0000113

STANISŁAW GROCHMAL, JAN KUSMIDERSK1. KRYSTYNA LONGAWA

NIESTABILNOŚĆ KRĘGOSŁUPA W ODCINKU SZYJNYM W OBRAZIE KLINICZNYM I RADIOLOGICZNYM

Z Oddziału Rehabilitacji i Zakładu Neuroradiologii Instytutu Neurologii AM w Krakowie Kierownik Oddziału Rehabilitacji: prof. dr S. Grochmal Kierownik Zakładu Neuroradiologii: doc. dr hab. J. Kuśmiderski Dyrektor Instytutu: doc. dr hab. J. Jedliński

Niestabilnością kręgosłupa szyjnego określamy jego nadmierną patologiczną ruchomość, będącą najczęściej wyrazem kompensacji zaburzeń statokinetycz-nych w tym odcinku. Często spotyka się tego typu kompensacje w zablokowaniu sąsiednich kręgów. Zablokowanie to może być następstwem zmian wrodzonych, pourazowych, zwyrodnieniowych lub zapalnych. Patologiczne przesunięcia kręgów mogą wystąpić w wyniku nagłych i nadmiernych ruchów, np. przy energicznym skręcie głową lub w następstwie długotrwałej pozycji z pochyleniem i unieruchomieniem głowy, np. podczas pisania albo czytania, co doprowadza do powstawania zespołów bólowych oraz ubytkowych objawów neurologicznych. Do niestabilności może doprowadzić też bezpośrednio uraz z przesunięciem w stosunku do siebie poszczególnych kręgów szyjnych, najczęściej będący wynikiem wypadku drogowego (kiedy poszkodowany zostanie potrącony z tyłu). Zmiany pourazowe mogą mieć charakter podwichnięcia, zwichnięcia lub złamania kręgów.

Znane są także przypadki pojawienia się niestabilności u osób z wrodzoną, nadmierną ruchomością kręgosłupa, u których zadziała czynnik patogenny w postaci mikro- lub makrourazu, powodujący przesuwanie kręgów w pewnych pozycjach (podobnie jak w przypadku wyżej opisanej niestabilności kompensacyjnej).

Nadmierna ruchomość całego odcinka kręgosłupa uzależniona jest od wieku, płci i konstytucji osobniczej. Spotykana często u osób astenicznych, rzadziej o budowie piknicznej, z zaoszczędzeniem typu atletycznego. Sama jednak nadmierna ruchomość nie daje na ogół żadnych dolegliwości, dopóki nie zadziała czynnik patogenny doprowadzający do przesunięcia kręgów, a także struktur anatomicznych z nimi związanych, jak tętnice kręgowe i korzenie nerwowe. Objawy neurologiczne powstają wówczas nie tylko na skutek bezpośredniego mechanicznego ucisku, ale także w wyniku podrażnienia zwojów nerwowych okołonaczyniowych.

Zespoły neurologiczne, które powstają w wyniku patologicznej, nadmiernej ruchomości kręgosłupa, niezależnie od ich etiologii, formują się w dwie zasadnicze grupy, choć istnieją często postacie mieszane należące do obydwu grup.

Do grupy pierwszej zaliczyć należy zespół deficytowy tętnicy kręgowej (4), do grupy drugiej — zespół migreny szyjnej.

W zespole tętnicy kręgowej objawy kliniczne powstają w wyniku bezpośredniego działania czynnika mechanicznego na tętnicę kręgową dając jej przemieszczenie lub ucisk, albo też pośrednio — poprzez podrażnienia zwoju sym-