101 3

Beata Łaciak

edycją Big Brothera. Jeden z artykułów w analizowanej prasie zaczyna się stwierdzeniem:

Życie na pokaz staje się modne. Gwiazdy rozbierają się na rozkładówkach gazet, a w telewizji największą popularnością cieszą się programy relacjonujące na żywo prywatne życie bohaterów. Ale czy warto wszystko pokazywać? Jakie są granice intymności?¹

Po tym wstępie, w tekście, który jak można by przypuszczać, będzie piętnować współczesne ekshibicjonistyczne obyczaje, czytamy, że:

(...) skrajna bezpruderyjność jest wrogiem erotyzmu. (...) Negliż jest bardziej ekscytujący niż zupełna nagość. (...) Zachowanie jakiegoś obszaru intymności zachęca do erotycznych gier. sprzyja finezji w łóżku².

Zachęca się więc czytelników, a zwłaszcza czytelniczki, do umiaru w eksponowaniu swojego ciała jedynie dlatego, że pełna nagość jest mniej erotycznie atrakcyjna. Można więc sądzić, że takie porady są kierowane do osób, dla których odkrywanie swojego ciała nie stanowi problemu, nie wymaga przełamania uczucia wstydu. Opierając się na analizowanej prasie, rodzą się nawet wątpliwości, czy w ogóle nagość jest nadal kojarzona z poczuciem wstydu, czy istnieją jeszcze normy obyczajowe zakazujące publicznego obnażania się. Wypowiedzi uczestników reality show czy ich krewnych wskazują, że nie traktują oni nagości jako czegoś wstydliwego, a prezentowanie swojego ciała jest uznawane za dobrą drogę do zrobienia kariery, zaistnienia w mediach:

To matka namówiła ją. by wysłała zgłoszenie do „Amazonek". (...) Ojczym dziewczyny przed telewizorem ani przez chwilę nie czuł się zgorszony. - Dziewczyno, jesteś ładna, zgrabna - chcą. żebyś pokazała piersi - pokazuj. Chcą co innego - też! Bo to jest twoja szansa -tak jej na pożegnanie powiedział³.

Podobną postawę prezentuje ojciec jednej z filmowych bohaterek, którą synowie burmistrza i miejscowego biznesmena wyrzucili nagą z samochodu. Ojciec przekonuje ją, że skoro jej nie zgwałcili, to nic się takiego nie stało i powinna za odpowiednią opłatę odwołać zeznania przeciwko nim. Tłumaczy jej, że:

(...) im wystarczy się dobrze podłożyć i szmal leci. Po prostu odwołasz zeznania i po problemie. Zobaczysz, panna z mieszkaniem, to co innego niż bez⁴.

Nagość w obecności innych, bez poczucia wstydu pojawia się w filmach również jako element swobodnej, radosnej rozrywki. Kilkakrotnie obserwujemy na ekranie zabawy zupełnie nagich bohaterów obydwu płci na prywatnym basenie (To my, Kariera Nikosia Dyzmy, Nie ma zmiłuj) czy na alkoholowej imprezie, czasami mającej charakter orgiastyczny (Pierwszy milion, Egoiści, Suplement). Przekonujemy się także, iż prezentowanie nagiego ciała nie jest dla młodych kobiet czymś wstydliwym, zwłaszcza jeśli daje to szansę na dochody. Widzimy bowiem młodą dziewczynę, która bez zażenowania opowiada o swoim udziale w wyborach miss mokrego podkoszulka czy rozbieranych sesjach dla męskich magazynów, a zdjęcia z tych sesji skrzętnie przechowuje (Miss mokrego podkoszulka), dziewczyny - w skąpych strojach lub bez nich - tańczące na rurze w nocnym lokalu (Noc świętego Mikołaja) i tłumy kandydatek chętnych podjąć taką pracę (Wtorek). Badania socjologiczne potwierdzają zainteresowanie części młodych kobiet pracą tego właśnie rodzaju.

W sondażu prowadzonym wśród młodych kobiet i nastoletnich uczennic (z pięciu małych miast o wysokim bezrobociu), co dziesiąta zadeklarowała gotowość podjęcia pracy w przemyśle rozrywkowo-erotycznym, jeśli nie znalazłaby innej możliwości zarobkowania, a 2% młodych kobiet i aż 6% uczennic stwierdziło, że chętnie podjęłyby pracę striptizerki czy tancerki w nocnym klubie, jako dobrze płatną i nie wymagającą zbyt dużego wysiłku¹⁴⁵. Wydaje się, że traktowanie swojego ciała i nagości jak towaru rynkowego, za który można uzyskać odpowiednią cenę, jest zupełnie nowym elementem w naszej obyczajowości.

Takie postawy budzą oburzenie części społeczeństwa, co również jest prezentowane w analizowanych filmach. Trzykrotnie obserwujemy różne formy protestu przeciw powszechnie dostępnej nagości. We wszystkich takich działaniach uczestniczą przede wszystkim osoby starsze, o konserwatywnych poglądach, akcje te są prowadzone lub inspirowane przez duchownych i raczej ukazywane w humorystycznej konwencji. Widzimy więc księdza, który tropi pornograficzne pisma na bazarze, a o sprzedających donosi policji i zmusza do ich aresztowania (U Pana Boga za piecem). Pojawia się emeryt, który robi awanturę sprzedawczyni w sklepie samoobsługowym, bo na półkach leżą pisma pornograficzne, a w nocy zakrada się i oblewa farbą plakat reklamowy, na którym widać nagą kobietę, gdyż jak twierdzi: ^,4S B. Łaciak. Szanse i zagrożenia na rynku pracy kobiet, [w:] Kobiety w Polsce na przełomie wieków. Nowy kontrakt pici?, pod red. M. Fuszary. Warszawa 2002.

101

1

   J.S. Podgórska. Niedokończony striptiz. „Twój Styl'* 2001. nr 6. s. 140.

2

   Tamże. s. 141.

3

   T. Brunner. Ja do Jaszkowej Dolnej już nie wrócę. „Przyjaciółka" 2001. nr 34-35. s. 22-23.

4

   O dwóch takich, co nic nie ukradli, film fabularny, reż. Ł. Wylężałek. 1999, wypowiedź ojca barmanki.