0000001 25

Fizjoterapia w chirurgu

u osób otyłych, prowadzące do znacznego utrudnienia wdechu. Mole to być przyczyną zaburzenia wentylacji płuc zwiększającej ryzyko pooperacyjnego zapalenia płuc.

Istotnym czynnikiem ryzyka pooperacyjnych powikłań jest ograniczenie aktyw-nośei ruchowej po operacji. Każdy chory przebywający w szpitalu, niezależnie od rodzaju oddziału, choroby i metody leczenia, zmniejsza swoją aktywność, prowatłząc siedząco-leżący tryb życia. Jest więc narażony na negatywne zjawiska hipokinezy i niebezpieczeństwo to utrzymuje się jeszcze wicie tygodni po operacji.

Czynniki natury psychicznej utrudniają kontakt z chory in i zwiększają jego niechęć do współpracy, która jest jednym z podstawowych warunków skutecznej fizjoterapii.

Na zwiększenie ryzyka pooperacyjnych powikłań ma także wpływ czas trwania operacji, jej rozległość, rodzaj znieczulenia, ułożenie chorego podczas zabiegu i stan jego przytomności w okresie pooperacyjnym. Częstość pooperacyjnych powikłań zwiększa się po operacjach dłuższych niż 30 n.inut, podczas których następuje otwarcie dużych jam ciała (klatka piersiowa, jama brzuszna) lub ingerencja w ważne życiowo narządy, a chory ułożony jest np. na boku w pozycji Trendclcnburga i jest nieprzytomny w okresie pooperacyjnym.

Istotne znaczenie w prognozowaniu pooperacyjnych powikłań odgrywają także czynniki osobnicze, a zwłaszcza wiek. choroby współistniejące, nadwaga i otyłość oraz styl życia. Ryzyko pooperacyjnej zakrzepiey żylnej zwiększa się u chorych powyżej 40. roku życia, a powikłań płucnych powyżej 60. roku życia. Choroby układu oddechowego zaburzające jego czynność (np. POChP, astma oskrzelowa) zwiększają ryzyko powikłań płucnych, a układu krążenia (np. żylaki kończyn dolnych, niedomykalność zastawek) powikłań zakrzepowo-zatorowych.

Otyłość jest przyczyną zwiększonej pracy oddechowej oraz słabego rozprężania pęcherzyków przypodstawnych płuc (lub nawet całkowitego jego braku) pny końcu wydechu. Dochodzi do mieszania się nieutlenowancj krwi płynącej przez niewenty-lowanc pęcherzyki z krwią wlośaiczkową, która płynie z prawidłowo wentylowanych pęcherzyków (przeciek ś.óópłucny). Prowadzi to do obniżenia ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi tętniczej. Otyłość potęguje także przewagę perfuzji nad wentylacją w szczytowych partiacn płuc i odwrotność tej sytuacji w dolnych płatach płuc.

Istotną rolę w występowaniu zaburzeń wentylacji płuc mogą mieć wady postawy ciała i ograniczenia ruchomości w stawach, które mają duże znaczenie dla mechaniki oddychania. Dotyczy to dużych deformacji kręgosłupa (skolioz łub kifo3kołioz), znacznego ograniczenia zakresu ruchów w stawach kręgosłupa lub stawach obręczy barkowej.

Tabela 2.2. Czynniki ryzyka pcwklart pooperacyjnych

Rodzaje czynników	Czymwkl
Oscbnczo	Wek. choroby wspóśstrwjącc. nadwaga 1 otyłość, styl rycia fiozteglsść cpcracii; rodzaj znieczula* i' czas operami, pozycji • ^:pculczas operacji, ból, laicfocnomerto. stan przytomności eterego ■

Następstwa toczenia cl ^rurgicznego

Spośród czynników charakteryzujących styl życia decydujące znaczenie dla pooperacyjnych powikłań ma mała aktywność ruchowa i palenic papierosów przed operacją, które 6-krotnic zwiększa ryzyko płucnych powikłań po operacji.

Pooperacyjne powikłana oddechowe mogą być związane Z przebiegiem operacji oraz następstwami jej przeprowadzenia. Zastój żyłny w ph»C3ch jest wynikiem nietypowego ułożenia chorego oraz długiego czasu operacji. Osłabienie czynności oddechowej, unikanie kaszlu oraz trudności z odkrztuszeniem zalegającej w oskrzelach wydzieliny może być następstwem bólu oraz działania środków narkotycznych i przeciwbólowych, jak również unieruchomienia chorego w niekorzystnej dla mechaniki oddychania pozycji i wzdęcia jelit. Dodatkowo ból i unieruchomienie chorego sprzyjają zmniejszeniu aktywności mchowej, co zwiększa ryzyko zaburzeń czynnościowych.

Tabela 2.3. Czynniki ryzyka płucnych powikłań pooperacyjnych

	Crynn*	Następstwo
Uożflflb chorego podczas operacji w nłcłypowoi, przymusowej pożyty i Czas tr«irra oparami .		Zastój żytny w płucach Zastój zytny w pŁióąch
bći		Ooranlc2ene aktywroid ruchowej. spłycenie cddectu. Irtm kaszlu, odrwshowe. wyzsze ustawienie przepony 1 zmnełszenie amottudy jaj ruchów 0*at*niecz>rrk>ści
Urie~jchomienia chorego H*.		Niekorzystna pozycja ua mectanM o&bcharśa. zmruejszenio aktywności nienowej zmrtetoitó;/e; an-fttudy jei ruchów; WŻg. .

Duże znaczenie dla chorego po operacji ma także pozycja w łóżku. Im bardziej jest ona zbliżona do leżącej, tym trudniejszy jest wdech, a im jest ouu wyższa, tzn. zbliżona do siedzącej, tym bardziej utrudniony jest wydech. Należy pamiętać, że odpowiednie pozycje, ułatwiające lub utrudniające poszczególne łazy oddechu, można zależnie od wskazań wykorzystywać podczas ćwiczeń oddechowych, które wc wczesnej fizjoterapii poo.-uacyjmj mają podstawowe znaczeni*.

Płucne powielania oddechowe występują u 16-23% chorych leczonych chirurgicznie, zależnie od rodzaju i rozległości operacji. Rozpoczynają się od upośledzenia lub nawet zniesienia kaszlu, co prowadzi do zwiększenia zalegania wydzieliny w oskrzelach. Powoduje to utrudnienie lub przerwanie drożności osknelika mb oskrzela i niedodmę, w której część plik.a położona obwodowo do miejsca niedrożności jest gorzej wentylowana lub nawet całkowicie nicprzewictrzaru. Taki niedodmowy miąższ