0000043

oraz ustawianiu kończyn w rotacji do wewnątrz w stawach biodrowych. Już w wieku niemowlęcym można stosować aparat rozporkowy, składający się z tulejek udowych połączonych rozpórką o zmiennej długości, umocowaną do tulejek udowych ruchomymi przegubami. Pozwala to dziecku na próby pełzania z zabezpieczeniem odpowiedniego odwiedzenia ud. Pozwala na rozwinięcie przewagi mięśni odwodzicieli nad przy-wodzicielami oraz pomaga w wyuczeniu ruchów naprzemiennych ud.

U dzieci chodzących można stosować aparat biodrowy, połączony przegubowo z tulejkami udowymi. Konstrukcja stawów biodrowych aparatu powinna blokować ruch przywodzenia i pozostawiać pełną swobodę pozostałych ruchów w stawie biodrowym. Aparat ten stwarza warunki lepszej stabilizacji przez poszerzenie podstawy podczas klęczenia i stania.

Lekka i dość wygodna dla dziecka, a równocześnie efektywna w działaniu odwodzącym, jest interpozycja ud przez odpowiednio szeroką wkładkę filcową, wszytą do specjalnych majtek płóciennych, umocowanych na szelkach. Ten rodzaj zaopatrzenia stosowany jest szeroko w Klinice Rehabilitacji AM w Poznaniu.

Wybiórcza kontrola rotacji w stawach biodrowych i korekcja nieprawidłowego ustawienia kończyn nie jest zadaniem trudnym dla ortotyka, dysponującego odpowiednimi warunkami technicznymi. Istnieją dwa rodzaje rozwiązań technicznych aparatów detorsyjnych. Niedostępne u nas rozwiązanie, stosowane w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej oraz niektórych krajach Europy, oparte jest na zastosowaniu elastycznej linki ustalającej położenie rotacyjne stopy w stosunku do punktu stałego

na pasie biodrowym. Ruchy rotacyjne są tu prawie całkowicie ograniczone przez konstrukcję linki. Pozwala ona natomiast na zachowanie pełnej swobody pozostałych ruchów we wszystkich stawach kończyny dolnej.

Rozwiązanie drugie, stosowane we Francji, Szwecji, a ostatnio także w kraju, polega na wykorzystaniu do tego celu elastycznej spirali, charakteryzującej się dużym stopniem zginania w stosunku do osi długiej oraz sztywnością skrętną (ryc. 51).

Obie spirale, wywierające symetryczne działanie korekcyjne na ustawienie koń-

Ryc. 51. Spiralna orteza detorsyjna: 1 — strzemię łączące spiralę z butem, 2 — spirala detorsyjna, 3 — osłona spirali, 4 — szyna z przegubem stawu biodrowego, 5 — pas biodrowy.

czyn w stawach biodrowych, powinny różnić się kierunkiem zwojów. Prawa spirala powinna być prawoskrętna, lewa natomiast lewo-skrętna. -Jeden koniec spirali mocujemy do szyny biodrowej zaopatrzonej w przegub stawu biodrowego i umieszczonej na pasie biodrowym, drugi koniec natomiast zamocowujemy na strzemieniu buta, tak aby but był ustawiony w rotacji na zewnątrz. Po założeniu pasa biodrowego i zsynchronizowaniu przegubów biodrowych ze stawami anatomicznymi obracamy but do położenia stopy, napinając spiralę przez rozkręcanie jej zwojów. Po założeniu buta siła powrotna spirali dokonuje rotacji w stawie biodrowym na zewnątrz (ryc. 52). Działanie detorsyjne sprężyny me zmniejsza się przy zginaniu kończyny w stawach podczas chodzenia i siedzenia. Działa ona korekcyjnie wybiórczo na staw biodrowy, nie wywierając wpływu na funkcję pozostałych stawów. Nadmierne przywodzenie ud i krzyżowanie kończyn może znacznie obniżać wpływ działania detor-syjnego spirali na poprawę funkcji chodu. Dlatego też uzupełniamy zaopatrzenie, stosując dodatkowo „majtki odwodzące". Podobnie nadmierne końskie ustawienie stóp wymaga zaopatrzenia w obuwie z krótkim aparatem, wyposażonym w zablokowane zgięcie podeszwowe stopy w stawie skokowym, dopiero do szyny zewnętrznej aparatu przymocowujemy spiralę detorsyjną. Przeciwwskazaniem do stosowania tego typu aparatu jest utrwalony przykurcz stawów skokowych w końskim ustawieniu stóp oraz duża spastyczność mięśni.

Ryc. 52. Zasada korekcji za pomocą ontezy spiralnej: O — oś obrotu kończyny, F, — kierunek działania siły deformującej (skurcz mięśniowy), F, — kierunek działania siły napinającej spiralę (bierny obrót buta z położenia wyjściowego do położenia stopy), F₃ — kierunek działania siły korekcyjnej (efektywna siła skręcająca napiętej uprzednio

spirali).

87