0000037

d. Przy znacznym osłabieniu m. trójgłowego łydki i dobrej sile mm. prostowników stopy obuwie ortopedyczne staje się niewystarczające. Dlatego łączymy je z aparatem o rozwidlonym strzemieniu oraz zablokowanym zgięciu grzbietowym stopy. U osób z ukończonym wzrostem warto rozważyć możliwość operacyjnego zablokowania zgięcia grzbietowego stopy, co przyczynia się do uwolnienia pacjenta od stosunkowo ciężkiego i niewygodnego aparatu lub umożliwia znaczną redukcję konstrukcji ortotycznej.

Zaburzenia funkcji stawu kolanowego mogą być powodowane niedowładem m. czworogłowego uda, przykurczem zginaczy lub ich biernym rozciągnięciem. Niedomoga m. czworogłowego uda nie ma większego znaczenia dla pozycji stojącej, bowiem brak ten jest łatwo kompensowany przez m. trójgłowy łydki i m. pośladkowy wielki. Przy równoczesnym upośledzeniu funkcji m. trójgłowego łydki musimy stworzyć bierną kontrolę zgięcia grzbietowego stopy i w ten sposób pośrednio włynąć na poprawę zaburzonej stabilizacji kolana.

Głównym następstwem niedomogi m. czworogłowego uda jest właściwie nie dające się rozwiązać ortotycznie w sposób zadowalający upośledzenie czynności siadania, wstawania z pozycji siedzącej oraz schodzenia po pochyłości. W zależności od stopnia upośledzenia funkcji m. trójgłowego łydki, towarzyszącego niedomodze m. czworogłowego uda, mo-- żerny nie stosować żadnego zaopatrzenia, bądź też blokować ruch zgięcia grzbietowego stopy omówionymi już sposobami. U osób mniej sprawnych stosujemy wysoki aparat z zamkiem stawu kolanowego. Siadanie i wstawanie wymaga współdziałania ze strony zdrowej kończyny oraz ewentualnej pomocy rąk. Znane są próby wspomagania funkcji mm. czworogłowych za pomocą taśm elastycznych. Przy stosunkowo jednak niedużym wspomożeniu funkcji ahtygrawitacyjnej osłabionego m. czworogłowego utrudniają one znacznie zginanie kolan podczas chodzenia. Stąd wartość ich w dynamice aparatu jest dyskusyjna.

W przypadku porażenia całej kończyny dolnej zasadniczym problemem ortotycznym staje się zabezpieczenie statyki. Dlatego też stosujemy tu zwykle wysokie aparaty z zamkiem stawu kolanowego. W stawie skokowym pozostawiamy wolny ruch zginania grzbietowego stopy ok. 15”, zgięcie podeszwowe natomiast limitujemy za pomocą sprężyny lub blokujemy ruch w pozycji 5° zgięcia podeszwowego. Ustawienie takie, skojarzone z elastycznym obcasem, ułatwia znacznie przejście z pięty na całą powierzchnię stopy w pierwszej połowie fazy podparcia (ryc. 45).

Przy tendencji do przykurczu kolana, pogłębianej działaniem masy ciała, stosujemy przy aparacie tulejkę z oparciem dla guza kulszowego.

Odciążając w ten sposób kończynę i wywierając siłę korygującą na kolano za pomocą pasków lub peloty skórzanej, zwanej powszechnie kapą korekcyjną, uzyskująmy wyprost kolana.

Ryc. 45. Przykłady ortez stabilizujących kończynę dolną: a — szynowo-opaskowa konwencjonalna z zamkiein^szwajcarskim w stawie kolanowym, b — orteza o lekkiej konstrukcji (tulejka udowa i łuska golcniowa z ujęciem stopy wykonane z polipropylenu); elementy plastikowe połączone są szynami metalowymi z przegubem stawu kolanowego i zamkiem zapadkowym, c — orteza dynamiczna szynowo-tulejkowa z osią kolanową cofniętą ku tyłowi oraz hydrauliczną kontrolą ruchu w stawie skokowym, d — orteza szynowo-opaskowa z szyną biodrową i elastyczną taśmą pośladkową.

Zaopatrzenie ortotyczne porażonej kończyny komplikuje często przykurcz pasma biodrowo-piszczelowego. Powoduje ono koślawe i zgięcio-we ustawienie kończyny w stawie kolanowym z równoczesną rotacją goleni na zewnątrz, przykurcz zgięciowo-odwiedzeniowy w stawie biodrowym oraz w konsekwencji wyrównawcze zwiększenie lordozy odcinka lędźwiowego kręgosłupa z równoczesnym wyrównawczym jego bocznym skrzywieniem. Tu bez korekcji operacyjnej i usunięcia przyczypy całego łańcucha zniekształceń zaopatrzenie jest bezcelowe, bowiem korygując jedno zniekształcenie pogłębia się pozostałe. Po zabiegu zadaniem aparatu jest zabezpieczenie przed nawrotem zniekształceń oraz stabilizacja kończyny w poprawnym ustawieniu.

Niedomoga wyprostu lub przykurcz zgięciowy w stawach biodrowych, mimo stabilizacji kończyn w aparatach, uniemożliwia przyjęcie postawy wyprostnej i wymaga używania kul lub lasek dla podparcia tułowia. W tych więc warunkach utrudnione jest zarówno stanie, jak i chodzenie, bowiem dokonanie wykroku z tej pozycji jest niezmiernie trudne. Tam gdzie nie można dokonać korekcji operacyjnej, możemy w niedu-

75