0000065

szelkowej a wejściem do osłonki Bowdena. Nie powinna też ona utrudniać zakładania marynarki.

Linka powinna być gładka, aby nie kaleczyła skóry, nie zaczepiała się wewnątrz osłonki i nie strzępiła się. Osłonki linek sterujących powinny być tak zamocowane, aby pozwalały na najbardziej ekonomiczne wykorzystanie siły, potrzebnej do wykonania określonych ruchów protezy. Łukowate np. zagięcie osłonki o 135° powoduje stratę siły na końcu linki o prawie 50%>. Linka powinna wchodzić do osłonki i opuszczać ją z zachowaniem zgodnego przebiegu osiowego. Nagła zmiana kierunku linkj przy wlocie i wylocie z osłonki Bowdena jest przyczyną oporów w swobodnym jej przesuwie oraz przyczyną przecierania się jej.

Przy protezach ramienia wymagamy ponadto, aby przy zgięciu stawu łokciowego do kąta 90° rozwarcie końcówki chwytnej było możliwe w granicach przynajmniej 70° pełnych możliwości.

Konieczna jest też ocena zdolngści manipulowania rozwarciem haka w okolicy krocza. Ważna jest też swoboda operowania linkami sterującymi. Pełnej koordynacji tych ruchów możemy spodziewać się dopiero po pewnym okresie ćwiczeń, w czasie których mogą się jeszcze nasunąć wnioski dotyczące adaptacji indywidualnych.

Zaopatrzenie ortotyczne kończyny górnej

Ze względu na charakter funkcjonalny kończyny górnej oraz jej szczególne znaczenie w życiu człowieka, o czym wspomniano na wstępie rozdziału dotyczącego zaopatrzenia protezowego, praktyczna wartość stosowanych tu ortez uzależniona jest od wzajemnego stosunku stopnia poprawy funkcji uzyskanej za pomocą ortezy oraz stopnia obciążenia i ograniczenia swobody spowodowanego jej zastosowaniem. Każdy rodzaj zaopatrzenia ortotycznego w obrębie kończyny górnej powinniśmy traktować jako dodatkowe obciążenie niepełnosprawnej kończyny i dlatego jego konstrukcja powinna być prosta, lekka i ogia-niczona do elementów bezwzględnie uzasadnionych. Działanie konstrukcji ortotycznych ma charakter wyłącznie mechaniczny, a ich wykorzystanie w czasie leczenia kompleksowego dysfunkcji ręki może polegać na:

1)    stabilizacji struktur anatomicznych w korzystnym funkcjonalnie ustawieniu,

2)    kontrolowanej korekcji ich ustawienia przez stopniowe pokonywanie przykurczu,

3)    kontrolowaniu zakresu, kierunku oraz siły ruchów w stawach, przy istniejącej niewydolności układu motorycznego,

4)    substytucji funkcjonalnej porażonych mięśni.

fi

Stabilizacja ortotyczna w obrębie kończyny górnej polega na wyłączeniu ruchów w określonych stawach oraz ustaleniu sąsiadujących z mmi elementów kończyny w ustawieniu najkorzystniejszym ze względu na dobro leczenia lub ze względu na funkcje. Wykorzystujemy ją więc podczas leczenia stanów zapalnych, następstw urazów, dla zabezpieczenia wyniku leczenia operacyjnego, ochrony porażonych mięśni przed rozciąganiem, dla eliminacji ruchów przeszkadzających odtworzeniu funkcji chwytnej porażonej ręki. Szyny przeznaczone do stabilizacji powinny być ściśle dopasowane do kształtu odpowiednich odcinków kończyny i obejmować staw oraz tworzące go kości w możliwie najdłuższych odcinkach (ryc. 89).

Przykładem stabilizującej szyny palcowej, obejmującej obwodowy staw międzypaliczkowy oraz dwa połączone nim paliczki — obwodowy i środkowy, jest szyna naparstkowa Stacka. Stosujemy ją w leczeniu palca młoteczkowatego do ustalenia paliczka obwodowego w przeproście, stwarzając warunki dla wygojenia oderwanego przyczepu ścięgna prostownika długiego. Do stabilizacji pojedynczych palców w stosunku do śródręcza używamy zwykle szyn taśmowych, wykonanych z miękkiej blachy aluminiowej i wyścielonych warstw gąbki. Szyny te powinny łatwo kształtować się i utrzymywać palec w nadanym mu położeniu. Z reguły ustawiamy go w lekkim zgięciu we wszystkich stawach.

Rękę jako całość stabilizujemy na szynach (łuskach) wykonanych z tworzyw termoplastycznych (Plexidur, Ortholen, polietylen), ustawia-

Ryc. 89. Przykłady szyn stabilizujących, stosowanych w obrębie ręki: 1 — szyna stabilizująca staw nadgarstkowy, 2 — szyna stabilizująca paliczek obwodowy po dokonaniu korekcji biernej (szyna naparstkowa Stacka), 3 — orteza Andersona stabilizująca kciuk w stosunku do pozostałych kości śródręcza, 4 — orteza stabilizująca Engena.

#•    ‘    131

% •' - \