08 3

i społecznic izolowane są często bardzo słabymi uczestnikami rozmów; nic potrafią po prostu zawiązać konwersacji, jeśli inni nic wykonają za nich całej przygotowawczej pracy.

W ostatnim rozdziale pokazaliśmy, że sygnały niewerbalne odgrywają ważną rolę w wyrażaniu sympatii wobec innych ludzi i że ich stosowanie jest znacznie bardziej efektywne niż mówienie „Lubię cię". Są jednak również bardziej subtelne formy słów, które mogą być skuteczne w wyrażaniu takich uczuć. Oto one:

1.    Prawienie komplementów. Jest to jedna z głównych form werbalnego nagradzania i często zawiera, w języku angielskim, słowo .miły”

<[nice). Zazębia się ona z regułą grzeczności dotyczącą możliwie największego chwalenia innych.

2.    Przyjemna rozmowa. Rozmowa o przyjemnych wydarzeniach, utrzymywanie wesołych tematów rozmowy. Ten rodzaj konwersacji, jak stwierdzono, wzmaga uczucie zadowolenia i obniża depresję.

3.    Zgadzanie się. Celem takich konwersacji jest nic rozwiązanie problemu, lecz postęp w relacjach, lak więc, jeśli jest to możliwe, należy zgadzać się z tym, co zostało powiedziane.

4.    Utywanie imion. Zwracanie się do innych po imieniu. Słowo „my” jest stosowane dla zasygnalizowania wspólnych działań i odczuć, przynależności do tej samej grupy, współpracy.

5.    Pomaganie. Bardzo nagradzające jest pomaganie innym lub zaoferowanie im takiej pomocy, w formie informacji, sympatii lub pomocy praktycznej.

6.    Humor. Powoduje, że spotkania społeczne są weselsze i sygnalizują pozytywną postawę wobec innych. Humor przełamuje bariery społeczne, obniża napięcie, wzmaga wesołość i wytwarza wspólne odczucia i postawy, na przykład wobec obiektu żartów.

Jest także wiele innych ruchów werbalnych, które są ważne w dalszym rozwoju stosunków międzyludzkich:

1. Poszukiwanie podobieństwa. Znalezienie rzeczy, które mamy takie jak inni, szczególnie zainteresowań, opinii i przyjaciół. Przyjaźń rozwija się na gruncie wspólnych zainteresowań i jest podtrzymywana przez sieć wspólnych znajomych. Kełlcrman i Lim (1990) stwierdzili, że studenci amerykańscy omawiają ten sam standardowy zbiór tematów w tym samym porządku, stopniowo przechodząc od nauki i rodzinnego miasta do zainteresowań, sportów i rodziny.

2.    Pytania osobiste. Nic powinny być zbyt intymne, jakoże jest to złamaniem reguły grzeczności, są jednak ważne, ponieważ prowadzą do

3.    Samoujawniania (self-disclosure). Wskazuje to na zaufanie i jest

podstawą dla kolejnych poziomów przyjaźni. Przebiega stopniowo i powinno być odwzajemnione. Jednym z podstawowych błędów ludzi, którzy twierdzą, że są samotni, jest nawiązywanie rozmów o sporcie, polityce czy innych bezosobowych, słabo ujawniających siebie tematów (Ellis i Beattie, 1986).    > • }

W czasie rozmów jak te poniżej, odbywających się przy okazji nieformalnych spotkać towarzyskich, osoby, które są miłymi rozmówcami”; wpadają w kłopoty z różnych przyczyn. Oto niektóre z nich:'^,'^A •-

. _{# 4}    a-    ■

1.    Mówią bardzo mało, nigdy nic inicjują żadnych nowych tematów,

na pytania zaś udzielają bardzo krótkich odpowiedzi.. . .

Q: Skąd Pan pochodzi?    *•* ^:i

A: Z Didcot.    • i'

(długie milczenie)    ' "

• : v • *    . *•

Bardziej umiejętny ruch polegałby nn udzieleniu podwójnej lub „pro-aklywnej” odpowiedzi; na przykład:    ; ^ • ti; ’ .

Q: Skąd Pan pochodzi?    .• »•.•••    »

A: Z Didcot. Jest tam bardzo interesujące Muzeum Kolejnictwa.

Zwiedzał je Pan?    '*    . i . i..v

• i 'f    : .lir*. *

Oprócz podtrzymania konwersacji poszukuje się w ten sposób również wspólnych doświadczeń i zainteresowań.    .

2.    Egocentryczność — brak zainteresowania innymi ludźmi,, ich po

mysłami czy zainteresowaniami, odrzucanie ich. Jest to powszechne u pacjentów psychicznie chorych (rozdz. 9).    /

3.    Łamanie reguł, takich jak reguła Grice^ła mówiąca o adekwatności lub reguł grzeczności, co często skutkuje obniżeniem czyjejś samooceny.

4.    Innym rodzajem błędu jest po prostu brak wystarczającego zainteresowania samą rozmową. Jednym z rozwiązań jest zainteresowanie się samymi ludirni, z którymi się rozmawia.

Te błędy konwcrsacyjnc dołączają do niskiego poziomu nagradzania, co jest powszechną cechą ludzi psychicznie chorych. , •    .