0245

10.2. Głowa państwa 255

a na zewnątrz (RFN, Czechy, Węgry) czy w rozwiązywaniu bieżących proble-^;w politycznych (Wiochy, Grecja), w zależności od temperamentu, zdolności posiadanego autorytetu. Jednakże w klasycznym parlamentaryzmie głowa 'stwa pozostaje na uboczu gry, która toczy się między partią (koalicją) dzącą a opozycją. Monarcha (prezydent) nie wykonuje funkcji rządzenia (inny-słowy panuje, lecz nie rządzi), która zastrzeżona jest dla premiera i kierowane-przezeń gabinetu. Faktyczną „siłą” polityczną dysponują natomiast prezydenci, rzy są tej gry uczestnikami. Jest to zjawisko charakterystyczne dla reżimów /denckich i semiprezydenckich, tak w skonsolidowanych, jak i konsoli-jących się demokracjach.

Omawiając pozycję prezydenta w klasycznym reżimie prezydenckim zwrócić ’eży uwagę na to, że wyznaczają ją następujące czynniki: separacja władzy usta-'awczej i wykonawczej, wysoki poziom legitymizacji władzy, wyznaczony zwy-twem w rywalizacyjnych, powszechnych wyborach, identyfikacja z określoną tią polityczną, udzielone przez elektorat upoważnienie do realizacji określone-programu politycznego (możność wyznaczania celów politycznych i sposobów urzeczywistniania), nieusuwalność z urzędu przed upływem konstytucyjnego inu, co oznacza brak parlamentarnej odpowiedzialności władzy wykonaw-j, swoboda w powoływaniu i odwoływaniu ministrów oraz zwierzchnictwo nad ii zbrojnymi. W przypadku reżimów semiprezydenckich głowa państwa że być faktycznym zwierzchnikiem rządu; może jednak również dojść do sytu-

i,    w której funkcję tę spełnia premier (w klasycznym prezydencjalizmie stano-ko takie w ogóle nie występuje). Najistotniejsze znaczenie ma bowiem to, czy zydent, reprezentujący zawsze określoną opcję polityczną, wywodzi się z tego

ego obozu co większość parlamentarna, czy też nie. W pierwszej z powyższych acji mamy do czynienia z odpowiedzialnością rządu przed prezydentem; drugim natomiast egzekutywa ponosi faktycznie odpowiedzialność polityczną ed parlamentem (choć odwoływalny jest tylko premier a nie głowa państwa), zależności od tego kontekstu sytuacyjnego, prezydent jest albo faktycznym sze-wladzy wykonawczej i kreatorem polityki wewnętrznej oraz zagranicznej, o koncentruje się głównie na reprezentacji państwa na arenie międzynarodo-

j,    podczas gdy faktycznie rządzenie przechodzi w ręce premiera. Wspólną hą pozostaje natomiast brak odpowiedzialności politycznej głowy państwa ed parlamentem. Wyjątkiem jest Słowacja, gdzie przewidziano możność odwoła prezydenta przez parlament kwalifikowaną większością dwóch trzecich gło-

poprzez wyrażenie votum nieufności (art. 106). Tym samym konstytucja acka czyni wyjątek od zasady politycznej nieodpowiedzialności głowy pań-a. O tym, że nie jest to norma wyłącznie dekoracyjna, świadczy podjęta przez miera V. Mecziara w 1995 r. próba odwołania prezydenta M. Kovaća, która ak zakończyła się niepowodzeniem.

Spośród uprawnień głowy państwa w reżimach prezydenckich i semiprczy-ckich na plan pierwszy wysuwają się te, które przysługują jej wobec parlamen-Zwrócimy tu uwagę na dwie okoliczności. Po pierwsze, klasyczny model prezy-cjalizmu (Cypr) zakłada niemożność rozwiązania legislatywy przed terminem, zapewnia jej pewną niezależność od władzy wykonawczej. Odmienne rozwiąza-przewiduje konstytucja francuska, ustanawiająca reżim semiprezydencki.