052 053

Rozdział V

drodze zlecenia łączy się najczęściej z przekazaniem organom przyjmującym zlece-nie odpowiednich Środków, przede wszystkim finansowych. Porozumienia o powierzeniu zadań podawane śą do publicznej wiadomości przez ogłoszenie w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Odwołanie od decyzji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w sprawach zleconych skierowywane jest do samorządowego kolegium odwoławczego, chyba Ze ustawa szczególna stanowi inaczej. Nadzór nad działalnością w sprawach zleconych oparty fest na kryterium zgodności z prawem.

(Organy administracji mogą w określonych sytuacjach i wyłącznie na podstawie upoważnień ustawowych zmieniać właściwość w zakresie załatwiania spraw administracyjnych)

Wielość i różnorodność organów administracji państwowej, będących podmiotami stosunków administracyjno-prawnych. działających w imieniu państwa, wyposażonych w określone kompetencje i wyodrębnionych z całości aparatu państwowego, pociąga za sobą konieczność przeprowadzania określonych podziałów I klasyfikacji. Przyjmując określone kryteria, wyróżnia się naiczeSclel organy: centralne i terenowe. kolegialne i monokra tyczne, decydujące i pomocnicze oraz zawodowe i społeczne. choć w praktyce występuje tych podziałów znacznie więcej, np. Istniejące w okresie międzywojennym i utworzone po 11 wojnie Światowej, powoływane w drodze wyboru, powołania i nominacji, zdecentralizowane i podległe hierarchicznie, egzekucyjne l asystujące, samodzielne i wewnętrzne, lid.

Kryterium podziału na organy centralne i lokalne jest zasięg terytorialny działania. Centralne rozciągała swoją właściwość miejscową na obszar całego państwa, a terenowe - na określonąęzęśćfoip. województwo, okręg, rejon), opierając się na podstawowym lub specjalnym podziale terytorialnym. Typowym przykładem organów centralnych jest miQister^a.teienpwych_^wojewodą.

I Wśród centralnych organów wyróżnia się naczelne organy administracji. Pojęcie

Fnz charakterystycznych cechach, np. powoływaniu przez Sejm (prezydenta), zwierzchności wobec pozostałych organów w strukturze administracji rządowe) i obejmowaniu właściwością terytorialną obszaru całego państwa. W ujęciu strukturalnym oraz funkcjonalnym Rada Ministrów i organy wchodzące w jej skład są organami naczelnymi. AktualnlŁoraany-naczclne są jednocześnie.centralnymU-gdyż Ich wla-— SciwoSĆ miejscowa rozciąga się na obszar całego państwa. W przeszłości bywały od tego wyjątki, czego przykład mogą stanowić: Minister byłej dzielnicy pruskiej (działający w latach 1919-1922) I Minister Ziem Odzyskanych (w latach 1945-1949), .Ot-ganycentrąlne powoływanesą najczęściej przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek właściwego ministra, a ich organami zwierzchnimi są z reguły Prezes Rady Mihf-strów lub poszczególni ministrowie. Przykładowo biorąc, premierowi podlegają Prezes Głównego Urzędu Statystycznego, Ministrowi Kultury I Dziedzictwa Narodowe-go - Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych. Ministrowi Zdrowia - Główny Inspektor Sanitarny, a Ministrowi Spraw Wewnętrznych I Administracji - Komendant Główny Policji. Komendant Główny Państwowej Straty Pożarnej. Komendant Główny Straży Granicznej. Centralne organy nie wchodzą w skład rządu, więc nie są

Tganiw naczelnyciTDlstniele przede wszystkim w nauce, a ich wyodrębnienie oparte

Organy admlnlslrująceizaady Ich dzlilJnla

organami naczelnymi; nie są także organami terenowymi, gdyż ich właściwość miejscowa obejmuje obszar całego kraju. Noszą one czasem nazwy sugerujące kolegialny skład, ale z zasady są organami jednoosobowymi (np. istniejący na postawie przepisów z lat 1961-1993 Polski Komitet Normalizacji Miar 1 Jakości): jeśli są urzędem (np. Wyższy Urząd Górniczy), to najczęściej jest to organ jednoosobowy, na czele którego stoi szef. nazywany dyrektorem albo prezesem, a jeśli noszą nazwę komitetu lub komisji, są to organy kolegialne, w których funkcje prawotwórcze z reguły wykonuje przewodniczący. Centralne organy administracji są w stosunku do terytorialnych organów administracji, z reguły powoływanych przez resortowych ministrów na wniosek organu centralnego, organami zwierzchnimi (np. Główny Inspektor Ochrony Środowiska - Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska. Komendant Główny Straży Granicznej — Komendant Oddziału Straży Granicznej - Komendant Strażnicy).

Terenowe organy administracji państwowej dzielą się na organy a właściwości ogólnej .(np. wojewoda) i specjalnej (np. wojewódzki komendant policji), noszące w przeszłości m.in. nazwę organów .administracji nlezespolonej' 1 .o właściwości szgególnej".    Ąo

/ Wojewodowie powoływani są i odwoływani przez premiera na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Jako ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Wojewodowie są organami administracji rządowej oraz przedstawicielami rządu w województwie. Wykonują nadzór nad organami samorządu terytorialnego. rozpatrują sprawy indywidualne należące do zakresu ich działania L zgodnie z zasadą domniemania właściwości, należą do nich wszystkie sprawy z za-kresu administracji rządowej w województwie nie zastrzeżone dla innych ocganóńo

Organy terenowej rządowej administracji specjalnej (np. górniczej, leśnej, morskiej, wojskowej, celnej) mają charakter bardzo zróżnicowany, dostosowany do specyfiki swego działania. Podporządkowanie hierarchiczne i dominująca zasada dekoncentracji zapewniają jednolitość działania określonych pionów, tworzących w sensie otguiłzacyj-nym tzw. ęuasl- lub mlnlresorty. Niektóre posiadają właściwość miejscową, opartą na podstawowym podziale terytorialnym, a inne działają zgodnie z zasadą podziału do celów specjalnych. CzęśC funkcjonuje w strukturze pionowej dwu- lub trzyszczeblo-wej.^tząd. za pośrednictwem wojewodów, sprawuje ogólne zwierzchnictwo nad terenowymi organami rządowej administracji specjalnej, a także posiada wobec nich określone uprawnienia kontrolne, decyzyjne, opiniodawcze i koordynacyjne)

Kryterium podziału na organy monokratyczne (jednoosobowe) i kolegialne (zespołowe) stanowi ilośC osób tworzących organ. Przykładem pierwszych jest wojewoda. a drugich - Rada Ministrów. Wolę organu kolegialnego wyraża najczęściej uchwała. Poszczególne osoby wchodzące w skład zespołu nie mogą w zasadzie, bez specjalnego upoważnienia, wyrażać woli kolektywu. Brak poszczególnych osób w zespole powołanym do rozstrzygania określonych spraw (np. guorum) może powodować różne prawne konsekwencje, ustalone np. przepisami proceduralnymi (np. zwykła większość głosów) lub o powołaniu organu. Teoria omawia zalety I wady obu typów organów, podkreślając konieczność istnienia zarówno jednych, jak I drugich w zależności

33