0000048 3

GENETYKA

oczy

białe

oczy czerwone

białe

czerwone

Ryc. 58 B. Wyjaśnienie krzyżówki odwrotnej muszek owocowych różniących się cechą barwy oczu — bialookich samic z czerwonookimi samcami (por. Ryc. 56 A). Uwzględniono segregację chromosomów pici i a tleli genu delt n ująć ego barwę oczu.

Tak więc meskie potomstwo hiatookicj samicy (X^hX^h — homozygoty rcccsywncj) i czci nookicgo samca (X'^rY⁽'⁾ — hcmizygoty dominującej) musiało mieć białe oczy (X^łY^<“⁾ — ponieważ X pochodzący od matki wnosi b, a Y pochodzący od ojca nie zawiera genu B). Analizując krzy* żówkę odwrotną dalej F_t x F, daje wyniki takie, jak gdyby była to krzyżówka heterozygoty z hot zygotą recesywną. W rzeczywistości jednak to układ X^irX^h x X^ł’Y^H daje takie wyniki fenot

UWAGA: Czasem zaproponowany sposób zapisu zygot stosuje się też dla porównania gci

sprzężonych z płcią. Przykładowo: X'^!rX-* oznacza w nim podwójną heterozygotę, gdzie wszystkie analizowane geny są sprzężone z płcią. Zaletą tego zapisu jest wsk< położenia konkretnych alleli, wadą zaś możliwość mechanicznych pomyłek.

Dalsze badania Morgana dowiodły, że w ten sposób dziedziczy się cały szereg cech, takich jak np. barwa ciała, wykształcenie poprzecznego żyłkowania na skrzydłach, szczątkowe skrzydła, wstęgowaty kształt oczu (ta ostatnia cecha determinowana jest przez gen dominujący). Z kolei

CHROMOSOM Y OKAZAŁ SIĘ: PRAKTYCZNIE GENETYCZNIE PUSTY

Stwierdzenie, że gen determinujący barwę oczu u Drosophila jest sprzężony z płcią (znajduje się na chromosomie X) nasunęło Morganowi przypuszczenie, żc każdy gen zlokalizowany jest w konkretnym chromosomie.

Później okazało się, że geny sprzężone z płcią występują także u innych organizmów, np. ssaków (por. dalej). Nic wykazano tego jedynie u roślin jcdnopicnnych i zwierząt obojnaczych, ale potrafisz chyba wytłumaczyć, dlaczego? Jeśli nie, wesprzyj się pytaniem - czy organizmy obupłciowe muszą różnicować chromosomy na auto- i heterosomy?

Badania nad muszką owocową próbowano później ckstrapolować (tu: przenosić, rozszerzać) na inne organizmy i w części przypadków analogia była prosta. Czasem jednak wyniki nie pokrywały się z tymi, które uzyska! Morgan, mimo iż gen determinujący analizowaną cechę był ewidentnie sprzężony z płcią. Prześledźmy to na przykładzie dziedziczenia barwy upierzenia u kury domowej (Gallus domesticus). Krzyżówka pochodzących z linii czystych: wielobarwnych (inaczej: pasiastych) kogutów z jednolicie ubarwionymi kurami w F, dawała wszystkie osobniki, bez względu na pleć, wielobarwne (por. Ryc. 59 A).

P:

ubarwienie

wielobarwne

ubarwienie

jednolite

?

wielobarwne

1

X

1

wielobarwne

Og:

PI:

y

jednolite

1

50%

wielobarwne

wielobarwne

wielobarwne

-s-

50%

100%

Ryc. 59 A. Analiza fenotypów krzyżówki kur i kogutów różniących się cechą barny upierzenia: wielobarwnych kogutón z jednolicie ubarwionymi kurami Zwróć uwagę na różnice w stosunku do Ry c. 56 A.

95