0269

10.4. Formowanie koalicji gabinetowych 279

74 przypadki powołania gabinetu bezpośrednio po wyborach 50 miało charakter koalicji (w tym 40 - koalicji większościowych). Natomiast w Europie Środkowej i Wschodniej mogą być one bezpośrednim efektem elekcji parlamentarnych (rząd J. Olszewskiego w Polsce w 1991 r., gabinet V. Birkavsa na Łotwie w 1993 r., gabinety rumuńskie z lat 1992-2004), co można wyjaśnić przede wszystkim rozdrobnieniem i dynamicznymi zmianami sceny politycznej. Odsetek rządów koalicyjnych powoływanych bezpośrednio po wyborach jest w Europie pokomunistycznej I wyższy (85% gabinetów ma charakter koalicji większościowych lub mniejszościowych, podczas gdy w Europie Zachodniej charakter taJki ma tylko dwie trzecie rządów). Typy gabinetów powoływanych bezpośrednio po elekcji parlamentarnej w Europie Zachodniej oraz Środkowej i Wschodniej przedstawiają tabele 23 i 24.

Koalicje gabinetowe formowane w krajach Europy Środkowej i Wschodniej mają - częściej niż w zachodniej części kontynentu - charakter doraźnych sojuszy, wymierzonych przeciwko silnemu rywalowi, postrzeganemu jako realne zagrożenie demokracji. Najczęściej są zawiązywane koalicje antykomunistyczne, mające na celu zapobieżenie przejęciu władzy przez silne ugrupowania postkomunistyczne. Jako przykład wymienić można rząd R. Paksasa na Litwie, sformowany przez po wyborach 2000 r. przez partie liberalne, które przegrały z postkomunistyczną socjaldemokracją. Koalicja ta rozpadła się jednak po ośmiu miesiącach, otwierając socjaldemokratom drogę do władzy. Taki sam charakter ma gabinet C. Popescu-Tariceanu, utworzony po wyborach 2004 r. w Rumunii, przy czym rolę języczka u wagi odegrała partia, która startowała w koalicji wyborczej

Tabela 24. Typy rządów tworzonych po wyborach parlamentarnych w Europie Środkowej i Wschodniej w latach 1990-2005

Kraj	Liczba elekcji	Gabinet jednopartyjny większościowy	Koalicja większo ściowa	Gabinet jednopartyjny mniejszościowy	Koalicja mniejszo ściowa
Albania	5	1	4
Bułgaria	6	1	4	1
Chorwacja	4	2	1		1
Czechy	4		3	1
Estonia	4		4
Litwa	4	1	2		1
Łotwa	4		2		2
Polska	4		3		1
Rumunia	5	1			4
Słowacja	4		4
Słowenia	4		4
Węgry	4		4
Ogółem	52	6	35	2	9

Źródło: J. Blondcl, F. Miiller-Rommel (red.), Cabtnets In Eastern Europę. Palgrave, Houndmills 2001 .passim; T. Goduń, M. Cy-gnarowski, S. Dudek, P. Iwaniszczuk. Leksykon systemów politycznych, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2003, passim; www.parties-andclcctions.de; www.terra.es/personal2/monolith/00europa.htin