0000053 2

104 Rehabilitacja kardiologiczna

4. Rehabilitacja oddechowa w torakochirurgii. Usprawnianie u chorych poddanych różnym zabiegom torakochirurgicznym (torakotomii, resekcji jednego lub kilku segmentów, płata lub całego płuca, torakoplastyce lub dekortykacji) ma bardzo duże znaczenie. Zadania rehabilitacji oddechowej będą się tu sprowadzać do:

a)    korekcji istniejących jeszcze przed zabiegiem nieprawidłowości w zakresie mechanizmu wentylacji;

b)    zapobiegania następstwom zabiegu chirurgicznego zarówno w okresie wczesnym, jak i późnym po zabiegu;

c)    leczenia powstałych po zabiegu uszkodzeń w zakresie mechanizmu oddychania oraz narządu ruchu.

Celem ćwiczeń przedoperacyjnych jest zapoznanie chorego z planem usprawniania pooperacyjnego, nauczenie kaszlu i oddychania przeponowego, zwrócenie uwagi na uszkodzenie mechanizmu wentylacji (upośledzenie ruchu oddechowego przepony i żebrowego) i korekcja tych uszkodzeń, a w przypadkach zakażonych rozstrzeni oskrzeli ich osuszenie (p. str. 100).

Ćwiczenia w tym okresie mają również znaczenie psychologiczne. Wielu chorych obawia się następstw zabiegu torakochirurgicznego w postaci niewydolności oddechowej, zniekształceń klatki piersiowej i kręgosłupa. Nawiązanie kontaktu z chorym, przekonanie go o konieczności ćwiczeń i korzyściach rehabilitacji niejednokrotnie przyczynia się do łatwiejszego podjęcia decyzji poddania się operacji. Dobór ćwiczeń w okresie przed- i pooperacyjnym jest bardzo szeroki, a ich zróżnicowanie wypływa z różnej techniki i rozległości zabiegów torakochirurgicznych. Ze względu na brak miejsca ograniczamy się do podania zasadniczych metod usprawniania.

We wczesnym okresie po operacji największe znaczenie ma egzekwowanie od chorego efektywnego kaszlu, połączonego z wykrztuszaniem wydzieliny oskrzelowej, zawierającej często domieszkę krwi.

Pomoc przy kaszlu polega na unieruchamianiu strony operowanej rękami wywierającymi lekki ucisk na ścianę klatki piersiowej oraz ćwiczenia oddychania przeponowego w celu poprawienia wentylacji.

W późniejszym okresie stopniowo wprowadzane są ćwiczenia o charakterze ogólnousprawniającym zapobiegające: zwężeniu operowanej połowy klatki piersiowej, unieruchomieniu obręczy barkowej, zanikom mięśni szyi, klatki piersiowej, kończyn górnych (zwłaszcza po stronie operowanej) i dolnych oraz brzucha, a także skrzywieniom kręgosłupa.

W późnym okresie pooperacyjnym (2 miesiące po operacji) stopniowo rozszerzany jest zakres ćwiczeń ogólnousprawniających ze stałym akcentowaniem pogłębienia oddychania, przede wszystkim przez angażowanie do oddychania przepony.

Jak wynika z licznych doniesień i własnych obserwacji, w ogromnej większości przypadków można uniknąć niekorzystnych następstw zabiegu torakochirurgicznego. Dowodem bardzo dużej roli. jaką odgrywa rehabilitacja oddechowa u chorych operowanych, jest fakt, że w przypadkach resekcji segmentu lub płata płuca w większym stopniu na upośledzenie oddechowe wpływają niekorzystne następstwa zabiegu w postaci zrostów, szczególnie przeponowych, niż resekcja miąższu płucnego.

Omówione zadania rehabilitacji oddechowej przy różnych wskazaniach jedynie wówczas mogą być spełnione, gdy usprawnianie jest rozpoczęte odpowiednio wcześnie, tzn. icówczas, gdy nie ma jeszcze żadnych uszkodzeń mechanizmu icentylacji. a możemy je tylko przewidywać, bądź też upośledzenie oddychania jest niewielkie i przynajmniej częściowo odwracalne. Należy więc podkreślić przede wszystkim znaczenie zapobiegania niewydolności oddechowej.

Wyniki leczenia istniejących już zaburzeń są gorsze lub wręcz znikome, zwłaszcza w tych przypadkach, w których doszło drogą łańcucha przyczyn i skutków do głębokich zaburzeń oddechowych wraz z pełnym zespołem przewlekłego serca płucnego. A w bardzo wielu przypadkach można tego uniknąć.