0000025

38    Biomechanika kliniczna

38    Biomechanika kliniczna

Ryc. 10. Pomiar soniometrem zakresu ruchu zsięcia w stawie kolanowym. Strzałki oznaczają położenie osi ramion kątomierza, kierowanych na krętarz wielki kości udowej (A) i kostkę boczną kości piszczelowej (B) (opracowane na podstawie [3])

B

4.7. Biomechanika równowagi ciała

Równowaga ciała zależy od oporu środowiska, tj. od tego, czy ciało jest podparte, zawieszone czy też zanurzone w cieczy. Najczęściej analizuje się biome-chanikę ciała, do którego opór jest przyłożony od dołu, tzn. kiedy działa siła grawitacji ziemskiej, czemu przeciwstawiają się stabilitatory biernego układu ruchu (np. chrząstki wewnątrzstawowe, więzadła) i aktywność tzw. mięśni antygra-witacyjnych. Równowaga ciała jest uwarunkowana padaniem rzutu o.s.c. na pole płaszczyzny podparcia, wielkością pola płaszczyzny podparcia i odległością rzutu o.s.c. od krawędzi pola płaszczyzny podparcia (ryc. 11). Ponadto równowaga ciała zależy od wysokości o.s.c. od poziomu pola płaszczyzny podparcia oraz aktywizacji tzw. mięśni antygrawitacyjnych.

W celu utrzymywania równowagi określone segmenty układu kostno-stawo-wo-mięśniowego człowieka przyjmują rolę odwróconego wahadła, powodując, że człony położone wyżej „piwotują” na niższych - podudzia na stawach skokowo--goleniowych, uda na stawach kolanowych, kości miedniczne na stawach biodrowych, segmenty ruchome kręgosłupa względem siebie i względem podstawy kości krzyżowej. Wzajemne oddziaływanie momentów sił grawitacji i momentów sil wyzwalanych przez napięcia mięśni powoduje, że każdy segment (względem niżej położonego) oraz całe ciało (względem powierzchni podparcia) są w ruchu. Efektem procesu nerwowo-mięśniowego utrzymania ciała w postawie stojącej

C

Ryc. 11. Płaszczyzny podparcia oraz rzuty o.ś.c. (•) podczas stania dwunożneso (A), na jednej nodze (B) oraz stania obunożnego z opieraniem się na lasce. L - punkt podparcia laski (opracowano na podstawie [4]) jest zachowanie wypadkowej siły reakcji podłoża na akcję mięśni i siły grawitacji w polu płaszczyzny podparcia. Punkt przyłożenia siły wypadkowej o.s.c. ulega przemieszczaniu w polu płaszczyzny podparcia. Rejestrowanie tych zmian nazywa się stabilografią i/lub posturografią (zob. pkt 6.4.1).

Zrównoważenie poszczególnych momentów sił ciężkości członów w łańcuchach biokinematycznych z jednej strony, a z drugiej, przez momenty sił mięśni antygra-witacyjnych, będących efektem odruchów postawnych wywoływanych przez pobudzone mechanoreceptory skórne, stawowe, mięśniowe i poza słuchowej części błędnika oraz narządu wzroku, stanowi o spójności wiedzy z zakresu biomechani-ki i neurofizjologii klinicznej, zwłaszcza dotyczącej nerwowej kontroli ruchu.

PIŚMIENNICTWO

[1) Bober T., Zawadzki J.: Biomechanika układu ruchu człowieka. Wydawnictwo BK. Wrocław 2001.

1