Systemy polityczne współczesnego świata
wanych obieralnych napotykamy instytucję senatorów dożywotnich z mocy prawa oraz powoływanych przez prezydenta. W Chile 38 senatorów pochodzi z wyborów, 3 powoływanych jest przez siły zbrojne, 2 - przez prezydenta, 2 - przez Sąd Najwyższy i 1 - przez Narodową Radę Bezpieczeństwa. Członkami Senatu są też byli prezydenci Republiki. W Irlandii 11 senatorów powoływanych jest przez premiera, po 3 przez Narodowy Uniwersytet Irlandii i Uniwersytet w Dublinie oraz 43 przez kolegia ełektorskie obejmujące 5 grup zawodowych (art. 18 konstytucji Irlandii z 1937 r.). W Belgii do zmiany konstytucji w 1994 r. senatorowie byli wyłaniani w trojaki sposób: w wyborach bezpośrednich, przez zgromadzenia prowincjonalne oraz poprzez kooptację. Po tej dacie przyjęto system wyboru przez narodowe kolegia wyborcze i wspólnoty etniczne (w ten sposób mandat uzyskuje 61 senatorów) oraz poprzez powołanie (art. 67 konstytucji z 1994 r.). Ten skomplikowany sposób kształtowania składu izby wyższej ma na celu zapewnienie proporcjonalnej reprezentacji wszystkich trzech wspólnot etnicznych oraz trzech regionów (Walońskiego, Flamandzkiego i Brukseli).
Innym, jeszcze rzadziej stosowanym rozwiązaniem jest mianowanie. Jak była już o tym mowa, w skład Senatu kanadyjskiego wchodzą wyłącznie osoby mianowane przez gubernatora generalnego na wniosek premierów stanów. Senat Barbados składa się z 21 osób powoływanych również przez gubernatora (zgodnie z art. 36 ust. 2 konstytucji z 1966 r., 12 senatorów mianowanych jest w porozumieniu z premierem, 2 - w porozumieniu z liderem opozycji, 7 natomiast - wedle uznania gubernatora, przy uwzględnieniu konieczności reprezentacji różnych interesów). W skład Senatu Fidżi wchodzą wyłącznie senatorowie powoływani przez prezydenta: 14 za radą Wielkiej Rady Wodzów (Bose Lem Vakaturaga), 9 - za radą premiera, 8 - za radą lidera opozycji i 1 - w porozumieniu z Radą Narodu Rotuma (art. 64 ust. 1 konstytucji Fidżi z 1998 r.). Zachodnioniemiecki Bundesrat tworzą delegacje rządów krajowych, związane ich instrukcjami. Podobne rozwiązanie spotykamy w RPA. Konstytucja z 1996 r. przewiduje, że Narodowa Rada Prowincji składa się z 10-osobowych delegacji poszczególnych prowincji, z ich premierami na czele. Ten sposób wyłaniania izby wyższej ma zagwarantować ściślejszą współpracę między gabinetem federalnym a rządami państw tworzących federację (konstytucja RPA z 1996 r. posługuje się określeniem co-operative government, podkreślając znaczenie współdziałania trzech wyodrębnionych, niezależnych i wzajemnie powiązanych sfer: narodowej, prowincjonalnej i lokalnej - art. 40 ust. 1).
Unikalny przypadek stanowi brytyjska Izba Lordów. Do 1999 r. w jej skład wchodzili lordowie dziedziczni, duchowni, dożywotni oraz lordowie prawa. Po reformach
254