0239

10.2. Głowa państwa 249

akter bądź symboliczny (np. prawo ułaskawiania lub nadawania odznaczeń), formalny (np. ceremonialne powierzanie misji utworzenia rządu osobie defilowanej przez partię, która wygrała wybory). Nie oznacza to jednak całkowitej -ginalizacji politycznej. Pomijając zróżnicowanie poziomu aktywności poli-nej głów państwa, odgrywają one niezwykle istotną rolę w umacnianiu jedno-spoieczeństw (zwłaszcza wielokulturowych), działając jako ważny czynnik in-"acji (Belgia) bądź moderator konfliktów politycznych (Hiszpania), bądź też obienie wspólnoty politycznej (Wielka Brytania, Skandynawia). Te właściwo-głowy państwa podkreśla np. konstytucja Hiszpanii z 1978 r., stanowiąc, że ól, będąc symbolem jedności i trwałości państwa (simbolo de unidad y perma-ncia del Estado), rozstrzyga spory między instytucjami politycznymi oraz jest tjwyższym przedstawicielem państwa w stosunkach międzynarodowych (art. ). Przytoczony tu sposób charakteryzowania miejsca monarchy w systemie po-_ cznyrn uwypukla główną cechę głowy państwa, jaką jest jej polityczna neutral-ć oznaczająca usytuowanie ponad podziałami partyjnymi. Charakterystykę ą zawierają również niektóre konstytucje republikańskie, np. art. 5 konstytu-V Republiki postanawia, że prezydent, będąc gwarantem niepodległości naro-~wej, integralności terytorium oraz przestrzegania umów Wspólnoty i traktatów, ewnia przez swój arbitraż prawidłowe funkcjonowanie władz publicznych ciągłość państwa. Zgodnie z art. 30 konstytucji Grecji z 1975 r. prezydent jest ar-irem w stosunku do instytucji Republiki. Z kolei w Rumunii, prezydent jest zo-iązany do czuwania nad przestrzeganiem konstytucji i nad właściwym funk-snowaniem władz publicznych, pełniąc funkcję mediacyjną między władzami 'stwowymi oraz między państwem a społeczeństwem (art. 80 ust. 2). Konstytu-i Rosji z 1993 r. określa natomiast prezydenta jako głowę państwa, z czego wyra obowiązek zapewnienia harmonijnego funkcjonowania i współdziałania in-ch organów państwowych (m.in. poprzez zastosowanie procedury rozjemczej) prawo określania podstawowych kierunków polityki wewnętrznej i zagra-"cznej (art. 80 ust. 2 i 3). Warto podkreślić, że w systemie politycznym Rosji pre-dent zajmuje miejsce szczególne, sytuując się ponad władzą ustawodawczą sprawowaną przez parlament) oraz wykonawczą, którą konstytucja powierza dowi (art. 110 ust. 1).

W roli symbolu integracji i jedności politycznej występują zwłaszcza współ-eśni monarchowie, za którymi stoi siła wielowiekowej tradycji. Choć monarchie są nierzadko traktowane jako relikt przeszłości, to - przynajmniej w Europie Zachodniej - trzymają się niezwykle krzepko i, co więcej, żyją w doskonałej symbiozie z demokracją parlamentarną. Zasadą, która taki efekt zapewnia, jest nieinge-wanie w bieżący proces polityczny, który stanowi domenę polityków partyjnych, pionych w gabinecie. Napotykamy jednak niekiedy na znamienne wyjątki. Na-do nich przede wszystkim król Hiszpanii Juan Carlos (panujący od 1975 r.), óry zainicjował i ugruntował praktykę przeprowadzania po każdych wyborach onsultacji z liderami wszystkich partii politycznych na temat przyszłego gabinetu. Wielkie uznanie przyniosło mu również jednoznaczne opowiedzenie się po stronie demokracji podczas nieudanego puczu z 1981 r. i potępienie jego autorów. Sposób politycznego zaangażowania Juana Carlosa przypomina styl działa-