114 3

2 zależności (12.4) wynika, że zdolność rozdzielcza kamery rośnie ze wzrostem średnicy kamery i kątów ugięcia wiązki. Wydłuża się także czas naświetlania z uwagi na większą długość drogi promieniowania i jego absorbcję.

Kamery rentgenowskie do rentgenowskiej analizy fazowej są różnych typów i dobiera się je zależnie od zastosowanej metody badawczej i zdolności rozdzielczej. Rotnorodność kamer wynika niekiedy z ich rozwiązań konstrukcyjnych. Do najczęściej stosowanych kamer zaliczyć można:

-    Kamery Debye'a - Scherrera -rys.12.3; posiadają one kształt cylindra 2, w środku którego umieszczony jest uchwyt preparatu 4. Promienie rentgenowskie wychodzące z lampy przechodzą przez kolimator 1 i padają na preparat 4. Prawidłowość przejścia promieni rentgenowskich 2 kolimatora przez preparat może być kontrolowana na pochłaniaczu 5, który wyposażony jest w ekran fluorescencyjny. Film 3 w kamerze może być osadzony różnymi sposobami, zależnie od wymaganej precyzji rejestrowania położenia krążków interferencyjnych.

Kamery Debye'a - Scherrera posiadają średnicę D równą 57,3 mm lub 114,6 mm. Średnice kamer dobrane są w ten sposób, aby łatwo można było przeliczyć odległości między prążkami na wartość ką-ów odbicia. Kamery tego typu mogą być stasowane z atmosferą powietrza, jak też z atmosferą ochronną lub próżnią. Zasada rejestracji refleksów z tej metody wykorzystywana jest także w kamerach nisko- i wysokotemperaturowych. Preparat w czasie ekspozycji powinien być obracany centrycznie w kamerze. Kamery Debye'a - Scherrera stosowne są do analizy fazowej jakościowej, połączonej z jakościową oceną steksturowania osiowego i badaniem procesu rekrystalizacji.

-    Kamera Seemanna - Bohlina należy do grupy kamer ogniskujących -rys.12.4. Promienie rentgenowskie wychodzące z lampy LP przechodzą przez szczelinę S, z której padają na preparat AB jako wiązka rozbieżna. Dla określonego refleksu pochodzącego od płaszczyzn (hkl), wszystkie promienie ugięte pod tym samym kątem 20 w różnych obszarach skupiają się w miejscu F na filmie MN. Końce kliszy są przyciśnięte ostrzami uchwytu, dając cienie N i M.Wartości 0 dla dowolnej linii dyfrakcyjnej znaj-dujemy mierząc odległość 0 od danej linii do cienia N. Praktycznie stosuje się kalibrowanie kamery za pomocą substancji

Rys.12.3. Kamera Debye'a - Scherrera: 1) kolimator, 2) cylinder, 3) klisza, 4) preparat, 5) pochłaniacz; sposoby zakładania filmu do kamery: 1) normalny, 2) Van Arkela,

3) Straumanisa

wzorcowej o znanych stałych sieciowych. Refleksy umożliwiwją dokładny pomiar odległości między prążkami i precyzyjne wyznaczanie kąta Q. Kamery tego typu posiadają średnicę 84 mm i stosowane są w zakresie kątowym 20 od 92° do 160°. Wykorzystywane są do analizy fazowej jakościowej i precyzyjnego wyznaczania stałych sieciowych.

“ Kamera Prestone'a jest kamerą ogniskującą dla promieni zwrot-nych-rys.12.4. W kamerze tej promienie wychodzące z lampy LP przechodzą przez szczelinę wejściową S i padają przez preparat AB, na którym ulegają odbiciu zwrotnemu i refleksy pochodzące od poszczególnych płaszczyzn sieciowych z całego preparatu skupiają się w odpowiednich miejscach symetrycznie

221