016(2)

16

Synergizm hiperaddycyjny leków moczopędnych modyfikujących transport kanalikowy

Z czego wynika synergizm hiperaddycyjny („1+1 = < 2”) związany z łączeniem leków moczopędnych mających odmienne punkty uchwytu w nefronie?

Synergizm hiperaddycyjny:

•    acetazolamid + diuretyk tiazydowy + spironolakton

•    diuretyk pętlowy + diuretyk tiazydowy

•    diuretyk pętlowy lub/i diuretyk tiazydowy + diuretyk oszczędzający potas

•    diuretyk pętlowy + mannitol

❖    Mechanizm moczopędnego działania leków z powyższych grup jest związany z hamowaniem wchłania zwrotnego Na’ w poszczególnych segmentach nefronu.

❖    Zablokowanie/zredukowanie wchłaniania zwrotnego Na" w danym odcinku nefronu nie oznacza wcale, że ta niezresorbowana ilość Na⁺ pozostanie w kanaliku i zostanie wydalona. Dlaczego?

❖    W kolejnych segmentach nefronu dojdzie do wyrównawczego wzmocnienia wchłaniania zwrotnego Na^-.

Pamiętaj: blokada wchłaniania zwrotnego Na⁺ w danym odcinku nefronu jest w pewnym zakresie kompensowana intensyfikacją resorpcji zwrotnej tego pierwiastka w kolejnym segmencie nefronu. Stąd zastosowanie połączenia leku moczopędnego hamującego wchłanianie zwrotne Na⁺ w danym odcinku nefronu z innym lekiem, który redukuje resorpcję zwrotną tego pierwiastka, w którymś z kolejnych z segmentów nefronu spowoduje, że w segmencie tym nastąpi:

❖    hamowanie resorpcji tej ilości Na¹, która „normalnie” byłaby tu wchłonięta zwrotnie oraz

❖    hamowanie kompensacyjnego wchłaniania zwrotnego Na", czyli wchłaniania Na⁺, które nie uległy resorpcji we wcześniejszym segmencie nefronu (w wyniku blokady tego procesu wywołanej zastosowaniem diuretyku)

Zagadnienie to dobrze oddają zjawiska zachodzące przy łącznym stosowaniu diuretyku pętlowego z diuretykiem oszczędzającym potas, czyli: „dlaczego diuretyk oszczędzający potas, mimo miernego działania moczopędnego, znacząco potencjalizuje działanie diuretyków pętlowych i tiazydowy cli]

Samodzielne stosowanie diuretyków oszczędzających potas daje mierny efekt moczopędny, gdyż blokują wchłanianie zwrotne Na^- w segmencie nefronu (końcowy odcinek kanalika dalszego oraz kanalik końcowy), który odpowiada za jedynie 1-2% wchłaniania zwrotnego tego pierwiastka. Jednakże leki te znacząco wzmacniają działanie diuretyków pętlowych i tiazydowych, co wynika z wyżej opisanego mechanizmu. —> Po zastosowaniu diuretyków pętlowych lub/i tiazydowych duże ilości Na^- (większe niż fizjologicznie) trafiają do dalszych odcinków nefronu —> wzrost stężenia Na" w końcowym segmencie kanalika dalszego —> wzrost wydzielania aldosteronu —► aktywacja pompy sodowo-potasowej (zależnej od aldosteronu) —» nasilenie (tj. w większym wymiarze niż ma to miejsce fizjologicznie) wymiany Na⁺/K⁺ —► zatrzymywanie Na" w organizmie i utrata K^-. Dołączenie więc do diuretyku pętlowego lub/i tiazydowego diuretyku oszczędzającego potas, a więc hamującego wchłanianie zwrotne sodu w końcowym segmencie kanalika dalszego, spowoduje nie tylko zahamowanie wchłania zwrotnego tej ilości Na^-, która tu wchłania się „normalnie” (1-2%), lecz dodatkowo, a może przede wszystkim, spowoduje wyłączenie (lub zredukowanie, zależnie od dawki) kompensacyjnej intensyfikacji wchłaniania zwrotnego Na¹. Ten przykład dobrze pokazuje mechanizm synergizmu hipperaddycyjnego.

T. M.