp. (Papańas 1966, Papavizas i Ayers 1974) Czynniki te można w pewnym okresie kontrolować metodami agrotechnicznymi lub specyficzną obróbką nasion, stwarzając tym samym korzystniejsze warunki do ochrony organizmu żywiciela (Kiss i in. 1965, 1968, 1970, 1974). Badanie substancji wydzielanych przez korzenie (Raistrobel 1966) wykazało, te niektóre cukry, kwasy organiczne i aminokwasy działają przyciągająco lub odpychająco na florę grzybów. Fakt hamującego działania pewnych substancji można wykorzystać praktycznie w celu opracowania metod agrotechnicznych ułatwiających zwalczenie pasożytów,

Ponieważ występujące w glebie grzyby warunkujące zgorzel stanowią obecnie na świecie coraz poważniejsze zagrożenie, ten związek paso-

• —ii li ii¹! I

powinien byc przedmiotem szczególnie intensywnych badań >iewek (zarówno u powediuctwem substancji wydzielanych tfitt korzenie roślin żyw^ieUktch, jak i występujących bezpośrednio w glebie) wywołuje podobne objawy, można więc pTtypuncuć, że mechato infekcji i metody jego kontrolowania są również zbliżone, Odporność _c7>y wrażliwość na patogeny należące do odrębnych gatunków ma cha* fikter kompleksowy (Dovnit i m 1912, Schneider i Garicili 1963, Kiss 1965, Munford 1968), co stwarza możliwość uzyskania form buraka odpornych na zgorzel (Schneider i Gaakill 1963, Kiss 1963,2970)

Jednym z podstawowych czynników warunkujących związek żywiciela z pasożytem jest biologiczna wartość nauce Kłębki większe i bardziej dojrzałe mają większą odporność nu mniejsze i niedojrzałe (Signa-ifWika 1966, Szewczenko 1961). Korelacja miądzy odpornością i wielkością nasion jtdnonas lennych odmian buraka jest wy zeza nu sndonaaien-nyeb.

Zakażenie zgorzelą następuje w czterech fazach rozwoju roślin; 1) na początku kiełkowania, przed wachodami (zgorzel nasion), 2) w momencie wytwarzania korzenia pierwotnego przed wschodami (zgorzel przedwscho-dowa), 3) po wschodach (zgorzel powschodowa), przy czym obraz infekcji rótni się w pierwszych i następnych dwu tygodniach, 4) w późniejszych stadiach, Infekcja w fazie drugiej wywołuje efekt letainy, w fezie trzeciej natomiast przeżywa 10 - 20*/# roślin, lecz mają one zdeformowane, zwykle rozgałęzione lub wydłużone korzenie (Kiss i in. 1966). Wystąpienie infekcji w czwartej fazie powoduje żółknięcie liki i zaburzenia procesu asymilacji roślin wskutek działania toksyn grzybowych (Chrzanowski 1962, Vukovita 1963).

Warunki ekologiczne wpływają w sposób pośredni łub bezpośredni i stanowią bodźce działające pozytywnie bądź negatywnie na organizmy żywiciela i pasożyta. Na przykład optymalna dla obu organizmów zawartość azotu, potasu i fosforu w glebie wpływa stymulująco na tempo pobierania przez rośliny, podwyższając tym samym ich odporność ekologiczną (Kiss i in. 1974). Wyższa temperatura gleby (14 - 18°C) i susza wpływają dodatnio na rozwój pasożyta, powodując jednocześnie wzrost wrażliwości roślin. Dlatego też wcześniejszy wysiew (przy temperaturze gleby około 8 - 10°C) jest na ogół mniej ryzykowny i bardziej korzystny niż wysiew późny, 'kiedy temperatura gleby wzrasta do 13 - 15°C.

Wrażliwość czy odporność w początkowych stadiach wzrostu roślin zna decydujący wpływ na ich późniejszy rozwój. Odporna roślina wytwarza zdrowy, dobrze wykształcony system korzeniowy, umożliwiający wydajne pobieranie substancji pokarmowych z gleby, co zwiększa odporność fizjologiczną i roślina może stać się odporna na choroby występujące w późniejszych stadiach (Siewcsenko 1961, Pazhar 1864).

Prawidłowy rozwój siewek uwarunkowany odpornością na zgorzel zapobiega również wytworzeniu się ,.łańcucha schorzeń pasożytniczych". Ko-